Thí điểm xe khách Giáp Bát - Sapa: Có cần giữ quy định hướng tuyến?

Do vậy, việc Hà Nội chấp thuận thí điểm khai thác tuyến Giáp Bát, Nước Ngầm đi SaPa có thể trở thành gợi ý cho việc thay đổi quy định về hướng tuyến hay không, nhất là trong bối cảnh, ứng dụng công nghệ vào quản lý ngày càng mạnh mẽ, bến ảo ngày càng cần thiết?

Nói về việc Hà Nội chấp thuận cho doanh nghiệp Futa - Hà Sơn chạy thí điểm tuyến xe Giáp Bát, Nước Ngầm đi bến xe Trung tâm Lào Cai và bến xe Sa Pa, ông Bùi Văn Viết, doanh nghiệp vận tải Minh Quý (Thanh Hóa) rất băn khoăn.

Bởi, khi có nhiều doanh nghiệp xin tham gia thí điểm tại tuyến này, thậm chí đề xuất thí điểm tuyến khác, sẽ dẫn tới phá vỡ quy hoạch hướng tuyến đang thực hiện tại Hà Nội.

"Nó cũng là xuyên tâm. Trước kia đã có định hướng là phía Tây ra phía Tây, phía Đông ra phía Đông, tất cả xe phía Tây về Gia Lâm, tất cả phía Tây về Mỹ Đình, tất cả xe phía Nam về Giáp bát, Nước Ngầm. Bây giờ Tây Bắc xuống đây, kiểu gì cũng phải qua cầu Đông Trù, cũng là Hà Nội", ông Viết nói.

Tuy vậy, ông Nguyễn Công Bằng, Chủ tịch Hiệp hội vận tải Hà Nội, đồng thời là Giám đốc Công ty Minh Thành Phát – đơn vị đang khai thác tuyến Hà Nội – Lào Cai với thương hiệu xe khách Sao Việt, lại tán thành với việc thí điểm tuyến này và cũng đang đề xuất để được tham gia thí điểm và không lo ngại hướng tuyến bị phá vỡ.

Theo ông Bằng, việc Hà Nội cho phép thí điểm tuyến mới sẽ góp phần giải quyết nhu cầu đi lại của hành khách từ phía Nam đi lên phía Bắc:

"Việc phân luồng sang cầu Thanh Trì cũng là hợp lý, nó không phá vỡ quy hoạch luồng tuyến. Cái này thì Sở GTVT cũng rất cẩn thận, xác định sẽ duy trì hướng tuyến đi sang Gia Lâm. Cái chính là không để phá vỡ quy hoạch luồng tuyến trước đây. Và Sở cũng cam kết giám sát và đặc biệt các đơn vị khai thác cũng phải cam kết đi theo đúng hướng tuyến mà lộ trình cho phép".

Giải thích thêm về việc cho phép thí điểm khai thác tuyến Giáp Bát, Nước Ngầm đi Sa Pa, trao đổi với báo chí, ông Nguyễn Tuyển, Trưởng phòng Quản lý vận tải, Sở GTVT Hà Nội cho hay, Sa Pa là điểm du lịch thu hút người dân, phương tiện di chuyển lên đây rất nhiều.

Việc sử dụng xe vận tải liên tỉnh cũng là phương tiện giao thông công cộng nên khi có hướng tuyến và phát triển tốt vận tải liên tỉnh cũng sẽ góp phần giúp giảm xe cá nhân.

Ông Nguyễn Tuyển không lo ngại hướng tuyến bị phá vỡ: "Nếu anh không thực hiện đúng cam kết, những cái mà cơ quan nhà nước chấp thuận, chẳng hạn anh lại chạy xuyên tâm, anh chạy ra Mai Dịch thì chúng tôi phải dừng ngay. Thành ra cái đề xuất của chúng tôi phải hội tụ đủ yếu tố: thứ nhất là phù hợp với công tác tổ chức giao thông của thành phố, không xuyên tâm và phục vụ tốt nhu cầu đi lại của người dân".

Ông Nguyễn Xuân Thuỷ, Phó vụ trưởng Vụ Vận tải, Bộ GTVT cho hay, quy định về luồng tuyến vận tải đã được đề cập trong nhiều văn bản quy phạm pháp luật và được tiếp tục cụ thể hoá tại Nghị định 41 được ban hành tháng 4/2024.

Trong Nghị định hướng dẫn thực hiện Luật Đường bộ đang được trình Chính phủ, quy định luồng tuyến vận tải cũng được đề cập nhằm giữ sự ổn định để các doanh nghiệp đầu tư, khai thác ổn định các tuyến vận tải:

"Câu hỏi đặt ra là có bắt buộc thực hiện quy định luồng tuyến vận tải hay không? Tôi khẳng định là việc thực hiện luồng tuyến là phải thực hiện. Nó là một trong những cái đặc thù, đặc trưng nhất của vận tải tuyến cố định liên tỉnh. Với Hà Nội, điều này càng cần thiết vì qua quá trình thực hiện điều chỉnh cách đây 8 năm thì thấy rằng việc điều chỉnh đấy được đánh giá là có hiệu quả".

Dù tán thành việc giữ nguyên quy định về hướng tuyến, song, ông Nguyễn Xuân Hoa, Phó Chủ tịch Hiệp hội vận tải ô tô VN cho rằng, nên có ít nhất 2 đơn vị tham gia thí điểm để nâng cao sức cạnh tranh.

Còn chuyên gia giao thông Khương Kim Tạo cho rằng, trên cơ sở đăng ký luồng tuyến và sản lượng hành khách của các doanh nghiệp vận tải, cơ quan quản lý có thể khảo sát nhu cầu đi lại của người dân, của hành khách với từng thời điểm, từ đó có thể phê duyệt cấp phép cho các doanh nghiệp vận tải khai thác một cách hiệu quả, kể cả không theo hướng tuyến:

"Chúng ta phải nghiên cứu thế này: một ngày có bao nhiêu người từ hướng Tây chạy hướng Tây, và có bao nhiêu người từ hướng Đông chạy hướng Tây để chúng ta tối ưu hóa sắp xếp xe khách. Ví dụ số người từ hướng Tây đi hướng Tây chiếm độ 75%, còn người từ hướng Đông chạy hướng Tây là 25% thì số xe khách chúng ta xếp chạy từ hướng Đông đi hướng Tây là 25%. Như thế sẽ tối ưu hóa tất cả hoạt động của công tác vận tải". 

Sau 8 năm thực hiện sắp xếp luồng tuyến vận tải hành khách cố định theo quy định của Bộ GTVT, cách điều hành vận tải này đã đem lại hiệu quả tích cực, nhất là tại Hà Nội và TP. HCM. Bởi vậy việc tiếp tục thực hiện quy định hướng tuyến là cần thiết.

Tuy vậy, cùng với việc thí điểm hướng tuyến mới, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, để nâng cao hiệu quả quản lý vận tải, phục vụ tốt nhất nhu cầu đi lại của người dân.

GIỮ THÌ VẪN GIỮ, NHƯNG CẦN TỐI ƯU HÓA HIỆU QUẢ 

Cách đây 8 năm, Hà Nội đã thực hiện một cuộc “đại phẫu” trong quản lý hoạt động vận tải hành khách tuyến cố định, bằng cách thực hiện quy định về hướng tuyến. Theo đó, các xe khách từ hướng Nam sẽ vào các bến xe Giáp Bát và Nước Ngầm; các xe từ hướng Bắc vào các bến xe Mỹ Đình, Yên Nghĩa và Gia Lâm.

Theo quy định này, hàng loạt doanh nghiệp từ phía Nam đang hoạt động tại bến xe Mỹ Đình phải di chuyển về bến xe Nước Ngầm và Giáp Bát và ngược lại. 

Quy định này đã góp phần giảm đáng kể tình trạng ùn tắc cho khu vực nội thành Hà Nội, nhất là đường Phạm Hùng, Phạm Văn Đồng, khi không còn tình trạng xe khách chạy xuyên tâm qua Thành phố.

Đến thời điểm này, việc duy trì luồng tuyến vận tải hành khách tuyến cố định theo hướng tuyến vẫn thể hiện nhiều lợi ích. Bởi, hành khách dễ dàng xác định được tuyến đường, thời gian di chuyển và bến đỗ phù hợp, tạo ra sự ổn định trong hoạt động vận tải, giảm thiểu tình trạng ùn tắc và tăng cường hiệu quả khai thác hạ tầng giao thông.

Bên cạnh đó, việc duy trì luồng tuyến cố định theo hướng tuyến cũng giúp cơ quan quản lý kiểm soát tốt hơn các vấn đề liên quan đến an toàn giao thông, giảm thiểu xung đột luồng phương tiện và tối ưu hóa hệ thống giao thông đô thị. Trong bối cảnh nhiều đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM đối mặt với ùn tắc nghiêm trọng, việc đảm bảo sự ổn định này là rất quan trọng.

Tuy vậy, sau 8 năm thực hiện, việc thí điểm cho phép phương tiện chạy từ phía Tây sang phía Nam hoặc ngược lại mở ra cơ hội linh hoạt hơn cho doanh nghiệp vận tải và hành khách. Điều này giúp hành khách từ phía Nam đi lên các tỉnh phía Bắc tiết kiệm được thời gian, chi phí và giảm sự bất tiện khi phải chuyển bến.

Thêm nữa, việc thí điểm cho xe khách từ hướng Tây về phía Nam sẽ giúp kiểm tra khả năng đáp ứng nhu cầu vận tải thực tế tại các tuyến đường có doanh nghiệp tham gia thí điểm, đặc biệt trong dịp cao điểm lễ tết.

Ngoài ra, lâu nay, nhu cầu của hành khách tại các hướng tuyến được thí điểm là có, từ đó, doanh nghiệp vận tải vẫn hoạt động “chui” để đáp ứng nhu cầu này. Bởi vậy, việc mở rộng thí điểm cũng là biện pháp để quản lý hiệu quả với các doanh nghiệp này, giảm thiểu rủi ro cho hành khách.

Bởi vậy, một số chuyên gia cho rằng, các tiêu chí đối với việc thí điểm mở tuyến mới phải rõ ràng, minh bạch. Như với tuyến đi Sapa, đây là điểm du lịch thu hút lượng khách du lịch cao thì cần thí điểm, mở thêm các tuyến vận tải mới để “chia lửa” là cần thiết. Cũng cần đặc biệt lưu ý, việc mở tuyến sẽ dễ tạo ra tiền lệ, một nơi thí điểm sẽ có thêm nhiều nơi muốn mở theo kiểu “trăm hoa đua nở”.

Điều này đòi hỏi cơ quan chức năng quản lý chặt, có kiểm tra, kiểm soát, khoa học, đảm bảo hiệu quả cao nhất của tuyến vận tải. Thậm chí, từ kết quả thí điểm, nếu khả quan, có thể nhân rộng mô hình bến ảo, thay vì yêu cầu doanh nghiệp phải vào bến một cách cứng nhắc.

Đặc biệt, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để phát huy tối đa hiệu quả trong việc duy trì và thí điểm, mở tuyến mới. Các dữ liệu đã lắp đặt trên phương tiện lâu nay như: GPS, thiết bị giám sát hành trình, camera… sẽ giúp cơ quan chức năng nắm bắt tình hình giao thông, số lượng phương tiện hoạt động cũng như nhu cầu đi lại của người dân.

Từ những dữ liệu này, cùng với nhu cầu của các doanh nghiệp vận tải và người dân, cơ quan quản lý có thể vạch ra những luồng tuyến có thể cho phép thí điểm hoặc mở mới, với điều kiện áp dụng nghiêm ngặt các công nghệ giám sát để đảm bảo không xảy ra xung đột giao thông, trên cơ sở tối đa hóa lợi ích của người dân và doanh nghiệp.

Việc duy trì luồng tuyến vận tải hành khách tuyến cố định theo hướng tuyến là cần thiết để đảm bảo sự ổn định và hiệu quả của hệ thống giao thông.

Tuy nhiên, trong bối cảnh nhu cầu vận tải ngày càng đa dạng, việc thí điểm mở rộng luồng tuyến cần được thực hiện một cách thận trọng, có sự hỗ trợ từ công nghệ và sự phối hợp chặt chẽ giữa các địa phương liên quan.

Chỉ khi đó, hệ thống vận tải mới đáp ứng tốt hơn nhu cầu của hành khách, đồng thời góp phần giảm áp lực lên hạ tầng giao thông.