Jetstar Asia lỗ khoảng 35 triệu USD
Việc đóng cửa hãng hàng không Jetstar Asia, theo công ty mẹ của hãng là Tập đoàn Qantas là một phần trong "cuộc tái cấu trúc chiến lược". Trước khi đóng cửa, Qantas dự kiến Jetstar Asia sẽ ghi nhận khoản lỗ khoảng 35 triệu USD trong năm tài chính này. Đây là mức lỗ quá lớn so với quy mô của hãng, vốn chỉ có 13 máy bay Airbus 320.
Bên cạnh khoản lỗ lớn thì việc đóng cửa Jetstar Asia, theo tập đoàn Qantas, còn tới từ nhiều nguyên nhân khác như chi phí vận hành, duy trì, bảo dưỡng tăng giá; giá nhiên liệu cao hơn dự báo; vấp phải sự cạnh tranh gay gắt từ nhiều hãng khác.
Jetstar Asia là cái tên tiếp nối danh sách một loạt các hãng hàng không giá rẻ phải ngừng hoạt động kể từ năm 2023 đến nay như Go First của Ấn Độ, Flybe của Anh hay Nok Air của Thái Lan.
Ông Shukor Yusof, chuyên gia của công ty tư vấn hàng không Endau Analytics chia sẻ:
“Jetstar Asia xuất hiện từ cách đây 21 năm với mục tiêu cạnh tranh với nhiều hãng hàng không giá rẻ khác trong khu vực Đông Nam Á. Nhưng dù có công ty lớn đứng sau đỡ đầu, hãng này chưa bao giờ thực sự có thể cạnh tranh với các hãng giá rẻ khác”.
Xuất hiện từ những năm 1970 với Southwest Airline của Mỹ là hãng tiên phong, trong suốt vài thập kỷ qua, các hãng hàng không giá rẻ đã cách mạng hoá ngành hàng không, cho phép hàng triệu khách hàng đi lại bằng máy bay với giá cả phải chăng. Hàng không giá rẻ đã phá vỡ truyền thống bằng cách cung cấp các dịch vụ tối giản, tối đa hoá việc sử dụng máy bay và kiểm soát chi phí chặt chẽ.
Mô hình này đã lan rộng ra toàn cầu với Ryanair hay Easyjet thống trị Châu Âu, AirAsia trở nên phổ biến ở Châu Á.
Tuy nhiên, những năm gần đây, sự thay đổi về xu hướng, lựa chọn việc đi lại của hành khách hay mô hình hoạt động đang cho thấy sự suy thoái phần nào của mô hình hàng không giá rẻ. Các hãng hàng không giá rẻ nay đối mặt với nhiều thử thách cả về tài chính và quản lý vận hành.
Ông Shukor Yusof cho biết thêm: “Hàng không giá rẻ giờ chỉ là cái tên khi mà từ sau COVID-19, các hãng hàng không đều phải chi nhiều tiền hơn cho việc vận hành. Cái thời mà bạn có thể bay đi Bangkok, Jakarta với giá rẻ bèo đã không còn. Hàng không giờ rất đắt đỏ, tính cạnh tranh cao”.
5 yếu tố ảnh hưởng đến hàng không giá rẻ
Một trong những thứ ảnh hưởng lớn nhất đến chi phí vận hành một hãng hàng không trong những năm gần đây là giá nhiên liệu. Trong bối cảnh hàng không toàn cầu hướng tới tính bền vững, giảm phát thải carbon, thì giá các loại nhiên liệu phù hợp với xu hướng này lại không hề rẻ.
Chưa kể, xu hướng tăng giá nhiên liệu trong những năm gần đây khiến không ít hãng hàng không giá rẻ phải chật vật tìm cách cân đối, khó khăn trong việc chuyển đổi chi phí này sang cho hành khách mà không ảnh hưởng tới giá trị cốt lõi của họ, hay chính là giá vé rẻ.
Thứ hai, chính sự phát triển mạnh mẽ của hàng không giá rẻ đã tạo ra một môi trường cạnh tranh vô cùng khốc liệt. Trong bối cảnh nhiều hành khách đi theo xu hướng giao thông xanh, lựa chọn những phương tiện đi lại xả ít khí thải hơn, sự cạnh tranh về giá vé giữa các hãng càng trở nên căng thẳng. Theo Hiệp hội vận tải hàng không quốc tế (IATA), dự báo lượng hành khách đi máy bay sẽ giảm 4% trong năm 2025.
Thứ ba là những khó khăn liên quan tới chi phí nhân sự, vận hành đội bay. Như chúng ta đã biết, thời kỳ đại dịch Covid-19 chứng kiến sự sụt giảm lớn về lượng hành khách, hàng trăm máy bay nằm bỏ trống. Điều này buộc các hãng hàng không phải sa thải bớt nhân sự.
Tuy nhiên, đến thời kỳ hậu đại dịch, trong khi các hãng hàng không truyền thống nhanh chóng tuyển dụng nhân sự và hồi phục, hàng không giá rẻ lại chật vật vì yêu cầu về tiền lương của đội ngũ nhân viên, tổ bay tăng vọt do nhu cầu lớn.
Thứ tư là sự thay đổi về xu hướng lựa chọn đi lại của hành khách. Theo hãng tin Reuters, nhu cầu về trải nghiệm du lịch cao cấp đang tăng vọt trong những năm gần đây. Nhiều hành khách sẵn sàng mở hầu bao để trải nghiệm các hạng ghế, dịch vụ cao cấp trên máy bay, điều mà chắc chắn các hãng truyền thống làm tốt hơn hàng không giá rẻ. Như với hãng Delta Airlines, doanh thu từ các dịch vụ cao cấp vốn chiếm 35% vào năm 2019, đã tăng vọt lên 41% vào năm 2024.
Còn các hãng hàng không giá rẻ, vốn phụ thuộc nhiều hơn vào nhóm khách hàng nhạy cảm về giá cả, những ảnh hưởng lên nền kinh tế nói chung, đơn cử như cuộc chiến thương mại khởi xướng bởi tổng thống Donald Trump gần đây đã khiến ngành hàng không chao đảo, và hàng không giá rẻ chịu ảnh hưởng lớn nhất. Chi tiêu tiêu dùng ở nhóm hộ gia đình thu nhập thấp đang ở mức yếu, như Mỹ đang trở thành thị trường du lịch ít hấp dẫn nhất, đã ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu của các hãng hàng không giá rẻ.
Ông Nitin Pakugar, giáo sư tại trường kinh doanh NUS, Singapore cho biết:
“Thực ra ngày nay, định nghĩa giá rẻ hay không rẻ, đã trở nên mơ hồ vì chúng còn phụ thuộc vào thu nhập, mức sống của từng cá nhân. Như gần đây tôi mới mua vé của hãng giá rẻ Southwest Airlines. Tôi mua vé bay của hãng này không phải vì giá của chúng, mà đơn giản họ có lịch bay phù hợp với thời gian của tôi vậy thôi.”
Vậy quay lại với câu hỏi: Phải chăng đã đến lúc hàng không giá rẻ sụp đổ? Câu trả lời là không. Trên thực tế, dù có nhiều thách thức, nhưng những năm qua vẫn chứng kiến nhiều hãng hàng không giá rẻ phát triển mạnh mẽ. Các hãng hàng không giá rẻ lớn như AirAsia, Ryanair hay EasyJet vẫn tiếp tục mở rộng và tăng trưởng; hay như hãng IndiGo của Ấn Độ đang trở thành một trong những hàng không phát triển nhanh nhất thế giới.
Với Việt Nam, chúng ta có hãng hàng không Vietjet vẫn có tốc độ phục hồi và tăng trưởng mạnh mẽ kể từ sau Covid-19. Năm 2024, Vietjet tăng trưởng đột phá với doanh thu khoảng 71.5 nghìn tỷ VND, tăng 33%; lợi nhuận sau thuế vượt 1.3 nghìn tỷ VND. Hãng cũng khai trương nhiều đường bay mới tới Ấn Độ, Trung Quốc, tăng tần suất bay tới Hàn Quốc và Nhật Bản.
Ngoài ra, Vietjet cũng đặt hàng tổng cộng 40 chiếc Airbus A330neo, là một phần trong kế hoạch mở rộng mạng quốc tế trong thập kỷ tới.