Giá xăng, dầu đồng loạt giảm
Giá xăng dầu tại kỳ điều hành hôm nay (20/11) giảm nhẹ, mức giảm cao nhất chỉ là 40 đồng/lít.
Tuy nhiên, thế giới đang chuyển dịch nhanh chóng với công nghệ số, kinh tế toàn cầu và những thách thức đa chiều. Kiến thức nền tảng vẫn là bệ đỡ không thể thiếu, nhưng thay vì nhồi nhét, cần lọc lại những nội dung quá xa rời cuộc sống để dành thời gian rèn luyện những kỹ năng của thời đại mới.
Những trang sách dày cộp công thức, định luật, trích dẫn,… có lẽ là “người bạn” đồng hành quen thuộc với nhiều thế hệ học sinh Việt Nam. Họ trưởng thành cùng những kỳ thi, giải thành thạo nhiều dạng bài tập, nhưng không ít người cảm thấy hoang mang khi bước ra cuộc sống ngoài trang sách, bỡ ngỡ trước một buổi phỏng vấn, hay chật vật tìm cách ứng xử trên không gian mạng,…
Và mỗi lần kỳ thi đại học đến, những câu trả lời ngô nghê của thí sinh, như “Quang Trung và Nguyễn Huệ là hai anh em”, lại làm dậy sóng dư luận về sự mất cân đối trong cách dạy và học.
Rồi những vấn đề mang hơi thở cuộc sống như: lừa đảo trực tuyến nhắm vào học sinh, tình trạng mang thai ở tuổi vị thành niên gia tăng, hay các vụ tai nạn thương tích,… cũng khiến nhiều phụ huynh bất an.
Học sinh có cả chặng đường dài để rèn luyện những bài tập phức tạp, nhưng nền tảng nhân cách nếu không được uốn nắn sớm thì khó có cơ hội bù đắp (Ảnh minh họa - Gemini AI)
Mạng xã hội đang biến người trẻ thành công dân số toàn cầu từ tuổi thiếu niên. Công nghệ số và trí tuệ nhân tạo mở ra những ngành nghề chưa từng có. Tinh thần hay vấn đề sức khỏe tâm lý, giáo dục giới tính, kỹ năng ứng xử đa văn hóa,… đang trở thành “đề thi” thực tế mà SGK chưa kịp soạn đáp án. Nếu chỉ tiếp tục “nạp” tri thức mà không rèn khả năng ứng dụng thì trường học sẽ dần trở thành nơi trông trẻ và mất vai trò dẫn dắt.
Nhìn ra thế giới, nhiều quốc gia đã điều chỉnh trọng tâm giáo dục từ lâu. Singapore không chỉ dạy toán giỏi mà còn chú trọng “life skills” - kỹ năng sống. Phần Lan đã thay SGK truyền thống bằng cách học theo chủ đề, kết hợp kiến thức liên môn và kỹ năng mềm. Vì vậy, giáo dục Việt Nam cần sớm cập nhật chương trình theo hướng thực tế và nhân văn hơn.
Giáo dục kỹ năng phải trở thành trục chính của chương trình, không phải nội dung ngoại khóa tùy hứng. Toán học vẫn quan trọng, nhưng thay vì quá tập trung bài toán hàn lâm, có thể đưa vào kiến thức quản lý tài chính cá nhân, lập ngân sách, phân tích dữ liệu thực tiễn.
Ngữ văn vẫn là mảnh đất nuôi dưỡng tâm hồn, nhưng ngoài các tác phẩm kinh điển, học sinh cần tập viết email, thuyết trình, lập luận logic. Lịch sử không chỉ để thuộc lòng năm tháng, mà để phân tích dòng chảy xã hội và học cách phản biện thông tin sai lệch.
Điều này đòi hỏi SGK không khép kín, mà mở ra khung chương trình rõ ràng nhưng linh hoạt, để mỗi địa phương, mỗi giáo viên có quyền sáng tạo và điều chỉnh cho phù hợp thực tiễn.
Và cũng không cần thiết phải nhồi nhét quá nhiều kiến thức cho học sinh từ cấp tiểu học, khi thứ cần tập trung nhiều hơn ở độ tuổi này là đạo đức và nhân cách. Thay vì hàng chục dạng toán cộng trừ cho học sinh lớp 1, thì hàng chục tình huống vứt rác như: Không có thùng thì vứt ở đâu, hay mình giữ gìn nhưng người khác xả rác bừa bãi thì ứng xử thế nào,… sẽ giúp trẻ hình thành thói quen và ý thức công dân ngay từ đầu đời.
Các em có cả chặng đường dài để rèn luyện những bài tập phức tạp, nhưng nền tảng nhân cách nếu không được uốn nắn sớm thì khó có cơ hội bù đắp.
Giáo dục kỹ năng phải trở thành trục chính của chương trình, không phải nội dung ngoại khóa tùy hứng. Trường học cần mở rộng không gian trải nghiệm, thay giờ học đơn điệu bằng nhiều dự án (Ảnh minh họa - Gemini AI)
Cũng phải nhìn nhận thực tế việc đưa kỹ năng mới vào trường học không dễ dàng. Chúng ta thiếu cơ sở vật chất, thiếu giáo viên được đào tạo bài bản, thiếu tài liệu chuẩn hóa và còn tồn tại định kiến về những nội dung nhạy cảm.
Nhiều giáo viên vẫn bị áp lực chạy theo chương trình, học sinh trở thành người ghi chép, ít cơ hội trải nghiệm khi kỳ thi vẫn xoay quanh những bài học lý thuyết. Song phải quyết tâm thay đổi thì mới có thể rút ngắn khoảng cách giữa trường học và đời sống.
Trường học cần mở rộng không gian trải nghiệm, thay giờ học đơn điệu bằng dự án cộng đồng, hoạt động ngoại khóa, lớp kỹ năng sinh tồn, CLB sáng tạo. Thi cử phải đo được năng lực vận dụng và khả năng hợp tác, thay vì chỉ đánh giá trí nhớ.
Ngoài việc điều chỉnh chương trình thì cũng cần điều chỉnh nhân lực để thực hiện. Các chương trình đào tạo giáo viên phải được thay đổi để đáp ứng yêu cầu mới, để thầy cô trở thành người dẫn đường, không chỉ giàu kiến thức chuyên môn mà còn cập nhật cả kỹ năng hiện đại.
Bên cạnh đó, chính sách đãi ngộ, môi trường làm việc cũng phải đủ hấp dẫn để giữ chân những người giỏi và truyền cảm hứng cho thế hệ giáo viên mới. Cơ sở vật chất cũng phải được đầu tư cho phù hợp yêu cầu dạy và học. Đây cũng là lúc phải tính tới nguồn lực tài chính và xã hội hóa, để giáo dục không chỉ dựa vào ngân sách mà còn huy động được sự đồng hành của gia đình, cộng đồng và doanh nghiệp.
Câu hỏi kiến thức hay kỹ năng quan trọng hơn, không có đáp án tuyệt đối. Kiến thức là nền móng, kỹ năng là công cụ, nếu thiếu một trong hai thì con người khó toàn diện. Nhưng trong thời đại mới, cần mạnh dạn chuyển trọng tâm giáo dục từ “học để biết” sang “học để làm” và “học để chung sống”.
Giữa guồng quay đổi mới, nền giáo dục Việt Nam như người chèo đò đang đứng trước khúc sông chia nhánh. Một nhánh dẫn đến bến an toàn quen thuộc, nơi thi cử vẫn đo trí nhớ, bài giảng vẫn rập khuôn. Một nhánh là dòng chảy mới, đòi hỏi cải cách mạnh mẽ để đào tạo công dân linh hoạt, tự tin.
Lựa chọn hướng đi không dễ, nhưng nếu không bẻ lái thì con thuyền giáo dục sẽ mãi xoay vòng giữa “biển” kiến thức mà thiếu “bản đồ” kỹ năng. Đã đến lúc cầm chắc mái chèo, dám đương đầu sóng lớn, để thế hệ trẻ Việt Nam không chỉ học giỏi mà còn sống giỏi, làm giỏi, và trưởng thành trong một thế giới không ngừng biến động.
