Báo cáo của ILO tại Việt Nam năm 2021 cho thấy, mức lương trung bình hàng tháng của người lao động làm công hưởng lương là 6,6 triệu đồng. Nếu chia tiền lương hàng tháng cho số giờ làm việc, lương mỗi giờ dao động khoảng 31 nghìn đồng.
Còn thu nhập bình quân tháng của người lao động là 5,7 triệu đồng thì lương theo giờ là 27 nghìn đồng. Như vậy đề xuất lương mức tối thiểu theo giờ được đưa ra năm 2022 đã thấp so với mức lương trung bình trước đó 1 năm.
Về cách tính lương, quy đổi theo lương tối thiểu tháng và thời gian làm việc tiêu chuẩn được Bộ Lao động giải thích phương pháp này tránh gây xáo trộn về việc trả lương cho người lao động, bảo đảm người lao động làm việc toàn thời gian và bán thời gian được đối xử bình đẳng.
Tuy nhiên, thực tế, việc trả lương tối thiểu theo giờ chỉ dành cho những lao động làm công việc trong điều kiện lao động giản đơn, công việc không đầy đủ, công việc trong thời gian ngắn và linh hoạt. Những công việc này có đặc thù ngắn hạn, người lao động làm việc bán thời gian.
Mặt khác, về hợp đồng lao động, những người hưởng lương tối thiểu theo giờ thường là hợp đồng lao động ngắn hạn hoặc có thời hạn. Trong khi, nếu áp dụng lương tối thiểu tháng, người sử dụng lao động sẽ phải tính tới các chính sách như BHXH cho đối tượng chỉ có nhu cầu làm việc ngắn hạn hoặc theo giờ.
Hiện, mức lương tối thiểu tháng đã được coi là thấp, là “không đủ sống”, do vậy lương tối thiểu giờ mà dựa trên lương tối thiểu tháng là không phù hợp. Mục đích của lương tối thiểu giờ là bảo vệ quyền lợi cho người lao động không có việc làm ổn định, bấp bênh, nếu tính ngang bằng với lương tối thiểu tháng hiện nay chắc chắn sẽ thiệt thòi cho người lao động.
Vì thế, cần làm rõ hơn về căn cứ xác định mức lương tối thiểu theo giờ, tránh đưa ra mức đề xuất không phù hợp khiến chủ sử dụng lao động có thể lợi dụng chính sách trả lương theo giờ thấp để áp dụng trả cho người lao động một cách bất bình đẳng và ép người lao động.
Mặt khác, cũng cần tính mức lương giờ cho từng nhóm ngành nghề, thời gian làm việc, đặc thù công việc để công bằng cho sức lực, trí lực của người lao động bỏ ra. Đồng thời có những nghiên cứu khoa học, học tập kinh nghiệm quốc tế, khảo sát thị trường lao động rồi mới đưa ra công thức tính, đảm bảo quyền lợi cho người lao động.
Chúng ta mong đợi lần đầu tiên, nước ta sẽ có lương tối thiểu tính theo giờ nhưng với một quy định phù hợp với thực tế, với đời sống của người lao động chứ không phải là quy định lạc hậu ngay từ khi đề xuất.