Di dời hoa sữa: Hậu quả tất yếu của việc không quy hoạch chọn cây?

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Thực tế Hà Nội và các đô thị hiện mới chỉ có quy hoạch diện tích khoảng xanh mà thiếu quy hoạch chọn cây nên dẫn đến tình trạng cây trồng xong không phù hợp. Vậy di dời hoa sữa, phải chăng là hậu quả tất yếu của việc không có quy hoạch chọn cây? Và đã đến lúc việc lựa chọn loại cây trồng phù hợp trong đô thị cần được quan tâm đúng mức. 

Nhìn vào hiện trạng các loài cây xanh đang được trồng ở đô thị hiện nay như: xà cừ, phượng vĩ, hoa sữa….có thể thấy, những người trồng cây đó không hề chú ý đến đặc điểm sinh trưởng, giá trị sử dụng của từng loại cây trồng. 

Ví dụ: xà cừ không phù hợp trồng ở vườn hoa, vườn dạo vì chỉ một cây xà cừ khi trưởng thành có thể chiếm một khoảng không gian lớn ảnh hưởng tới các cây trồng khác. Xà cừ chỉ thích hợp tạo bóng mát trên các đường phố lớn, có vỉa hè rộng. Phượng vĩ thích hợp trồng xen kẽ ở các khoảng trống. Phượng vĩ là loài cây ưa sáng mạnh và rụng lá vào mùa đông, nếu trồng dày hoặc ở nơi thiếu ánh sáng cây sẽ chậm phát triển và ít hoa. 

Tương tự như vậy, cây hoa sữa không nên trồng nhiều và nhất là trồng trong khu dân cư. Mùa hoa sữa với nồng độ cao là một trong nguyên nhân gây nên viêm mũi nếu hít thở trong thời gian dài. Nhiều người dân Thủ đô chia sẻ thực tế này cùng VOV Giao thông:  

“Phải trồng thưa ra thì nó dễ chịu chứ trồng cả hàng toàn hoa sữa thì dân rất khó ngửi vì mùi nó quá hắc; còn thoang thoảng thì đẹp”. 

“Bóng cây trồng chẳng um tùm và mát gì cả, nắng nóng nhiều lúc về buổi trưa nắng chang chang mà đường thì đông người”. 

“Trồng cây đô thị phải dựa trên nguyên tắc cho nó phù hợp với đất và thổ nhưỡng; phải chọn bóng mát; bóng tỏa cây xanh phù hợp với đường phố và lá rụng”. 

Lý giải cho bất cập vừa nêu, nhiều chuyên gia giao thông đô thị rằng, việc lựa chọn loại cây trồng phù hợp với thổ nhưỡng, bảo đảm an toàn và tạo cảnh quan cho đô thị, cũng như kỹ thuật trồng cây, chăm sóc cây từ xưa tới nay chưa được quan tâm đúng mức. Trong khi đó, theo Kiến trúc sư Trần Huy Ánh, Hội Kiến trúc sư Việt Nam, quy hoạch chọn cây trồng có ý nghĩa quan trọng trong quy hoạch đô thị:   

“Việc trồng cây xanh tại Hà Nội từ nhiều chục năm nay không có quy hoạch chuyên nghiệp. Đây là một môn vừa là khoa học vừa là nghệ thuật, nó xuất hiện đồng thời với việc quy hoạch đô thị, để trồng đảm bảo nhiều mặt, đảm bảo cảnh quan thành phố, đảm bảo an toàn cho người lưu thông”.  

Trao đổi về vấn đề này, TS Trần Anh Tuấn- Phó Viện trưởng Viện kiến trúc Cảnh quan và Môi trường, ĐH Lâm Nghiệp Hà Nội khẳng định, hiện các đô thị ở nước ta mới chỉ có quy hoạch về mặt không gian xanh, về diện tích dành cho cây xanh chứ còn chưa hề có quy hoạch về lựa chọn loài cây để trồng trong đô thị. 

Các tiêu chí cần quan tâm để lựa chọn cây trồng trong đô thị như: Thứ nhất là lựa chọn cây trồng đảm bảo về không gian cảnh quan tuyến đường; lựa chọn cây xanh phù hợp với đặc trưng văn hóa của tuyến phố đó hay đường. Tiếp đó là lựa chọn dựa trên đặc trưng sinh học của từng loài cây để có thể đưa ra được các đề xuất tuyến phố nào, đường nào thì loài cây gì… TS Trần Anh Tuấn nêu ý kiến:

“Nó phụ thuộc vào không gian, vỉa hè hay dải phân cách có đủ rộng hay không, nếu đủ rộng mới trồng cây lớn được, vì cần bóng mát và bộ rễ phải đủ rộng. Không gian nhỏ có thể dùng cây bám đường… Để đảm bảo an toàn giao thông thì những cây đó không được cành giòn, dễ gẫy trong mùa mưa bão”.

Theo các chuyên gia, thông thường mỗi thành phố đều có danh sách những cây trồng bản địa thích nghi với môi trường và ngoài ra còn có danh sách các cây công trình, cây cảnh quan đô thị dựa trên những cơ sở nghiên khoa học. Bởi vậy, khi đưa một loại cây trồng mới, nhất định phải được trồng thử nghiệm trước khi đưa vào trồng đại trà vì nó còn liên quan đến công tác chăm sóc, bảo vệ cây sau này. 

Nếu đáp ứng đủ các điều kiện của đô thị, hiệu ứng tốt thì cây xanh đó mới đem ra trồng đại trà. Việc trồng cây xanh số lượng lớn trong đô thị phải tuân theo quy hoạch tuyến nào trồng cái gì, để có bản sắc riêng, phù hợp với không gian cảnh quan, tạo được ấn tượng chung cho toàn đô thị. PGS.TS Đặng Huy Huỳnh, Phó Chủ tịch Hội bảo vệ tài nguyên và môi trường Việt Nam nêu đóng góp: 

“Phải tính tới chiều cao của cây, tán của cây tỏa ra thế nào; từng loại cây đều có chu trình phát triển của nó. Ta cần nghiên cứu cái này để có kế hoạch ươm trồng phù hợp”.

Việc nghiên cứu lựa chọn và bố cục cây xanh trong đô thị có vai trò hết sức quan trọng, đặc biệt trong việc hình thành bộ mặt nghệ thuật kiến trúc cảnh quan của các đô thị đang phát triển. Thông qua việc nghiên cứu lựa chọn, bố cục cây xanh sẽ phát huy tính hiệu quả, tính thẩm mỹ cũng như phát huy hết hiệu suất sử dụng của cây xanh để phục vụ cho nhu cầu nghỉ ngơi, thư giãn và giải trí của người dân.

“Những tình yêu hời hợt” (Bình luận của Nhà báo Phạm Trung Tuyến – Phó Giám đốc Kênh VOVGT)

Hôm nay tôi thấy người ta nói rất nhiều về chuyện 100 cây hoa sữa ở đường Trích Sài được đánh đi chỗ khác. Chuyện bình thường thôi, khi người ta  không còn thích nữa thì vợ chồng còn bỏ được huống gì mấy cái cây. Chỉ lạ một điều,  mấy năm trước, khi những cây hoa sữa được cắm xuống con đường thì chẳng ai quan tâm.

Mấy hôm trước, nhà thơ Phan Vũ, tác giả ca từ bài Em ơi, Hà Nội -Phố qua đời, rất nhiều người mới biết đến, để tìm đọc trường ca Hà Nội – Phố của ông, và xuýt xoa. Chỉ lạ một điều, bài thơ hay thế, những ca từ về Hà Nội đẹp đẽ day dứt thế, mà khi tác giả còn sống không mấy người quan tâm. 

Tình yêu của người Hà Nội, nhìn từ chuyện của hang cây, của một bài thơ, mới thấy nó hời hợt làm sao!

Mấy năm trước, tôi thấy người Hà Nội ồn ào rất nhiều về chuyện chặt cây nọ, trồng cây kia. Người ta phản đối, rồi chế giễu, châm biếm rất nhiều. Nhưng tôi đỏ mắt mà không tìm thấy có bất cứ công trình nghiên cứu nào của người Hà Nội nhằm chỉ ra ở đâu nên trồng cây gì.

Tình yêu Hà Nội là một thứ tình yêu vi diệu cực kỳ. Dường như người ta thích yêu những thứ được coi là di sản của quá khứ hơn là yêu thứ mình đang có, hoặc sẽ có. 

Những hàng cây đi vào thơ ca, vào tình yêu Hà Nội đều có tuổi đời đã hàng trăm năm. Và trong suốt hàng trăm năm ấy, diện tích Hà Nội đã lớn thêm gấp hàng chục lần, có thêm hàng trăm con đường mới với những hàng cây mới. Nhưng, có người Hà Nội nào biết vì sao lại trồng cây này mà không trồng cây khác, có người Hà Nội nào biết để mà phân tích một cách nghiêm túc những loài cây được trồng mới sẽ có ảnh hưởng, tác động như thế nào khi thành phố trồng nó?

Trồng cây trên phố, đó là một việc làm đa mục đích. Để có bong mát, để tạo nên thẩm mỹ, để cải thiện môi trường, để duy trì tình yêu… Cây xanh được trồng trên phố cần có những nguyên tắc. Nhưng, các quy định về cây xanh đô thị hiện có là gì, chỉ đơn thuần là kích thước, độ cao, là khoảng cách, vị trí… là những con số không chứa đựng thông tin sinh học của loài cây.

Mấy năm trước, khi hàng trăm cây hoa sữa trồng xuống đường Trích Sài, nó chưa ra hoa để người ta nhận ra với mật độ dày đặc thì hoa sữa kinh khủng đến mức nào. Giờ thì người ta bảo mùi nó kinh quá cần chuyển đi. Loài cây nào được trồng lại ở đó? Sự lựa chọn dựa trên những tiêu chí gì, hay chỉ đơn giản là một loài cây mà nguồn cung từ các vườn ươm đang có sẵn?

Với những tình yêu hời hợt, vài năm sau, hàng cây sẽ thay thế hoa sữa hôm nay sẽ lại bị thay thế, vì nhiều sâu róm chẳng hạn. Vì thế, đã đến lúc, những dự án cây xanh cần được thẩm định bằng một hội đồng khoa học, chứ không phải bởi quyền lực hành chính như hiện nay.