Kết hôn đúng tuổi, sinh đủ con là nguồn lực phát triển đất nước

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Để duy trì vững chắc mức sinh thay thế cho toàn quốc, đảm bảo cho phát triển bền vững đất nước, mới đây Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 588 về “Chương trình điều chỉnh mức sinh phù hợp cho các vùng, đối tượng đến năm 2030”.

Đây là biện pháp góp phần cải thiện “thảm họa già hóa dân số” trong tương lai, đặc biệt là ở Tp.HCM, địa phương có mức sinh thấp nhất cả nước.

"Vấn đề mức sinh ở Tp.HCM là vấn đề hết sức quan tâm, cần có phải có những giải pháp cấp thiết và thực hiện ngay trong việc xây dựng chính sách nâng mức sinh tại Tp.HCM".

"Một gia đình nuôi 2 con bây giờ không phải là dễ. Tìm người chăm con, chi phí ăn, đi học, rồi nhiều cho phí khác nữa. Cho nên để sinh thêm con thứ hai phải cân nhắc. Nếu nhà nước hỗ trợ như những chính sách đã nêu thì tốt. Người ta sẽ yên tâm sinh con thứ hai hơn. Do đó, tôi thấy chính sách hỗ trợ cho gia đình sinh đủ 2 con là cần thiết".

"Khi nghe những khuyến khích mọi người kết hôn trước 30 tuổi thì thấy việc hôn nhân là một trong những việc trọng đại của đời người, không thể một sớm một chiều được. Nhiều khi chúng ta còn nhiều gánh nặng khác cần phải lo, không thể nào tập trung cho việc hôn nhân trước được. Phải giữ vững kinh tế thì mới yên tâm lập gia đình. Chúng ta cần nhiều điều kiện khác hoặc sự hỗ trợ nào đó trong thời gian sắp tới".

Tp.HCM là đô thị lớn nhất cả nước nhưng tỷ lệ sinh con thuộc nhóm thấp nhất cả nước. Theo Chi cục Dân số - kế hoạch hóa gia đình TPHCM, người dân thành phố có xu hướng kết hôn muộn. Thống kê năm 2018, tuổi kết hôn lần đầu tại thành phố cho cả hai giới là trên 27 tuổi, cao hơn trung bình cả nước là khoảng 2 tuổi. Điều này dẫn đến độ tuổi sinh con tập trung từ 25-34 tuổi, thay vì độ tuổi thích hợp từ 20-30 tuổi sẽ đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Nguyên nhân của thực trạng này, ông Phạm Chánh Trung – Phó chi cục trưởng Chi cục Dân số - kế hoạch hóa gia đình Tp.HCM chia sẻ:

"Có nhiều nguyên nhân khách quan, lẫn chủ quan dẫn đến mức sinh tại Tp.HCM liên tục giảm qua các năm. Nguyên nhân đầu tiên, đó là do áp lực của cuộc sống, công việc, làm xuất hiện tình trạng xu hướng kết hôn muộn, sinh con muộn, sinh ít con và không muốn sinh con ngày càng gia tăng. Bên cạnh đó, việc nuôi dạy, chăm sóc con cái hiện nay đòi hỏi rất nhiều chi phí như: ăn uống, học hành, chăm sóc sức khỏe, vui chơi giải trí... Do tâm lý sợ tốn kém nên nhu cầu sinh con của các gia đình đang có xu hướng giảm nhanh. Mặt khác, tốc độ đô thị hóa tăng nhanh, phát triển kinh tế cũng dẫn đến áp lực cho các gia đình trong tìm kiếm việc làm, nhà ở, chi phí sinh hoạt".

Ngoài ra, tình trạng phá thai, tỉ lệ vô sinh nguyên phát, thứ phát có xu hướng gia tăng cũng là những yếu tố tác động khiến nhiều gia đình không thể sinh con. Theo Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Gia Hiền – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Văn hoá – Du lịch, trình độ học vấn, điều kiện sống được cải thiện, lối sống theo trào lưu, tâm lý thích dịch chuyển... cũng có tác động nhất định đến mức sinh thấp. Đa số có tâm lý đầu tư trình độ chuyên môn cao, ổn định về công việc, kinh tế vững chức trước nên lúc kết hôn hoặc sinh con thì độ tuổi cũng đã muộn. Việc ban hành các chính sách như khuyến khích sớm kết hôn, hỗ trợ giảm chi phí sinh con thứ 2, giảm thuế thu nhập cá nhân, mua nhà ở xã hội, ưu tiên vào trường công lập là cần thiết.

"Tính đến năm 2010, theo tính toàn trước kia nước ta khoảng 120 triệu dân. Nhưng đến năm 2010, nước ta vẫn trên 90 triệu dân. Tức là kế hoạch kế hoạch hóa gia đình nước ta thực hiện rất tốt. Nhưng mà nếu như tiếp tục như thế sẽ giống như những nước có dân số già. Tp.HCM là điểm chúng ta đã thấy như vậy. Tôi cho rằng chính sách của Tp.HCM, Đảng và nhà nước đưa ra là động viên những người sinh 2 con được nhà ở xã hội và những điều kiện khác tốt hơn. Tôi đã thấy những người có 1 con thì điều kiện đời sống rất tốt nên họ không sinh đứa thứ hai. Còn những người 2 con đôi khi không có đủ điều kiện để nuôi. Đây cũng là một bài học".

Để thực hiện hóa Quyết định số 588 của Thủ tướng Chính phủ về “Chương trình điều chỉnh mức sinh phù hợp cho các vùng, đối tượng đến năm 2030”, theo ông Phạm Chánh Trung, Tp.HCM sẽ có những chính sách đặc thù trong khuyến khích kết hôn trước 30 tuổi, sinh con trước 35 tuối, sinh đủ 2 con, nhằm cải thiện mức sinh hiện nay.

"Đề xuất cụ thể là thực hiện giảm toàn bộ viện phí sinh con lần thứ hai đối với các trường hợp có hộ khẩu Tp.HCM, cung cấp các gói ưu tiên hỗ trợ vay, mua hoặc thuê nhà xã hội đối với các cặp vợ chồng đã sinh đủ hai con có hộ khẩu Tp.HCM, miễn giảm chi phí giáo dục cho trẻ em dưới 10 tuổi. Ngoài hỗ trợ về định mức học phí của Tp.HCM, đề xuất bổ sung thêm chi phí bán trú, ăn trưa cho học sinh.... Cân nhắc, sửa đổi cho phép sinh con thứ 3 tại vùng mức sinh thấp; không xem xét kỷ luật, giảm mức đánh giá thi đua hằng năm đối với cán bộ, công chức, viên chức sinh con thứ ba trở lên".

Sớm kết hôn, sinh đủ con là nhân văn và là nguồn lực phát triển đất nước

Mức sinh thấp sẽ ảnh hưởng đến cơ cấu dân số và sự phát triển kinh tế của TPHCM nói riêng. Việc khuyến khích kết hôn trước 30 tuổi và sinh con sớm có ý nghĩa quan trọng trong việc duy trì giống nòi và phát triển bền vững. 

Có thể nói, những năm gần đây, kinh tế của Tp.HCM có mức tăng trưởng nhanh chóng, góp phần cải thiện cuộc sống của người dân. Thế nhưng, mặt trái của kinh tế tăng trưởng, tốc độ đô thị hóa nhanh lại khiến áp lực về trình độ học vấn, cạnh tranh công việc cũng tăng.

Thực tế, công việc ở đô thị lớn như Tp.HCM đòi hỏi trình độ làm việc, chuyên môn cao. Thế nhưng, khoảng 80% sinh viên được đào tạo ra trường mỗi năm có việc làm thì có khoảng 60% làm đúng ngành nghề được đào tạo, 20% số sinh viên thất nghiệp dù có trình độ chuyên môn cao. Việc gánh thêm chi phí sinh hoạt cao, áp lực cuộc sống khiến giới trẻ chỉ lo tập trung công việc, xây dựng kinh tế ổn định, thay vì nghĩ đến chuyện kết hôn, sinh con sớm để “nối dõi” cho gia đình. Nhất là định kiến, khi người phụ nữ trình độ học vấn càng cao, càng lớn tuổi thì việc kết hôn càng khó, huống chi vấn đề sinh con.

Vì lý do lớn tuổi sinh muộn gây nguy cơ xấu đến sức khỏe cả mẹ và bé, để tránh rủi ro, đảm bảo điều kiện kinh tế gia đình đầy đủ, nhiều gia đình chỉ dừng lại ở mức sinh một con.

Chưa kể, trong khi nhà nước phải nổ lực khuyến sinh thì tỷ lệ phá thai cao, do ý thức kém của một bộ phận giới trẻ, vị thành niên. Năm 2018, Việt Nam liệt vào danh sách một trong những nước có tỷ lệ phá thai cao nhất thế giới, tác động xấu đến sức khỏe sinh sản, tình trạng vô sinh ngày càng cao.

Nếu duy trì mức sinh thấp liên tục sẽ ảnh hưởng đến nguồn lao động, việc duy trì nòi giống, mất cân bằng giới tính, già hóa dân số. Hệ luỵ của điều đó là đất nước phải gánh thêm chi phí do già hóa dân số, các dịch vụ chăm sóc cho người cao tuổi.  Kinh nghiệm ở các nước phát triển phải đối mặt với dân số già, nhất là nước có truyền thống theo Nho giáo giống nước ta như Nhật Bản, Hàn Quốc cho thấy, việc kéo mức sinh từ thấp lên cao là không dễ. Do đó, dù chi phí đầu tư cho chính sách khuyến sinh là rất lớn nhưng nhất thiết phải đầu tư.

Trước mắt, vấn đề phát triển sự nghiệp, gánh nặng kinh tế luôn là nỗi lo chung của giới trẻ và nhiều gia đình. Do đó, trước tiên nhà nước phải tạo công ăn việc làm, giảm lao động thất nghiệp, những gia đình có hoàn cảnh sống khó khăn, trả mức lương theo đúng trình độ lao động chuyên môn, đảm bảo điều kiện chỗ ở...

Đối với phụ nữ, phải được chăm lo tốt về sức khỏe và điều kiện làm việc. Nhất là chế độ đãi ngộ tốt đối với những công việc có áp lực cao, yếu tố độc hại, nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp và lâu dài đến sức khỏe.

Để Quyết định 588 của Chính phủ đi vào thực tế, các cấp chính quyền cần triển khai thống nhất - đồng bộ - triệt để, kết hợp với công tác tuyên truyền sâu rộng, công khai để người dân hiểu và nắm rõ. Tạo động lực để giới trẻ, các cặp vợ chồng tin tưởng, yên tâm thực hiện tốt việc kết hôn và sinh con sớm. Đồng thời, tăng cường giáo dục trong gia đình và nhà trường với trẻ vị thành niên, trang bị kiến thức, kỹ năng về sức khỏe sinh sản, lối sống lành mạnh, hạn chế thấp nhất tỷ lệ phá thai.

“Tre già, măng mọc” vốn là quy luật tồn tại. Đây không chỉ là trách nhiệm của nhà nước, quốc gia. Mỗi người trẻ, mỗi gia đình có nghĩa vụ, ý thức sinh con trong độ tuổi phù hợp, đúng mức sinh thay thế; giáo dục con cái duy trì, phát triển nòi giống là truyền thống, là nhân văn, là nguồn lực phát triển đất nước bền vững./.