Xe quá khổ, quá tải vẫn luôn là vấn đề nhức nhối của xã hội trong nhiều năm qua. Trên các tuyến đường nông thôn lẫn thành thị, từ khu ngoại thành đến trung tâm, không khó để bắt gặp những chiếc xe “hung thần” chở quá tải cày bánh xuống mặt đường, cơi nới thành thùng cao ngất ngưỡng, không che chắn nguyên vật liệu làm rơi vãi, khiến người đi đường sợ hãi không biết lúc nào sẽ xảy ra tai nạn; còn người dân khu vực xung quanh thì ngao ngán vì khói bụi, tiếng ồn, hư hỏng đường xá khi xe ngang nhiên ra vào khu dân cư.
Điều đáng nói, tình trạng xe chở quá tải, quá khổ diễn ra thường xuyên cả ngày lẫn đêm, kéo dài đã gây áp lực lớn lên kết cấu hạ tầng giao thông, làm hư hỏng, xuống cấp nhiều công trình cầu đường được đầu tư lên tới hàng tỷ đồng. Không chỉ gây lãng phí hư hại cầu đường, tốn chi phí bảo dưỡng, hành vi chở quá tải còn tiềm ẩn nguy cơ cao mất an toàn giao thông khi không ít vụ xe tải lật mà một phần nguyên nhân do chở hàng quá tải trọng.
Thực tế là vậy, thế nhưng, một số lái xe và doanh nghiệp vì vấn đề lợi nhuận, giảm chi phí vận chuyển nên cố tình tìm cách chở quá tải hoặc cơi nới thành, thùng xe để chở được nhiều hàng hóa hơn. Vô tình gây bất công, bức xúc cho các doanh nghiệp làm ăn lành mạnh, chân chính.
Chưa kể vấn đề xử lý hiện nay của lực lượng chức năng còn nhiều lúng túng, nhiều phương tiện chở hàng quá khổ, quá tải trọng chưa được phát hiện, do khó định lượng bằng mắt thường khi tuần tra xử lý. Các thiết bị định lượng kiểm soát tải trọng như cân xách tay di động, trạm cân di động thì hiệu quả chưa cao, do chỉ xử lý đột xuất một vài điểm nóng mà chưa thể thực hiện một cách lâu dài, liên tục và khó mở rộng ra nhiều địa bàn, khiến việc xử lý có lúc bị gián đoạn. Trong khi, lực lượng chức năng còn mỏng là lỗ hổng lớn để các chủ xe, lái xe tìm mọi cách lưu thông vào ban đêm nhằm trốn tránh xử lý.
Việc TPHCM áp dụng mô hình phạt nguội qua cân tự động là hết sức kịp thời và cần thiết, thể hiện tính kiên quyết trong lập lại trật tự an toàn giao thông và bảo vệ kết cấu hạ tầng đường bộ. Tuy nhiên trong giai đoạn đầu, để đạt hiệu quả, thành phố phải thực hiện liên tục, đồng bộ; vừa làm vừa rút kinh nghiệm.
Nhất là, việc quản lý sử dụng các thiết bị trong xử phạt nguội phải rõ ràng, nh bạch và công khai, để người vi phạm chấp hành một cách tâm phục khẩu phục, không tránh né hoặc chống đối khi bị xử phạt. Đặc biệt hạn chế vấn nạn xin-cho trong xử phạt. Bởi việc ứng dụng công nghệ tự động mặc dù có thể hạn chế tác động của lực lượng kiểm tra trong lý vi phạm nhưng đòi hỏi cán bộ phải nh bạch, xử phạt đến nơi đến chốn, không thiên vị hoặc giơ cao đánh khẽ.
Cùng với đó là công tác truyền thông, phổ biến các quy định, để lái xe hiểu được việc chở hàng quá tải chính là tác nhân gây ra tình trạng hư hại đường xá, ách tắc, tai nạn giao thông. Quan trọng là việc đánh giá, rút kinh nghiệm, chỉnh sửa hoàn chỉnh rõ ràng, khoa học, từ đó xây dựng đề xuất khung pháp lý trong xử lý xe quá tải trọng; xa hơn là tiến tới nhân rộng mô hình xử phạt ra toàn quốc. Không chỉ dừng lại ở hình thức răn đe xử phạt, nhà nước cần khuyến khích cá nhân, tổ chức thực hiện tốt quy định.
Bảo vệ kết cầu cầu đường, hạ tầng được xem là “của để dành” trong tương lai. Vì thế, ngoài sự cố gắng của cơ quan quản lý, lái xe và doanh nghiệp phải ý thức trách nhiệm trong việc bảo vệ đường xá sử dụng hiệu quả và bền vững; đưa vấn đề không chở hàng quá tải thành văn hóa của chính doanh nghiệp.
Phía người dân cũng cần tố giác đến cơ quan chức năng khi phát hiện hành vi chở quá tải. Có sự vào cuộc đồng bộ của các bên mới mong ngăn chặn được vấn nạn “xe chở quá khổ, quá tải” đi vào chiều sâu và bền vững./.