Chúng ta đang đứng trước một cơ hội có được đường cao tốc từ Bắc vào Nam, đường cao tốc nối các thành phố lớn, đô thị lớn với nhau và kết nối các trung tâm kinh tế với nhau.
Nhưng tôi nghĩ, con đường nó chỉ là một phần.
Cùng với niềm vui, có lẽ cũng phải nhìn lại một thứ khác, đó là cách chúng ta đang đi trên đường cao tốc, đang vận hành trên đường cao tốc.
Ít có ở đâu như Việt Nam, nếu như bạn lái một chiếc xe có chế độ ‘Cảnh báo an toàn” (được sản xuất vài năm gần đây), thì bạn rất dễ dàng nhận được cảnh báo trên xe rằng: bạn đang lái không an toàn và cần phải nghỉ ngơi.
Điều này xảy ra là vì khi cảm biến và hệ thống AI của xe phân tích nhận thấy rằng, để bạn có thể lái xe với tốc độ chỉ khoảng 80-90% tốc độ tối đa cho phép trên đường cao tốc, thì bạn sẽ cần phải thường xuyên rẽ từ làn này sang làn khác, rất ít khi bạn có thể giữ được làn mình đang đi nếu như bạn muốn di chuyển với tốc độ mong muốn trên cao tốc.
Chúng ta đang lái xe trên cao tốc theo một cách hoàn toàn khác so với cách lái xe ở nhiều nơi trên thế giới.
Ở nhiều quốc gia, luôn có một làn xe để vượt, nhưng chúng ta lại không có. Ở Mỹ, họ còn có làn đường dành cho người đang điều khiển xe mà trên xe có nhiều hơn 2 người.
Vì thực tế tại Mỹ, mọi người thường lái xe một mình, nên khi chở thêm nhiều người trên xe thì ở khá nhiều khu vực sẽ được ưu tiên. Thậm chí, có những làn đường mà ai đi xe một mình sẽ không được đi vào.
Ở hầu hết các quốc gia tại châu Âu, hay châu Á như Nhật, Hàn Quốc, Trung Quốc…, khi bạn lái xe trên cao tốc thì làn trong cùng bên trái là làn để vượt và mọi người sẽ lái ở làn bên cạnh của làn đó hoặc làn bên trong nữa. Và nếu muốn vượt, họ sẽ đưa xe ra làn vượt đó để vượt lên rồi quay về làn mình đang mong muốn đi.
Và tất cả những xe đang vận hành với tốc độ chậm hơn, ví dụ như xe tải, xe khách, hoặc những xe đang muốn được lái với tốc độ chậm, thì cần phải lái vào làn sát phía bên phải của làn đường mình đi.
Đó là những nguyên tắc rất thông thường để lái xe trên cao tốc.
Nhưng ở nước mình thì khác, gần như có thể gặp ở bất kỳ lúc nào, bất kỳ đâu trên các tuyến cao tốc, những người lái xe ở làn trong cùng (sát với dải phân cách) với tốc chỉ bằng 50-60% tốc độ tối đa trên tuyến cao tốc đó.
Hay bạn có thể gặp những xe tải, xe khách, những xe đi rất chậm, chặn đường phía trước. Để vượt lên, bạn sẽ phải rẽ vào làn bên trong phía bên phải. Và điều này, đôi khi không chỉ là làm tốc độ lưu thông chậm đi, mà còn khiến việc lái xe ở cao tốc trở nên nguy hiểm hơn, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn nhiều hơn.
Tôi nghĩ, việc mà chúng ta có thêm nhiều đường cao tốc là rất quan trọng. Nhưng có một điều quan trọng khác, đó là chúng ta sẽ cần và nên có một chương trình hướng dẫn cho mọi người biết cách lái xe trên cao tốc.
Tất nhiên, sẽ còn có những vấn đề khác nữa, liên quan đến việc tổ chức giao thông hay là các biển báo giao thông trên cao tốc (mà một lúc nào đó, trong một chương trình khác, tôi xin phép được nói về chủ đề này), nhưng theo tôi, việc hướng dẫn cho mọi người lái xe đúng cách trên cao tốc là rất quan trọng.
Bộ GTVT và Tổng cục Đường bộ VN chắc chắn nên và cần phải có một chương trình như vậy, để các đường cao tốc có thể được sử dụng với tốc độ cho phép một cách an toàn.
Nếu có thêm đường cao tốc nhưng chúng ta không biết lái xe đúng cách, hoặc lái xe trên đó không theo những nguyên tắc an toàn (đã hình thành qua nhiều năm ở khắp nơi trên thế giới) thì rất có thể nó sẽ kéo theo một thứ khác, đó là những sự nguy hiểm và những tai nạn trên cao tốc mà chúng ta không mong muốn.