Dưới góc nhìn của VOV Giao thông, cần quy định rõ trong các văn bản quy phạm pháp luật, để tạo cách hiểu đúng và thống nhất cho cả tài xế và lực lượng giám sát, thực thi.
Từ thực tế các cuộc tranh luận về nhường đường trên cao tốc, diễn ra trên mạng xã hội vừa qua cho thấy, nhiều người, nếu không muốn nói là đa số cho rằng khi lái xe trên cao tốc, nếu đã chạy tốc độ tối đa cho phép thì không cần nhường đường.
Cụ thể, với câu hỏi: “Trường hợp đi tối đa tốc độ cho phép, tôi có được bám làn trái mà không nhường đường cho xe muốn vượt”? đưa ra để khảo sát trên báo điện tử VnExpress từ 27/2 đến 29/2 cho thấy, trong số gần 6.000 độc giả trả lời, có 35% người lựa chọn phương án nhường đường, và có tới 65% lựa chọn không nhường.
Trên diễn đàn lớn khác như Otofun cũng có những khảo sát tương tự và câu trả lời, vẫn là số đông chọn không nhường đường.
Kết quả này cho thấy, phần lớn người sử dụng xe đang hiểu không đúng tinh thần Luật Giao thông đường bộ về nhường đường, vì luật quy định “nhường đường là nghĩa vụ của tài xế”, trong khi nhiều người đang coi đây là lựa chọn của họ, tùy tình hình giao thông và đánh giá an toàn của bản thân.
Tuy vậy, dẫn đến kết quả này, ngoài sự hiểu chưa đúng của tài xế, còn có nguyên nhân từ việc thiếu thống nhất của các văn bản quy phạm pháp luật. Cụ thể, dù Luật Giao thông đường bộ quy định rõ; phương tiện đi tốc độ thấp hơn phải đi vào làn bên phải; trách nhiệm của tài xế là phải nhường đường khi có xe xin vượt…
Song Thông tư 06/2016 lại không cấm hành vi vượt phải nếu đường có 2 làn mỗi chiều trở lên. Thêm vào đó, Nghị định 100/2019 và nghị định 123/2021 lại không quy định rõ việc thế nào là “đủ điều kiện an toàn”, khiến cho việc xử phạt hành vi bám làn trái, không nhường đường cho xe xin vượt khó thực hiện.
Các số liệu thống kê các lỗi vi phạm của lực lượng chức năng không hề đề cập việc xử phạt phương tiện không nhường đường trên cao tốc phần nào cho thấy điều đó. Thực tế, dù vi phạm diễn ra tràn lan, song hầu như không có trường hợp nào bị xử phạt do không nhường đường cho xe xin vượt (trừ trường hợp không nhường đường cho xe ưu tiên), tỏng khi hành vi này không chỉ gây lãng phí xã hội, mà còn tạo sự ức chế, gián tiếp gia tăng nguy cơ tai nạn.
Bởi vậy, một số chuyên gia cho rằng, thời gian tới, đặc biệt trong Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ, cần bổ sung quy định về quy tắc nhường đường khi tham gia giao thông. Đối với giao thông trên cao tốc, quy tắc nhường đường càng có vai trò đặc biệt quan trọng. Ở đó, không chỉ quy định tài xế phải nhường đường cho xe xin vượt, mà cần quy định rõ làn trái chỉ dành cho việc vượt xe, vượt xong phải đi về bên phải…
Quan trọng hơn, các quy tắc này phải được cụ thể hơn thành những nội dung trong các nghị định hướng dẫn thực thi. Trong đó, việc vượt xe phải được quy định thống nhất với các loại đường, tránh cao tốc một đằng quản lý môt nẻo hoặc mỗi cao tốc một kiểu khác nhau.
Bên cạnh đó, cần có cơ chế giám sát, xử lý hành vi cố tình cản trở vượt xe. Người tham gia giao thông bỏ tiền để đi trên cao tốc để được đi nhanh hơn, chất lượng đường tốt hơn, nên không thể chấp nhận sự tồn tại của những hành vi cản trở các phương tiện khác chỉ vì một vài phương tiện đi chậm, dù cố tình hay vô tình
Ngoài ra, khi hệ thống camera giám sát giao thông ngày càng hoàn thiện, việc ghi hình, xử phạt nguội các lỗi này cần được thực hiện, để tạo ý thức tuân thủ của các tài xế.
Khi văn bản pháp luật được hoàn thiện, các quy tắc tham gia giao thông được quy định rõ ràng và thống nhất, mới tạo được thói quen áp dụng chung cho các tài xế và thực thi của lực lượng chức năng./.