Giao thông công cộng nên được trợ cấp bao nhiêu?

Hội đồng Vận tải Công cộng Singapore (PTC) công bố mức tăng giá vé phương tiện công cộng lên 10 cent đối với người lớn, với tăng 4 cent cho những người có thẻ ưu đãi như sinh viên, người cao tuổi và người khuyết tật, bắt đầu từ ngày 28/12.

Bộ Giao thông Vận tải (MOT) cho biết khoản trợ cấp 250 triệu đô la Singapore nằm ngoài khoản trợ hơn 2 tỷ đô la mỗi năm cho xe buýt và tàu hỏa, cũng như khoản tài trợ bổ sung lên tới 900 triệu đô la Singapore trong 8 năm cho Chương trình Nâng cao Kết nối Xe buýt.

Mức điều chỉnh giá vé tối đa được phép là 18,9%, nhưng Hội đồng Vận tải Công cộng đã chọn mức tăng 6 % để giảm bớt gánh nặng cho hành khách.. Khoản tiền trợ cấp 250 triệu đô la sẽ chi trả cho khoản tiền vé đáng lý được tăng nhưng hoãn lại là 12,9 % sẽ được chuyển sang đợt xem xét tăng giá vé tiếp theo.

Ngược lại, cả hai đơn vị khai thác đường sắt SBS Transit Rail và SMRT đều đã nộp đơn xin tăng giá vé toàn bộ là 18,9 %.

Hội đồng Vận tải Công cộng cho biết: “Khoản trợ cấp bổ sung của chính phủ sẽ giúp điều chỉnh mức tăng giá vé, đồng thời vẫn bù đắp được chi phí cao hơn khi cung cấp phương tiện giao thông công cộng”.

Chia sẻ quan điểm về chính sách trợ giá mới của chính phủ, ông Timothy Wong, giảng viên cao cấp tại Khoa Kinh tế, Đại học Quốc gia Singapore nêu ý kiến: "Năm nay, chính phủ đang chỉ ra với chúng ta rằng các khoản trợ cấp sẽ không tiếp tục mãi mãi. Mặc dù vậy, chính phủ vẫn đảm bảo rằng việc này được thực hiện dần dần, do đó, các khoản trợ cấp bổ sung sẽ không bị rút khỏi hệ thống ngay lập tức và chính phủ có đủ tiền để giải quyết vấn đề này theo thời gian”.

Được biết, dự kiến có khoảng 75.000 sinh viên tốt nghiệp sẽ được hưởng lợi từ thay đổi này mỗi năm. Chi phí dành cho việc gia hạn giá vé ưu đãi đối với sinh viên chỉ chiếm chưa đến 0,5% tổng doanh thu tiền vé.

Ngoài ra, các phiếu ưu đãi mua vé giao thông công cộng cũng sẽ được cung cấp cho các hộ gia đình có thu nhập thấp.  Các phiếu ưu đãi năm nay có giá trị 60 đô la Singapore, so với 50 đô la vào năm ngoái.

Tiêu chuẩn thu nhập để được nhận các phiếu ưu đãi cũng sẽ được nâng lên và cung cấp cho các hộ gia đình có thu nhập hàng tháng trên đầu người không quá 1.800 đô la Singapore, tăng so với mức 1.600 đô la Singapore trước đây.

Do đó, sẽ có thêm 60.000 hộ gia đình được hưởng lợi từ các phiếu ưu đãi này.

Các phiếu ưu đãi sẽ được tài trợ bởi Quỹ Giao thông Công cộng, bao gồm các khoản đóng góp từ các đơn vị vận hành giao thông công cộng.

Liên quan đến vấn đề này, Timothy Wong, giảng viên cao cấp tại Khoa Kinh tế, Đại học Quốc gia Singapore cho rằng: “Tôi nghĩ rằng mức độ trợ cấp giao thông công cộng ở Singapore đã giúp giá vé trở nên dễ chấp nhận đối với hầu hết các hộ gia đình, nhưng vẫn có những nhóm dân số cần được trợ cấp thêm.

Và trong hệ thống này, có những khoản trợ cấp bổ sung cho các nhóm như sinh viên năm cuối và những người hưởng trợ cấp thu nhập từ phúc lợi lao động, nhưng điều đáng cân nhắc là liệu chúng ta có cần mở rộng nhóm này để bao gồm các nhóm dân số dễ bị tổn thương khác hay không, ví dụ như những người sống trong nhà thuê hoặc các bà mẹ đơn thân”.

Mặc dù vậy, nhiều ý kiến cho rằng chỉ riêng chi phí thấp hơn sẽ không thuyết phục được nhiều người lái xe chuyển sang phương tiện giao thông công cộng trừ khi phương tiện này hiệu quả, thoải mái và đáng tin cậy. Quy định và đầu tư hợp lý cũng cần thiết để đảm bảo hiệu quả, chất lượng dịch vụ và khả năng tồn tại lâu dài của hệ thống.

Trong khi đó, tại Hà Nội, hiện mỗi năm thành phố đang chi hàng nghìn tỷ đồng trợ giá cho vận tải hành khách công cộng (VTHKCC), trong đó có xe buýt nhằm thu hút người dân sử dụng VTHKCC, từ bỏ phương tiện cá nhân.

Thống kê từ Hiệp hội VTHKCC Hà Nội cho thấy, giai đoạn từ năm 2015 - 2019, bình quân TP trợ giá cho xe buýt gần 1.400 tỷ đồng/năm. Giai đoạn 2020 - 2023, TP trợ giá cho xe buýt khoảng 2.500 tỷ đồng/năm; dự kiến năm 2024 con số này là trên 2.500 tỷ đồng.

Tuy nhiên, giá vé đang áp dụng cho xe buýt có trợ giá đã được ban hành từ năm 2014. Đến nay sau gần 10 năm, đơn giá trung bình cho mỗi cây số vận hành của xe buýt đã tăng gần 47%.

Còn tại Tp.HCM, năm 2023, số tiền trợ giá xe buýt ở TPHCM là hơn 1.700 tỉ đồng. Tuy nhiên, khối lượng vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt trong 6 tháng chỉ đạt 42,5 triệu lượt hành khách, đạt 44,4% so với kế hoạch năm 2023 (95,6 triệu lượt hành khách).

Do đó, các chuyên gia cho rằng chính sách trợ giá cho xe buýt cần được hoàn thiện hơn nữa để phát huy hiệu quả tối đa, tránh lãng phí, bảo đảm quyền lợi cho người dân, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp vận tải, tăng cường hiệu quả quản lý Nhà nước.