Kinh tế đêm TP.HCM phải chăng đang bị lãng quên

Thế nhưng, dịch vụ tại những khu phố đêm hiện nay đa số mở cửa đến 22h, và cũng không quá nhiều các hoạt động vui chơi, giải trí vì thế nhiều người vẫn cho rằng "chưa thể gọi là kinh tế đêm". Vậy ý kiến của người dân và các doanh nghiệp lữ hành, du lịch về vấn đề này thế nào? Giải pháp nào để ‘đánh thức’ nền kinh tế đêm trong thời gian tới? 

Dựa vào lợi thế sẵn có trong thời gian qua nhiều quận huyện trên địa bàn TP.HCM đã và đang xây dựng kế hoạch, triển khai những tuyến phố ẩm thực, các khu chợ đêm như phố ẩm thực Hồ Thị Kỷ trên địa bàn quận 10, Nguyễn Thượng Hiền (quận 3), Hậu Giang (quận 6)... đặc biệt là những tuyến phố đi bộ với nhiều hoạt động giải trí, ẩm thực gồm đường Nguyễn Huệ, Bùi Viện trên địa bàn quận 1… từ đó góp phần phục vụ phát triển du lịch ban đêm nói riêng và kinh tế đêm nói chung.

Mặc dù chỉ dài khoảng 300m với hơn 100 gian hàng, nhưng Phố ẩm thực Hồ Thị Kỷ luôn đông khách, nhất là từ sau khi được Sở Du lịch TP.HCM và Ủy ban nhân dân quận 10 quy hoạch thành một trong những điểm đến phục vụ du khách và sản phẩm phát triển kinh tế đêm.

Chị Thảo, một tiểu thương kinh doanh tại đây cho biết, nhờ vào tuyến phố ẩm thực mà giúp gia đình chị ổn định sinh kế trong thời gian qua: "Em tập trung bán chỗ này thôi chứ em không có công việc khác ngoài chỗ này, chiều mình 3h mình chuẩn bị đồ cho gian hàng rồi ra đây bán cho đến đêm còn sáng thì mình chuẩn bị nấu đồ bán".

Trong khi nhiều tuyến phố hoạt động sôi nổi thì cũng không ít những tuyến phố ‘sức sống’ lại không bền. Đơn cử như tuyến phố ẩm thực Nguyễn Thượng Hiền (Quận 3), Đưa vào hoạt động từ tháng 12/2022 và được kỳ vọng sẽ là điểm đến ẩm thực đường phố ban đêm hấp dẫn du khách khi ghé thăm TP.HCM.

Tuy nhiên thực tế lại trái ngược với kỳ vọng, giờ đây phố ẩm thực thường xuyên trong tình trạng vắng vẻ, đìu hiu, các quán ăn kinh doanh ế ẩm, hoạt động cầm chừng. Nhiều tiểu thương lâm vào hoàn cảnh khốn khó:

"Lúc trước em cũng kinh doanh chè bưởi tại đây nhưng mà bây giờ thấy vắng em cũng nghỉ rồi. Nhưng mà chắc mấy cái đó nó cũng không có thu hút người ta nhiều hơn".

"Nếu chặn thì chặn hẳn luôn và cho xuống lề giống Hồ Thị Kỷ, còn ở đây thì nhà đóng cửa ngủ, nhà thì treo quần áo bởi vậy đâu có đẹp đâu mà đi ngắm".

Nhìn chung những tuyến phố khi mở ra đều chỉ có mô hình tổ chức khá giống nhau, như kiểu chợ ăn, phố đi bộ. Những vấn đề khác như vệ sinh, an ninh, giao thông tại các tuyến phố này thì vẫn chưa được chú trọng đúng mức. Thiếu chỗ giữ xe và nhà vệ sinh công cộng. Bên cạnh đó các tuyến phố đêm về hoạt động đi bộ hay ẩm thực vẫn chưa có được điểm nhấn và sự khác biệt đặc trưng nhằm gây ấn tượng đối với du khách.

Ông Nguyễn Quốc Kỳ - Tổng giám đốc công ty Viettravel cho rằng, với nhiều tiềm năng để phát triển nền kinh tế ban đêm thế nhưng đến nay Thành phố vẫn chưa khai thác, tận dụng một cách hiệu quả: "TP.HCM từ 5h chiều đến 7h tối nó đẹp lộng lẫy nhưng kinh tế ban đêm chúng ta khai thác như thế thì nó hơi lãng phí, theo tôi người thành phố hoàn toàn có thể đi du lịch ban đêm ngay tại Thành phố vẫn được, họ đến nhà hàng quán ăn họ chi tiêu thì đó là đi du lịch đấy".

Ngoài việc phát triển các tuyến phố đơn thuần gắn với ẩm thực và giải trí thì theo ông Võ Anh Tài – Phó Tổng giám đốc Sài Gòn Tourist group cho rằng, thành phố có thể phát triển thêm các loại hình du lịch ban đêm gắn với văn hóa, lịch sử để thu hút không chỉ du khách trong và ngoài nước mà ngay cả đối với chính người dân thành phố:

"Qua theo dõi tôi thấy rất nhiều người, nhiều công dân ở tại TP.HCM nhưng chưa biết hết TP.HCM. Không chỉ là lưu trú mà TP.HCM còn có những sản phẩm du lịch khác về văn hóa, ẩm thực, lịch sử thì đây là dịp để chúng ta nhấn mạnh, làm nổi bật lên các sản phẩm du lịch đó", ông Tài nói.

Dưới góc nhìn của PGS.TS Phạm Trung Lương – Nguyên viện trưởng viện nghiên cứu du lịch cho rằng kinh tế ban đêm vẫn còn mang tính tự phát, chưa có khả năng đáp ứng nhu cầu ở quy mô lớn với tiêu chuẩn kỹ thuật và thẩm mỹ cao, đồng thời những ngành nghề ‘nhạy cảm’ thì vẫn chưa thể hoạt động một cách công khai nên vẫn chưa thể gọi là kinh tế đêm.

"Cái quan trọng của nền kinh tế đêm là cơ chế và chính sách, một khi mình chưa cho phép những ngành mà mình cho nó là nhạy cảm để hoạt động một cách công khai để mà mình quản lý và để hấp dẫn du khách thì không bao giờ mình có kinh tế đêm được".

Bên cạnh đó PGS.TS Phạm Trung Lương cũng cho biết, du kịch, kinh tế đêm phải đi bằng kiền ba chân đó chính là mua sắm, vui chơi giải trí và ăn uống. Đặc biệt mỗi địa phương cần tạo nên bản sắc, đặc trưng riêng của mình: "Kinh tế đêm phải đi bằng 3 chân là mua sắm, vui chơi giải trí và ăn uống. Nó thành một tổ hợp và không thể tách rời. Ở đây mình chỉ mới có phố đi bộ, chỉ đi chơi và đi bộ và mua sắm thì chủ yếu là tiêu dùng không phải là hàng để cho khách du lịch mua".

Chiến lược phát triển du lịch TP.HCM đến năm 2030 xác định sản phẩm du lịch giải trí và hoạt động về đêm là một trong ba sản phẩm du lịch thu hút du khách. Hiện thành phố có gần 32.000 cơ sở dịch vụ ăn uống, nhà hàng có địa chỉ cố định và cơ sở quán ăn đường phố, được đánh giá là hạ tầng đa dạng, phong phú để phát triển.

Muốn ‘đánh thức’ kinh tế đêm, theo ông Lê Trương Hiền Hòa – Phó giám đốc Sở du lịch TP.HCM cho rằng giữa các địa phương, các bộ ngành cần có sự liên kết để xâu chuỗi các hoạt động, sản phẩm du lịch trong thời gian tới:

"Hiện nay chúng ta có rất nhiều sản phẩm du lịch ban đêm nhưng chúng ta vẫn chưa thể xâu chuỗi với nhau điều này cũng rất cần cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương đó là các quận huyện, sở ngành và bên cạnh đó là các doanh nghiệp du lịch là những đơn vị góp ý để xâu chuỗi lại những sản phẩm du lịch này. Hiện nay thì du khách họ quan tâm về những tuor bán lẻ nhiều hơn những tuor đi khách đoàn từ đó thì những chương trình ban đêm tại TP.HCM sẽ dễ dàng thu hút du khách hơn", ông Hòa cho biết.

Đánh thức kinh tế đêm đang bị ngủ quên

TP.HCM, với danh xưng "thành phố không ngủ", đã từ lâu là trung tâm kinh tế sôi động bậc nhất của Việt Nam, được biết đến với sự nhộn nhịp không ngừng nghỉ, ngay cả khi màn đêm buông xuống. Tuy nhiên, hiện nay nền kinh tế ban đêm của thành phố vẫn chưa thực sự phát triển tương xứng với tiềm năng khổng lồ mà nó mang lại.

Kinh tế đêm không chỉ là cơ hội để mọi người giải trí sau một ngày làm việc mệt mỏi mà còn là một phần quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đặc biệt là trong lĩnh vực du lịch và dịch vụ. TP.HCM, với lợi thế về cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực dồi dào, có thể trở thành điểm đến hấp dẫn cho du khách trong và ngoài nước vào ban đêm, từ đó tạo ra nguồn thu nhập đáng kể cho ngân sách thành phố.

Một số quận của TP.HCM, như quận 1 và quận 5, đã chứng minh cho sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế đêm thông qua các hoạt động thương mại, ẩm thực và giải trí. Phố đi bộ Nguyễn Huệ, chợ Bến Thành, Phố Bùi Viện… là những điểm đến sầm uất vào buổi tối, thu hút đông đảo người dân và du khách đến tham quan, mua sắm. Điều này không chỉ góp phần đem lại sức bật mới cho kinh tế du lịch, tạo việc làm, thu nhập cho người lao động và tạo động lực cho phát triển kinh tế - xã hội tại mỗi địa phương.

Tuy nhiên, đó chỉ là một trong những điểm sáng hiếm hoi của Tp.HCM trong hoạt động sau 18h. Nhìn sang các ‘thành phố không ngủ khác’ ở các quốc gia trên thế giới đều xác định khung giờ hoạt động kinh tế đêm từ 6 giờ chiều hôm trước đến 6 giờ sáng hôm sau với đa dạng các hoạt động văn hóa giải trí. Các khu chợ đêm được xem mô hình kinh tế đêm hiệu quả nhất đối với du lịch, đơn cử như thủ đô Seoul (Hàn Quốc) đến hiện tại đã có hàng trăm chợ đêm, phục vụ nhu cầu mua sắm, tham quan, ăn uống... của người dân và du khách, khiến nơi đây thực sự trở nên sống động vào lúc thành phố lên đèn.

Để kinh tế ban đêm trở thành cổ máy hái ra tiền, TP.HCM cần phải đối mặt và giải quyết một số thách thức tồn tại trong suốt thời gian qua như việc thiếu các sản phẩm đậm bản sắc văn hóa và sự đa dạng trong các hoạt động giải trí. Việc phát triển kinh tế đêm không chỉ đòi hỏi sự đầu tư vào cơ sở hạ tầng mà còn cần có sự sáng tạo trong việc tạo ra các sản phẩm du lịch đêm độc đáo và hấp dẫn, nhằm thu hút du khách quay trở lại thành phố. Tuy nhiên, việc phát triển kinh tế ban đêm không chỉ nhìn vào những lợi ích. Các vấn đề về an ninh trật tự, ô nhiễm tiếng ồn, và áp lực lên cơ sở hạ tầng giao thông là những hệ lụy cũng cần được quan tâm.

Với những nỗ lực không ngừng từ phía chính quyền và cộng đồng doanh nghiệp, cùng với đó là sự hỗ trợ từ chính sách của Chính phủ, TP.HCM có thể hoàn toàn tận dụng được tiềm năng của mình để phát triển kinh tế đêm, biến nó thành một động lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế chung của thành phố. Điều này không chỉ giúp TP.HCM tăng cường sức hấp dẫn của mình đối với du khách mà còn góp phần vào việc tạo ra một môi trường sống đầy đủ và phong phú cho người dân địa phương.