Xe hợp đồng không được gom khách lẻ: Quản lý thế nào?

Hàng loạt quy định mới được đưa ra nhằm quản lý chặt đối với xe hợp đồng chở khách. Nhưng quản lý thế nào để vẫn đáp ứng được nhu cầu đa dạng của hành khách, nhất là những nhu cầu đưa, đón tận nơi, vốn trở thành nhu cầu thiết yếu?

Đón nghe Diễn đàn 91, phát sóng trực tiếp lúc 12h30-13h30, thứ Năm (02/01/2022) trên tần số FM91 của Kênh VOV Giao thông Hà Nội và TP. HCM và vovgiaothong.vn với chủ đề: “Xe hợp đồng không được gom khách lẻ: Quản lý thế nào?” 

Cùng sự tham gia của các vị khách mời: Ông Nguyễn Công Hùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội vận tải ô tô VN và ông Đỗ Quốc Phong, Phó trưởng phòng Quản lý vận tải, Phương tiện và người lái, Cục Đường bộ VN

Cần đảm bảo quyền lợi cho người đi xe hợp đồng

Xe hợp đồng dưới 9 chỗ được gom khách lẻ, quản thế nào?

Quản xe hợp đồng bằng bến ảo, được không?

Được gì, mất gì khi buộc xe hợp đồng vào bến?”

 Xe đi chung: Cấm vẫn cấm, chạy vẫn chạy

Nhiều năm nay, mỗi lần về Nam Định hoặc về quê chồng tại Hưng Yên, chị Nguyễn Thùy Linh (ở TP. Nam Định) đều chọn đi xe ghép. Dù mất thời gian đi lòng vòng hơn, giá vé có cao hơn, nhưng bù lại chị Linh không phải mất thời gian đi xe ôm ra bến xe và từ bến xe về nhà:

"Em thường đi xe 16 chỗ, họ đón 16 người và trả 16 người như vậy, thời gian có lâu hơn một chút, nhưng được cái tiện, mình không mất tiền đi từ đây ra bến, và từ bến về nhà, mà đi mất có 110 nghìn mà về đến tận nhà".

Tương tự, chị Dương Thị Thảo (ở Hai Bà Trưng, Hà Nội) cũng chọn xe tiện chuyến hoặc xe hợp đồng đưa đón tận nhà, dù giá cước có cao hơn, song tiện lợi và đỡ mất thời gian hơn so với việc ra bến xe và số lượng khách trên xe cũng ít hơn: "Nhà tôi không gần bến xe nên khó khăn trong việc đi đến bến xe các thứ. Thay vì việc đó thì tôi gọi xe và khi người ta đến đón sẽ tiện cho việc di chuyển. Tôi cảm thấy khá ok".

Một số hành khách cũng phản ánh, họ thường xuyên sử dụng xe đưa đón tận nhà và sẵn sàng ký vào danh sách hành khách do nhà xe lập sẵn:

"So sánh với những loại xe bình thường ở bến xe thì người ta chỉ đưa tôi đến bến xe thôi và tôi phải tự đi về nhà, như thế rất bất tiện và còn thêm các chi phí nữa"

"Văn phòng này chuyên có xe đi từ Hà Nội về Thái Nguyên, họ hay đón trả khách ở mặt đường này luôn".

Nhu cầu cao, tiện lợi nên loại hình vận tải hành khách bằng xe hợp đồng thu hút khá đông hành khách sử dụng, kéo theo sự gia tăng nhanh chóng số lượng xe hợp đồng. Thống kê cho thấy, hiện cả nước chỉ có hơn 17 nghìn xe tuyến cố định, nhưng có tới gần 240 nghìn xe hợp đồng.

Việc nở rộ xe hợp đồng, cùng với việc đón trả khách không đúng nơi quy định, hình thành các bến cóc, ngày càng đe dọa nguy cơ mất ATGT và ùn tắc giao thông tại các đô thị.

Thiếu tá Trần Quang Chinh, phó đội trưởng Đội CSGT số 9, Phòng CSGT, Công an TP. Hà Nội cho biết, trước các đợt nghỉ lễ tết hoặc cuối tuần, lực lượng chức năng thường tăng cường quân số để tuần tra, kiểm soát, xử lý các trường hợp nhà xe vi phạm, song chưa thể ngăn chặn tình trạng vi phạm. Thậm chí, tại một số tuyến đường không có lực lượng chức năng tuần tra, các hành vi đón trả khách còn diễn ra thường xuyên: "Các xe hợp đồng trá hình hoạt động ngày càng nhiều và có nhiều thủ đoạn đối phó tinh vi hơn. Các xe này thường không đón trả, nhận khách tại những tuyến đường không có lực lượng chức năng xử lý thì việc kiểm tra, xử lý cũng rất khó khăn".

Một số ý kiến cho rằng, xe hợp đồng 8 chỗ hay trên 9 chỗ đều xuất phát từ nhu cầu của hành khách. Có cung ắt sẽ có cầu, bởi vậy, để đảm bảo quyền lợi của hành khách, đảm bảo an toàn giao thông, trật tự xã hội, cơ quan chức năng cần có biện pháp quản lý hiệu quả, chứ không phải “không quản được thì cấm”.

Quản xe hợp đồng gom khách lẻ, xe đi chung: Không thể chỉ dựa vào sức người

Nhiều lần chứng kiến xe hợp đồng đón trả khách trên phố Tôn Thất Thuyết (quận Cầu Giấy, Hà Nội), ông nguyễn Xuân Cường rất bất bình, bởi không chỉ một xe, mà có thời điểm 2-3 xe cùng dừng đỗ, gây ùn ứ cho các phương tiện qua lại:

"Nó làm đảo lộn cuộc sống của người dân đi làm, buôn bán, làm ăn, sinh hoạt, rất ô nhiễm và gây ùn tắc, ảnh hưởng đến cuộc sống thực tế của người lao động, đi làm với buôn bán thực tế ở phố gần nhà tôi"

Bà Bùi Thị Xuyến (ở Cầu Giấy, Hà Nội) cũng bày tỏ mong muốn cơ quan chức năng quản lý hiệu quả hơn với xe hợp đồng trá hình, đón trả khách vô tội vạ, gây ùn ứ giao thông: "2-3 xe cho khách lên và xuống là nó đã tắc, người đi bộ, đi xe máy phải dừng lại để chờ đợi, bí tắc giao thông, không thể đi được"

Chuyên gia giao thông Phan Lê Bình cho rằng, loại hình này cũng phải đăng ký kinh doanh, nộp thuế và có bảo hiểm đi kèm để đảm bảo ATGT cho hành khách, đồng thời, dù quy định nhà xe mang hợp đồng giấy giữa doanh nghiệp và hành khách, song việc đón trả khách cũng phải được thực hiện tại một số khu vực nhất định chứ không phải đón trả khách tràn lan:

"Chúng ta phải xây dựng khung pháp lý để quản lý được loại hình dịch vụ này, gồm có cả việc đăng ký kinh doanh, thu thuế, đồng thời cũng phải xem xét thêm các loại phí bến bãi đối với việc đón trả khách tại những điểm đã được quy định sẵn để tạo ra môi trường kinh doanh, một sân chơi bình đẳng đối với xe khách tuyến cố định"

TS Trần Hữu Minh, Chánh Văn phòng UBATGTQG thì đề xuất giải pháp tổng thể hơn, trong đó ràng buộc quyền lợi và trách nhiệm của đơn vị thực thi trong việc ngăn chặn, xử lý xe hợp đồng gom khách lẻ, hoặc hoạt động như xe khách tuyến cố định:

"Phải có đủ các nguồn lực để có thể thanh tra, giám sát hoạt động đó. Nguồn lực ở đây là cả trang thiết bị, con người, phương tiện. Nhưng nguồn lực chỉ là một phần, chúng ta phải xem xét cả vấn đề động lực làm việc, tức là cơ chế, chế độ làm việc để đảm bảo cho anh em toàn tâm toàn ý cho công tác thực thi nhiệm vụ và thanh tra, kiểm tra giám sát đầy đủ thì tôi nghĩ vấn đề sẽ giảm đi rất nhiều. Rồi vấn đề quy định rõ quyền hạn, rõ trách nhiệm của từng lực lượng.. sẽ giải quyết được vấn đề thực thi thanh tra, kiểm tra, giám sát hiện nay".

Thường xuyên sử dụng xe hợp đồng, chuyên gia giao thông Khương Kim Tạo cho rằng, với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, không khó để quản lý loại hình phương tiện này: "Nó phải tuân thủ những quy định của Luật Đường bộ. Tất cả những xe nào tham gia vào hoạt động đó là phải có đăng ký, và lắp thiết bị giám sát hành trình. Như vậy mọi di chuyển của anh là tôi biết hết".

Một số ý kiến cho rằng, dù cơ quan quản lý nhiều lần thay đổi, hoặc đề ra nhiều biện pháp quản lý chặt chẽ hơn đối với loại hình xe hợp đồng, chạy như tuyến cố định, nhưng vẫn chưa đem lại hiệu quả như mong muốn. Bởi vậy, thay vì đặt ra và áp dụng các công cụ hành chính thuần túy, cần đẩy mạnh áp dụng công nghệ, quản lý bằng công nghệ để đưa loại hình vận tải này vào khuôn khổ.