Thu phí hạ tầng cảng biển: Cần thiết nhưng cần cân nhắc thời điểm phù hợp

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Đường Đồng Văn Cống (quận 2, TP.HCM) là một trong những tuyến đường huyết mạch dẫn vào cảng Cát Lái. Dù chiếm đến 25% thị phần vận tải biển nội địa, gần 50% thị phần container xuất nhập khẩu của cả nước và 92% thị phần khu vực TP.HCM, song theo nhiều chuyên gia thì tiềm năng của cảng Cát Lái vẫn còn chưa được khai thác hết vì tình trạng ùn tắc liên miên trên các tuyến đường dẫn vào cảng nhiều năm qua.

Để có thêm nguồn vốn bổ sung đầu tư cơ sở hạ tầng khu vực cảng Cát Lái nói riêng và các cảng trên địa bàn nói chung, mới đây HĐND TP.HCM đã ban hành nghị quyết về việc thu phí hạ tầng cảng biển. Quyết định này đã nhận được nhiều sự quan tâm từ phía dư luận, nhất là các doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh vực vận tải hàng hóa, logictis.

Theo nghị quyết vừa được Hội đồng Nhân dân TPHCM thông qua, mức phí phải thu kể từ ngày 1/7/2021 đối với container 20 feet lần luợt là 250.000 (nếu mở tờ khai tại TP.HCM); 500.000 (mở tờ khai ngoài TP.HCM) và 2,2 triệu đồng đối với hàng tạm nhập tái xuất, hàng quá cảnh, hàng chuyển khẩu… Với container 40 feet thì mức phí tương ứng là 500.000đ, 1 triệu đồng và 4,4 triệu đồng. Việc thanh toán sẽ không dùng tiền mặt mà qua hệ thống 24/7 của hải quan thành phố. Toàn bộ số phí thu được sau khi trừ chi phí phục vụ công tác thu phí được nộp vào ngân sách thành phố để quản lý và bố trí sử dụng có mục tiêu cho đầu tư, nâng cấp hạ tầng giao thông kết nối cảng biển trên địa bàn TPHCM.

Chia sẻ thêm về chủ trương này, ông Trần Quang Lâm - Giám đốc Sở GTVT TPHCM cho biết: TPHCM có hệ thống cảng biển tổng hợp đầu mối khu vực loại 1, đóng vai trò chủ đạo trong kết nối vận tải hàng hải của khu vực Đông Nam bộ và đồng bằng sông Cửu Long.

Mặc dù vậy, hiện nay cơ sở hạ tầng giao thông cảng biển TPHCM không đáp ứng kịp tốc độ tăng trưởng hàng hóa lưu thông, hậu quả là tình trạng ùn tắc giao thông thường xuyên, hàng hóa bị ứ đọng, làm tăng chi phí logistics, kìm hãm sự phát triển của thành phố. Bên cạnh đó, nguồn vốn ngân sách thành phố ngày càng eo hẹp, rất khó để đáp ứng nhu cầu đầu tư xây dựng công trình hạ tầng cảng biển ngày một lớn.

Vì vậy, việc thu phí hạ tầng cảng biển là hết sức cần thiết, nhằm tạo nguồn thu để đầu tư, nâng cấp hệ thống hạ tầng giao thông, công trình kỹ thuật, dịch vụ…

Đồng tình với chủ trương này, ông Bùi Văn Quản - Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hàng hóa TPHCM cho rằng, chủ trương thu phí hạ tầng cảng biển là rất cần thiết để có thêm nguồn thu nhằm đầu tư cải tạo, nâng cấp và xây dựng mới các công trình giao thông kết nối.

Tuy nhiên, theo ông Quản, hiện nay các doanh nghiệp đang bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 nên thành phố cần đưa ra mức thu cho từng thời gian, từng giai đoạn để đảm bảo sức cạnh tranh và tránh áp lực lên doanh nghiệp. Đồng thời thành phố cần tập trung đầu tư ngay vào khu vực cụm cảng, mang lại hiệu quả ngay.

Bà Lê Thị Giàu, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Tấn Hưng cho rằng, hiện nay việc vận chuyển hàng hóa ra vào cảng rất khó khăn. Hải Phòng đã nghiên cứu và áp dụng từ lâu, song TP.HCM bây giờ mới bắt đầu triển khai là hơi muộn. Tuy nhiên, bà Giàu cũng lưu ý rằng cần phải xem lại nguồn phí cảng biển này có bị trùng với phí bảo trì đường bộ hay không.

Riêng anh Lê Minh Hiếu - Công ty TNHH Lê Trí (quận 9, TPHCM) cho rằng, hoạt động vận tải hàng hóa đang gặp rất nhiều khó khăn không chỉ do tác động của dịch bệnh mà còn quá nhiều loại phí mà doanh nghiệp đang gánh chịu. Việc thu thêm phí hạ tầng cảng biển chắc chắn sẽ làm gia tăng chi phí cho doanh nghiệp mình:

"Container của Việt Nam mình hiện nay đã quá nhiều phí như BOT, cước vận chuyển…Thời điểm này e rằng không phù hợp, kinh tế đang khó khăn, nhiều phí rồi giờ thu thêm không biết doanh nghiệp có chịu nổi không. Cảng biển giống như mình xây cái nhà thì phải có cửa ra vào hay đường để đi, đặt trường hợp anh thuê nhà của em mà cái cửa không ra vô được thì sao? Hãy đặt câu hỏi đơn giản là dự án đã đầu tư chưa mà đòi tái đầu tư? Tôi thấy không khả thi với tình hình hiện tại bây giờ".

Ông Lâm Đại Vinh - chủ doanh nghiệp vận tải Lâm Vinh (phường Phú Thuận, quận 7, TPHCM) cũng tỏ ra chưa đồng tình với chủ trương này bởi ông cho rằng loại phí này sẽ ít nhiều khiến chi phí hoạt động của doanh nghiệp tăng lên.

"Đây là điều tôi chưa thực sự hài lòng và tôi nghĩ là có tình trạng phí chồng phí. Hiện nay, các doanh nghiệp vận tải ngoài các khoản phí phải đóng theo quy định nhà nước thì còn phí bảo trì đường bộ, phí BOT. Đường sá ở TP.HCM là thiếu, tình trạng kẹt xe là có tuy nhiên việc này là do quy hoạch chưa đồng bộ, hạ tầng không theo kịp. Từ góc nhìn của doanh nghiệp thì anh muốn bán 1 sản phẩm thì trước tiên anh phải có sản phẩm đã chứ không phải đi gom tiền của đối tác để sản xuất ra sản phẩm rồi bán lại cho đối tác đó".

Ông Lê Duy Hiệp - Chủ tịch hiệp hội Logistics Việt Nam cho rằng, các doanh nghiệp FDI và các doanh nghiệp thương mại có liên quan đến việc xuất nhập khẩu hàng hóa là đối tượng chịu tác động trực tiếp trong khi các doanh nghiệp logistics chỉ chịu tác động gián tiếp từ chủ trương thu phí này. Ông Hiệp tỏ ra lo lắng vì hiện tại các chi phí logistics đã khá cồng kềnh, nay lại thêm khoản phí này sẽ tạo thêm áp lực cho các doanh nghiệp:

"Trong khi chính phủ yêu cầu phải giảm chi phí logistics thì phí này chắc chắn sẽ làm tăng. Thời điểm này e rằng chưa phù hợp vì đang dịch bệnh và các doanh nghiệp đang rất là khó khăn. Chúng ta cần nghiên cứu lại, phải chứng minh được là việc thu để đầu tư chứ không phải tái đầu tư vào cơ sở hạ tầng quanh cảng biển có thể giải quyết các ách tắc hiện nay. Ngoài ra thì các mức thu, cách thu phải giản đơn cũng như đáp ứng được khả năng chịu đựng của doanh nghiệp. Đặc biệt là trong lúc khó khăn này thì cũng nên xem xét có phù hợp thực hiện hay không?".

Việc TP.HCM quyết định triển khai thu phí hạ tầng cảng biển kể từ ngày 1/7/2021 tới đây được xem là một chủ trương phù hợp để sớm hoàn thiện cơ sở hạ tầng qua đó nâng cao được hiệu quả hoạt động của các cảng biển trên địa bàn.

Tuy nhiên để chủ trương này đạt hiệu quả lẫn sự đồng thuận từ các doanh nghiệp vận tải hàng hóa thì các đơn vị liên quan cần cân nhắc hơn nữa về thời điểm thu cũng như các yếu tố pháp lý liên quan.

Mời quý vị đến với góc nhìn này của VOVGT qua bình luận nhan đề: “TP.HCM thu phí hạ tầng cảng biển - cần thiết nhưng cần cân nhắc thời điểm phù hợp”.

Với tốc độ tăng trưởng lên đến 5%/năm thì trong nhiều năm qua hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa qua các cảng biển đã đóng góp không nhỏ vào tốc độ tăng trưởng kinh tế của TP.HCM.

Hệ thống các cảng biển quốc tế trên địa bàn đã và đang trở thành những đầu mối thông thương quan trọng không chỉ đối với TP.HCM mà còn với cả khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam. Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận rằng những bất cập, yếu kém về cơ sở hạ tầng đã phần nào làm chậm lại tốc độ giao thương cũng như bỏ lỡ các cơ hội xuất nhập khẩu hàng hóa quan trọng.

Dù đã có hàng ngàn tỷ đồng được chi ra để đầu tư cho mạng lưới hạ tầng giao thông xung quanh các cảng song chừng đó là chưa đủ nếu không muốn nói là quá ít ỏi để khơi thông những điểm nghẽn này.

Bài học từ sự chuyển mình thành công của thành phố Hải Phòng những năm qua được xem là niềm cảm hứng để TPHCM nghiên cứu và triển khai chủ trương thu phí hạ tầng cảng biển. Con số hơn 3000 tỷ đồng có thể thu được mỗi năm từ chủ trương này chắc chắn sẽ là nguồn bổ sung quan trọng để TP.HCM có thêm nguồn vốn hoàn thiện hạ tầng giao thông kết nối cảng biển, giảm bớt ùn tắc, tai nạn giao thông trong điều kiện nguồn ngân sách còn hạn hẹp.

Theo quan điểm của đơn vị đề xuất là Sở GTVT TP.HCM thì việc thu phí này là phù hợp về mặt địa lý, cơ sở pháp lý cũng như không có tình trạng “phí chồng phí”. Tuy nhiên không phải vô tình mà các doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh vực vận tải hàng hóa, logistics chưa đồng thuận nhiều với chủ trương đã được thành phố thông qua.

Rõ ràng, các đơn vị trước khi triển khai cần phải truyền thông rộng rãi hơn nữa để làm rõ các căn cứ pháp lý, các kịch bản thu phí cũng như công khai các dự án sẽ được đầu tư từ nguồn thu này. Chỉ có việc sòng phẳng, rõ ràng và minh bạch thì chủ trương này mới có thể nhận được sự đồng thuận tuyệt đối từ các bên liên quan.

Chỉ còn chưa đầy 200 ngày nữa để TP.HCM hoàn tất các công tác cần thiết cho việc thu phí hạ tầng cảng biển. Theo nhiều chuyên gia và các doanh nghiệp thì chừng đó là quá ít để cân bằng sức chịu đựng của doanh nghiệp, nhất là trong bối cảnh dịch bệnh vẫn còn rất phức tạp, nhiều doanh nghiệp còn chưa kịp phục hồi sau một thời gian dài đình trệ.

Việc đầu tư, mở rộng hạ tầng giao thông khu vực xung quanh cảng biển tại TP.HCM là cần thiết song điều quan trọng lúc này là dành sự quan tâm nhiều hơn đến sức khỏe của doanh nghiệp.

Bởi như khẳng định của Thủ tướng thì việc bảo vệ doanh nghiệp không bị đổ vỡ được xem là nhiệm vụ quan trọng trong giai đoạn này. Chủ trương, chính sách sẽ đạt hiệu quả tốt hơn khi những tâm tư nguyện vọng của người thụ hưởng thực sự được lắng nghe và điều chỉnh phù hợp.