Lạm dụng kê khai giá sẽ gây khó khăn cho doanh nghiệp

NHỮNG Ý KIẾN TRÁI CHIỀU

Nghị định thi hành Luật Giá gồm 5 chương với 28 Điều, quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Giá; hướng dẫn chi tiết các vấn đề tại Luật Giá có liên quan đến nghĩa vụ đăng ký giá; kê khai giá; danh mục hàng hoá dịch vụ thực hiện bình ổn giá, Quỹ bình ổn giá cũng như thẩm quyền và trách nhiệm quyết định chủ trương và biện pháp bình ổn giá; thẩm quyền và trách nhiệm định giá.

Theo đơn vị soạn thảo, để quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giá thì việc ban hành Nghị định thi hành Luật Giá là cần thiết để đảm bảo tính đồng bộ của hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về giá khi Luật Giá có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2024.

Mục đích của Nghị định này nhằm thể chế hoá các quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước và các quy định của Luật Giá năm 2023; quy định chi tiết và đầy đủ những nội dung mà Quốc hội giao Chính phủ hướng dẫn thi hành tại Luật Giá về quản lý, điều tiết giá; nhất là đảm bảo sự tăng cường phân công, phân cấp trong quản lý, điều tiết giá đã được thể hiện tại Luật. Đồng thời, kế thừa và hoàn thiện những quy định về giá tại các văn bản hướng dẫn Luật Giá năm 2012 còn phù hợp với Luật Giá năm 2023 và thực tiễn.

Nghị định cũng sẽ góp phần giải quyết những bất cập đang đặt ra trong thực tiễn và bảo đảm sự thống nhất trong tổ chức của các cơ quan thực hiện quản lý, điều tiết giá, tăng cường tính đồng bộ, thống nhất trong triển khai các biện pháp quản lý, điều tiết giá của các cơ quan trung ương và địa phương.

Trong đó, quy định về kê khai giá được đề cập trong mục 4, chương 2 của Nghị định với nội dung: các loại hàng hóa, dịch vụ phải thực hiện kê khai giá; Cơ quan tiếp nhận và đối tượng thực hiện; Cách thức thực hiện và tiếp nhận kê khai giá; quyền và trách nhiệm của cơ quan tiếp nhận và tổ chức, cá nhân kê khai giá.

Hiện, một số quy định trong Dự thảo Nghị định về kê khai giá đang nhận được những ý kiến trái chiều là quy định về một số loại hàng hóa, dịch vụ sẽ tiến hành kê khai giá từ ngày 1/7/2024 gồm: hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục bình ổn giá; hàng hoá, dịch vụ do Nhà nước định khung giá, giá tối đa, giá tối thiểu để các tổ chức, cá nhân định mức giá cụ thể bán cho người tiêu dùng; xi măng, thép xây dựng; than; dịch vụ viễn thông; thực phẩm chức năng cho trẻ em dưới 6 tuổi, trang thiết bị y tế.

Bên cạnh đó, điểm b khoản 3 Điều 15 của Nghị định vẫn quy định theo hướng cơ quan Nhà nước có quyền yêu cầu doanh nghiệp bổ sung, giải trình hồ sơ. Về nguyên nhân điều chỉnh giá, Phụ lục 06 quy định doanh nghiệp phải: Phân tích nguyên nhân, nêu rõ biến động của các yếu tố hình thành giá tác động làm tăng hoặc giảm giá hàng hóa, dịch vụ thực hiện kê khai giá giữa lần kê khai giá hiện hành so với kỳ liền kề trước.

Về chính sách khuyến mại, giảm giá, chiết khấu, Phụ lục 6 của dự thảo về Mẫu văn bản kê khai giá có yêu cầu doanh nghiệp phải kê khai thêm cả nội dung về chính sách khuyến mại, giảm giá, chiết khấu.

Nghị định thi hành Luật Giá dự kiến có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01 tháng 07 năm 2024.

SẼ GÂY KHÓ KHĂN CHO LĨNH VỰC, MẶT HÀNG NÀO?

Mới đây, góp ý vào dự thảo Nghị định thi hành Luật Giá, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã chỉ ra nhiều điểm bất hợp lý, gây khó cho doanh nghiệp. PV VOV Giao thông đã có cuộc trao đổi cùng ông Nguyễn Minh Đức, Ban Pháp chế, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam về nội dung này.

PV: Thưa ông, được biết là Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đã có góp ý về những nội dung không hợp lý của dự thảo Nghị định thi hành Luật Giá. Xin ông cho biết cụ thể về nội dung này?

Ông Nguyễn Minh Đức: Ý kiến của chúng tôi tập trung vào vấn đề kê khai giá. Trước đây theo Luật Giá cũ thì có hai thủ tục là kê khai giá và đăng ký giá, tuy nhiên đến Luật Giá hiện nay đã nhập làm một, chỉ còn thủ tục kê khai giá.

Điểm này cho phép doanh nghiệp kê khai giá sau khi đã điều chỉnh và thủ tục kê khai chỉ mang tính thông báo cho cơ quan Nhà nước. Nhưng trong Dự thảo Nghị định hướng dẫn thì chưa thực sự tuân theo tinh thần này như quy định là doanh nghiệp thông báo nhưng phải nêu rõ lý do của việc điều chỉnh giá và cơ quan Nhà nước có quyền yêu cầu giải trình.

Chúng tôi đánh giá là việc yêu cầu giải trình đã nằm ngoài phạm vi việc doanh nghiệp thông báo.

Một vấn đề nữa mà chúng tôi quan ngại là, trong Luật yêu cầu doanh nghiệp nêu lý do điều chỉnh giá nhưng đến Nghị định thì bó lại là: doanh nghiệp phải nêu lý do việc điều chỉnh giá là sự thay đổi của yếu tố hình thành giá, tức là doanh nghiệp phải nói về thay đổi của giá đầu vào dẫn đến thay đổi của giá đầu ra.

Yêu cầu này của Nghị định là trái Luật vì bó lại các trường hợp khi Luật cho phép doanh nghiệp nêu bất cứ lý do gì để điều chỉnh giá; thứ 2 là nó trái với quy luật kinh tế thị trường, quy luật cung cầu bởi khi thị trường có những biến đổi về cung cầu như lượng cầu tăng thì doanh nghiệp sẽ mong muốn tăng giá khi yếu tố đầu vào không đổi. 

PV: Vậy, cụ thể hơn, quy định về kê khai giá như trong Dự thảo Nghị định này sẽ gây khó khăn cho lĩnh vực hay mặt hàng nào?

Ông Nguyễn Minh Đức: Diện các mặt hàng chịu thủ tục này không hề nhỏ như khí đốt, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, vắc xin thú y, sữa cho trẻ em dưới 6 tuổi, muối ăn, đường ăn, thóc, gạo tẻ, xi măng, thép xây dựng, thức ăn chăn nuôi, giấy in, dịch vụ cảng biển, hàng không, sách giáo khoa, vé máy bay, dịch vụ khám chữa bệnh, giá taxi, giá xe khách và một số hàng hóa, dịch vụ khác.

Nó không phải một số mặt hàng mang tính đặc thù như giá điện mà còn có những mặt hàng mang tính cạnh tranh cao nên việc quản lý giá như thế này sẽ có tác động lớn.

PV: Vậy, theo ông những nội dung vừa nêu cần được điều chỉnh, bổ sung ra sao để phù hợp?

Ông Nguyễn Minh Đức: Đối với thủ tục kê khai giá cần thực hiện đúng tinh thần của Luật Giá, tức là thủ tục này hoàn toàn mang tính thông báo, doanh nghiệp điều chỉnh giá bình thường và sau khi điều chỉnh thì thông báo cho cơ quan Nhà nước.

Việc thông báo không dẫn tới yêu cầu phải giải trình lại những nội dung thông báo và không lấy đó làm căn cứ xử phạt doanh nghiệp, không đi kèm trách nhiệm pháp lý nào bởi khi đi kèm trách nhiệm pháp lý là doanh nghiệp sẽ thông báo thông tin theo hướng có lợi cho mình và thông tin Nhà nước nhận được là không chuẩn.

Tiếp đó là những lý do mà doanh nghiệp được phép sử dụng để điều chỉnh giá thì phải cho phép tất cả các lý do, chứ không chỉ dừng ở lý do duy nhất là điều chỉnh giá đầu vào.

PV: Xin cảm ơn ông!

CẦN TRÁNH NHŨNG NHIỄU, GÂY KHÓ DOANH NGHIỆP

Liên quan đến những yêu cầu, trường hợp khi thực hiện kê khai, điều chỉnh giá, bên cạnh những lo lắng là nó có thể làm khó doanh nghiệp thì cũng có ý kiến cho rằng, những quy định này nhằm đảm bảo quản lý giá tốt hơn.

Xung quanh nội dung này, PV VOV Giao thông đã có cuộc trao đổi cùng TS Mạc Quốc Anh, Viện trưởng Viện Kinh tế và Phát triển doanh nghiệp.

PV: Theo ông, Nghị định thi hành Luật Giá được ban hành có ý nghĩa ra sao trong bối cảnh thị trường hiện nay?

TS Mạc Quốc Anh: Với cộng đồng doanh nghiệp, Luật Giá ra đời là công cụ quan trọng để các doanh nghiệp lấy làm căn cứ đẩy mạnh các hoạt động sản xuất, kinh doanh. Khi Luật Giá ra đời thì cũng kỳ vọng có các Nghị định hướng dẫn giúp cho doanh nghiệp và công chức, viên chức ở Trung ương và địa phương có giải pháp để hỗ trợ cho cộng đồng doanh nghiệp.

Việc giá cả được hình thành trên căn cứ về pháp luật thì việc kiểm soát, định giá sẽ tạo thế công bằng, cạnh tranh giữa các doanh nghiệp. Và khi kiểm soát giá tốt cũng sẽ có lợi cho người tiêu dùng tránh đầu cơ, thị trường loạn giá nên việc ban hành Nghị định sẽ giúp thị trường phát triển bền vững trong thời gian tới.

PV: Đối với những lo ngại của doanh nghiệp về quy định thủ tục kê khai giá trong Dự thảo Nghị định này, theo ông sẽ có những ảnh hưởng thế nào?

TS Mạc Quốc Anh: Khó khăn đầu tiên là sẽ mất nhiều thời gian hơn, mất thêm các nguồn lực và chi phí khi các doanh nghiệp phải định giá, công bố, thực hiện đúng các thủ tục theo quy định; nó sẽ ảnh hưởng đến cơ hội kinh doanh của các doanh nghiệp bởi nếu quy định đó chiếm ít thời gian thì sản phẩm, dịch vụ sẽ được cho thị trường sớm hơn thì cơ hội cho doanh nghiệp tốt hơn.

Ngoài ra còn là yếu tố cạnh tranh vì cạnh tranh thị trường chính là cạnh tranh về giá, doanh nghiệp nào có giá bán phù hợp, được công bố sớm hơn, được người tiêu dùng biết đến nhiều hơn thì chắc chẳn có lợi hơn; còn nếu doanh nghiệp nào bị vướng thủ tục bởi các quy định của chúng ta nhiều quá gây khó khăn, phiền hà cho doanh nghiệp thì cơ hội cạnh tranh sẽ giảm đi. 

PV: Vậy, để tránh cơ hội nhũng nhiễu, gây khó cho doanh nghiệp khi làm thủ tục kê khai giá, theo ông cần làm gì?

TS Mạc Quốc Anh: Chúng tôi mong rằng là phải công bố thông tin thật sớm, có các văn bản hướng dẫn thật sớm và có bộ phận cán bộ, công chức tổ chức hướng dẫn để khâu thực thi không có bất kỳ vướng mắc gì.

Các kiến nghị của doanh nghiệp và các địa phương về vấn đề định giá, công khai giá cần được giải quyết từ sớm và có thêm nhiều thông tin, công cụ hơn nữa để phát hiện giá cả leo thang, không kiểm soát tốt để giải quyết nhanh nhằm kiểm soát giá cả thị trường tốt hơn.

Chúng tôi cũng mong muốn các doanh nghiệp trong các lĩnh vực trọng yếu, các ngành hàng có ảnh hưởng thị trường lớn như điện, nước, xăng dầu thì công khai sớm và có dự báo sớm để doanh nghiệp có bài toán từ trước, tránh những hỗn loạn về giá trên thị trường.

PV: Vâng, xin cảm ơn ông!

Theo Luật Giá 2023, chính sách về kê khai giá được xây dựng trên cơ sở bỏ biện pháp đăng ký giá, đồng thời tăng cường biện pháp kê khai giá để có cơ chế kiểm soát hoạt động này. Đây là quy định thể hiện rất rõ chủ trương quản lý, điều hành giá gián tiếp, phù hợp với cơ chế thị trường có sự quản lý Nhà nước.

Bạn kỳ vọng gì vào Nghị định thi hành Luật Giá với những quy định về thủ tục kê khai giá và điều chỉnh giá bán? Những quy định mới này sẽ giúp đảm bảo tăng cường hiệu lực hiệu quả quản lý Nhà nước trong lĩnh vực giá, đồng thời góp phần thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh của các tổ chức, cá nhân như thế nào?

Mời các bạn cùng chia sẻ ý kiến, đóng góp cho Dự thảo qua hotline 02437.91.91.91, qua fanpage VOV Giao thông, hoặc có thể góp ý trực tiếp trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Tài chính.

---

Đừng quên đón nghe và tương tác với “Dự thảo trên tay” khung giờ FM91 chiều thứ Hai, thứ Tư và thứ Bảy hằng tuần trên FM91, vovgiaothong.vn, hoặc trên các nền tảng podcast dành cho di động: Google Podcast, Apple Podcast, Spotify