Không thể vừa đi vừa mò

Tuy nhiên, đây là loại hình công trình đòi hỏi vốn đầu tư lớn và kỹ thuật cao. Do vậy khâu quy hoạch các tuyến giao thông công cộng ngầm cần phải thực hiện kỹ lưỡng, công phu nhằm giảm vốn đầu tư và tăng hiệu quả khi triển khai thực hiện.

Thiếu quy hoạch không gian ngầm, giao thông công cộng ngầm bế tắc?

Hà Nội là một trong số ít các đô thị tại Việt Nam đã phê duyệt Quy hoạch chung không gian xây dựng ngầm đô thị trung tâm thành phố Hà Nội đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2050. Tuy nhiên, quy hoạch này được phê duyệt vào năm 2022, sau hơn 10 năm khi một số dự án tuyến đường sắt đô thị đã triển khai xây dựng, nên sẽ không tránh khỏi những bất cập trong quá trình triển khai thực hiện.

Theo Quy hoạch chung của thành phố Hà Nội, mạng lưới đường sắt đô thị của thành phố có 10 tuyến, hiện nay mới đưa vào khai thác 1 tuyến đường sắt đô thị trên cao Hà Đông- Cát Linh, một tuyến đường sắt Nhổn- Ga Hà Nội dự kiến đưa vào hoạt động đoạn trên cao vào đầu năm 2024.

Cả 2 dự án đều bị chậm tiến độ đến hàng chục năm và phải điều chỉnh tăng vốn đầu tư. Một số dự án khác đã bị điều chỉnh thời gian khởi công, hay điều chỉnh hướng tuyến.

Từ thực tế những bất cập trong quá trình triển khai các dự án đường sắt đô thị, Hà Nội cũng như nhiều đô thị khác cần có sự tổng kết, đánh giá và rút kinh nghiệm cho các dự án sau, nhằm tránh đi vào vết xe đổ.

Nâng cao chất lượng quy hoạch không gian ngầm, trong đó có quy hoạch các tuyến giao thông công cộng ngầm là điều cần đặc biệt quan tâm.

Luật Quy hoạch năm 2009 và Thông tư số 39 của Bộ Xây dựng quy định, quy hoạch không gian ngầm là một phần của quy hoạch đô thị. Các công trình giao thông công cộng ngầm có độ phức tạp cao, có tác động ảnh hưởng tới các công trình xung quanh và trên mặt đất nên trước khi thực hiện quy hoạch, điều đầu tiện là cần tiến hành khảo sát về điều kiện địa chất, thủy văn.

Bên cạnh đó, các địa phương cần tiến hành rà soát, thống kê và xây dựng cơ sở dữ liệu về các công trình ngầm trên địa bàn từ các cơ quan đầu mối khác nhau. Chỉ khi nguồn dữ liệu đầu vào đầy đủ và chính xác, việc lập quy hoạch xét đến cả yếu tố trên mặt đất và ngầm, thì các bản quy hoạch các tuyến giao thông công cộng ngầm mới có độ tin cậy nhất định và quá trình triển khai thực hiện được thuận lợi.

Khi tiến hành thực hiện quy hoạch không gian ngầm, các nhà lập quy hoạch cần bám theo các tuyến đường sắt đô thị. Ngoài thiết kế những công trình ngầm riêng lẻ,  cần phải tính đến sự kết nối các công trình ngầm như bãi đỗ xe, các tòa nhà cao tầng với các nhà ga, tuyến đường sắt đô thị để đảm bảo sự đồng bộ, thống nhất.

Đầu tư xây dựng dự án giao thông công cộng ngầm đòi hỏi vốn đầu tư rất lớn, kỹ thuật xây dựng phức tạp, có tác động lớn.

Do vậy, để việc lựa chọn và xây dựng các tuyến đường sắt đô thị cần đảm bảo sự chính xác cao nhất, hạn chế sự thay đổi nhằm giảm chi phí cho ngân sách thành phố, và tăng hiệu quả khi triển khai, chính quyền thành phố cần đặc biệt quan tâm đến công tác quy hoạch không gian ngầm, có những cơ chế, chính sách để nâng cao chất lượng đội ngũ nhân lực làm quy hoạch cũng như huy động sự tham gia của các chuyên gia, đối tác nước ngoài cùng tham gia thực hiện quy hoạch không gian ngầm nói chung và tuyến đường sắt đô thị nói riêng.

Chỉ khi thành phố có sự quyết tâm và có kế hoạch, quy hoạch phát triển các tuyến đường sắt cụ thể thì mới có thể đẩy nhanh tiến độ các dự án và sớm hình thành mạng lưới đường sắt đô thị trong tương lai, giải quyết được bài toán ùn tắc của thủ đô.