Xe dù xuyên biên giới, đối phó cách nào?

Giới chuyên gia cho rằng hệ thống cần được cải tổ toàn diện nếu muốn đáp ứng nhu cầu thực tế và bảo vệ những người tuân thủ luật lệ.

Tài xế taxi hợp pháp "đỏ mắt" chờ khách

2 giờ chiều một ngày trong tuần tại Bến xe Ban San Street ở Singapore, nơi các tài xế taxi được cấp phép có thể đón khách sang Johor Bahru (Maylaysia).

Hơn chục người đứng chờ ở bến có mái che nhưng không ai lên taxi.

Ông Haniff Mahbob, 73 tuổi, tài xế taxi hơn 40 năm, chia sẻ: “Chỉ có tài xế ở đây, không có hành khách. Tình hình giờ tệ đến mức đó.”

Tại Bến xe Larkin Sentral ở Johor Bahru, các tài xế taxi Malaysia cũng gặp tình trạng tương tự. Cuối tuần có khá hơn, nhưng không nhiều.

Ông Roslan Mahmod, 59 tuổi, cho biết: “Có khi tôi đến lúc 3 giờ sáng, nhưng mãi 7 giờ 30 mới có khách đầu tiên”.

Từ khi biên giới mở lại sau COVID-19, tài xế phải cạnh tranh gay gắt với dịch vụ vận tải xuyên biên giới trái phép, đón khách tận nhà và trả tận nơi đến.

Một số tài xế chia sẻ:

“Có khi chúng tôi phải chờ hơn 10 tiếng, thậm chí đến ngày hôm sau mới quay đầu về, vì có quá nhiều xe cá nhân hoạt động trái phép chở khách từ Malaysia sang Singapore và ngược lại”.

“Chúng tôi thực sự lo lắng không biết cơ quan chức năng sẽ xử lý vấn đề này như thế nào để đảm bảo mọi việc được kiểm soát. Chúng tôi mong rằng các dịch vụ trái phép sẽ sớm bị xử lý triệt để.”

Theo chương trình taxi xuyên biên giới, tối đa 400 taxi từ Singapore và Malaysia được phép đón/trả khách chỉ tại một điểm quy định ở nước kia – Larkin Sentral (Johor Bahru) cho taxi Singapore và Ban San Street Terminal (Singapore) cho taxi Malaysia.

Cơ quan Giao thông Đường bộ Singapore (LTA) cho biết, chương trình này đang bị khai thác dưới mức. Hiện có khoảng 300 tài xế taxi xuyên biên giới được cấp phép ở cả hai nước.

Tuy nhiên, các nhà tài xế trái phép vẫn giành khách của taxi hợp pháp, thậm chí công khai “giành” khách gần điểm đón ở Singapore và Johor Bahru.

Trong những tuần gần đây, Cơ quan Giao thông Đường bộ Singapore tuần tra tại công viên Gardens by the Bay, sân bay Changi và phối hợp với Cục Xuất nhập cảnh (ICA) tại cửa khẩu đường bộ để xử lý dịch vụ trái phép. Tổng cộng 19 tài xế bị bắt và xe của họ đã bị tịch thu.

Từ năm 2022 đến nay, đã có 136 tài xế bị phát hiện cung cấp dịch vụ vận tải hành khách xuyên biên giới trái phép bằng xe đăng ký ở nước ngoài. Người vi phạm có thể bị phạt tới 3.000 SGD (khoảng 61,4 triệu đồng) và/hoặc 6 tháng tù giam. Xe vi phạm cũng có thể bị tịch thu.

Bổ sung thêm các điểm trả khách và ứng dụng đặt xe riêng

Tuy nhiên, các dịch vụ trái phép không phải là thách thức duy nhất với những tài xế hợp pháp. Hiện họ không được phép cung cấp dịch vụ đón – trả khách tại nhiều điểm khác nhau, và mức giá cố định ở Singapore cũng không phản ánh đúng giá giờ cao điểm.

Theo quy định, taxi xuyên biên giới chỉ được đón/trả khách tại một điểm chỉ định khi ở ngoài quốc gia đăng ký. Tuy nhiên, trong phạm vi quốc gia của mình, taxi có thể đón và trả khách ở bất cứ đâu (có phụ phí).

Cơ quan Giao thông Đường bộ Singapore cho biết lý do của cách bố trí này là để đảm bảo taxi nước ngoài không hoạt động trái phép kiểu dịch vụ điểm tới điểm trong lãnh thổ nước khác.

Cơ quan chức năng đang xem xét khả năng bổ sung thêm các điểm đón – trả khách. Các tài xế hy vọng sẽ có ít nhất 6 điểm mới ở những khu vực đông khách như JB Central và Marina Bay Sands.

Một khó khăn khác là hiện chưa có ứng dụng đặt xe riêng cho dịch vụ taxi xuyên biên giới.

Abdul Aziz Mohd Nor, Trợ lý Thư ký Hiệp hội các nhà điều hành taxi Singapore – Johor, cho biết: “Bây giờ chúng tôi phải tự làm, hành khách thường lưu số điện thoại của chúng tôi và gọi trực tiếp khi cần đặt xe.”

Hiện tại, chi phí cho một chuyến taxi xuyên biên giới được cấp phép là 60 đô la Singapore (khoảng 1,1 triệu VNĐ) mỗi chuyến, bất kể có bao nhiêu hành khách. Mỗi taxi chỉ được phép chở tối đa bốn người lớn.

Hành khách cho biết họ không quá bận tâm về mức giá 60 SGD, vì dịch vụ đón trả tận nơi xuyên biên giới của các nhà khai thác trái phép thường có giá từ 90 SGD (khoảng 1,8 triệu VNĐ) trở lên, theo mức giá đăng tải trực tuyến.

Vấn đề nằm ở việc giá cước cố định, Phó Giáo sư Walter Theseira, chuyên gia kinh tế giao thông thuộc Đại học Khoa học Xã hội Singapore, cho rằng điều này không tính đến giờ cao điểm hay tình trạng tắc nghẽn. Trung bình một chuyến đi một chiều mất 45 phút đến ít nhất một tiếng rưỡi, tùy tình hình giao thông.

Trong khi đó, dù dịch vụ taxi trái phép đắt hơn, nhưng họ lại có điểm đón và trả linh hoạt, đồng thời xe có thể chở 7-8 hành khách.

Các chuyên gia nhận định, cơ cấu giá vé cần thay đổi để dịch vụ taxi xuyên biên giới hấp dẫn hơn.

Phó Giáo sư Walter Theseira, cho biết: “Nếu không điều chỉnh hệ thống giá, sẽ có nguy cơ các tài xế không muốn cung cấp dịch vụ vào những thời điểm mà họ cho là không xứng đáng công sức bỏ ra.”

Các tài xế taxi được cấp phép từ Singapore cho biết họ phải chịu những khoản phí mà nhà khai thác trái phép không phải trả, như phí gửi xe theo mùa tại bến khoảng 30 SGD (khoảng 540.000 đồng) mỗi tháng, phí mỗi chuyến tại Larkin Sentral khoảng 15 ringgit Malaysia (RM) (khoảng 80.000 đồng), và phí gia hạn giấy phép nửa năm một lần từ Johor Bahru với giá 50 SGD (900.000 đồng).

Tài xế taxi Singapore ông Haniff cho biết: “Trừ hết tất cả chi phí, phần còn lại cho các tài xế còn lại chẳng đáng là bao.

Liên quan đến vấn đề này, Cơ quan Giao thông Đường bộ Singapore cho biết đang làm việc với phía Malaysia, Hiệp hội Taxi Quốc gia (NTA) và Hiệp hội Xe thuê tư nhân Quốc gia (NPHVA) để rà soát chương trình, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về dịch vụ xuyên biên giới tiện lợi hơn.

Cụ thể, Cơ quan Giao thông Đường bộ Singapore xem xét các giải pháp như đặt taxi hợp pháp qua ứng dụng gọi xe, tăng số điểm đón/trả ở cả Singapore và Malaysia. Cơ quan Giao thông Đường bộ Singapore cũng tính đến việc tăng hạn ngạch taxi được cấp phép và mở rộng loại xe tham gia.

Theo Cơ quan Giao thông Đường bộ Singapore, vì đây là thỏa thuận song phương nên mọi thay đổi cần được nghiên cứu kỹ và thống nhất với phía Malaysia.

Còn tại Việt Nam, tình trạng “xe dù, bến cóc”, hình thức xe khách trá hình, không đăng ký tuyến cố định, bắt khách dọc đường – diễn ra phổ biến ở nhiều thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM…, gây thất thu cho xe chạy tuyến cố định, làm lộn xộn trật tự vận tải.

Dù đã tồn tại từ lâu và có hành lang pháp lý nhưng các biện pháp xử lý hiện nay chưa đủ sức răn đe, dẫn tới việc tái diễn, thậm chí công khai hơn, với nhiều chiêu “lách luật”. Các điểm “bến cóc” mọc quanh bến xe, tranh giành khách, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông.

Để xử lý triệt để, ngoài tăng cường kiểm tra và xử phạt, cần ứng dụng công nghệ quản lý, minh bạch thông tin nhà xe và chuyến đi, tạo thuận lợi cho phương tiện hợp pháp; đồng thời phát triển ứng dụng đặt xe, kết nối bến – khách, tăng sức hấp dẫn, thu hút người dân sử dụng dich vụ.