Vi phạm tài sản mã hóa, xử phạt thế nào?

Việc coi tài sản mã hóa như chứng khoán để xử lý vi phạm liệu có phù hợp? Những quy định được đề cập đã đủ chặt chẽ và tạo điều kiện cho thị trường phát triển lành mạnh hay chưa? 

TÀI SẢN MÃ HÓA VÀO DIỆN XỬ PHẠT HÀNH CHÍNH

Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 156/2020/NĐ-CP ngày 31 tháng 12 năm 2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán, Nghị định 128/2021/NĐ-CP ngày 30 tháng 12 năm 2021 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 156/2020/NĐ-CP, Nghị định 158/2020/NĐ-CP ngày 31 tháng 12 năm 2020 của Chính phủ về chứng khoán phái sinh và thị trường chứng khoán phái sinh (sau đây gọi tắt là dự thảo Nghị định sửa đổi mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán) gồm 4 Điều; sửa đổi, bổ sung một số điều, bãi bỏ một số quy định và điều khoản thi hành.

Đáng chú ý là các nội dung liên quan tài sản mã hóa và thị trường tài sản mã hóa. Cụ thể, về phạm vi điều chỉnh, bổ sung đối tượng là tài sản mã hóa và thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam.

Về giải thích từ ngữ, dự thảo Nghị định bổ sung các khái niệm sau:

“Sử dụng thông tin nội bộ để giao dịch tài sản mã hóa” là việc sử dụng, tiết lộ, cung cấp thông tin liên quan có thể ảnh hưởng lớn đến giá tài sản mã hóa, để giao dịch cho chính mình hoặc cho người khác.

“Thao túng thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam” là việc thực hiện một trong các hành vi sau:

- Sử dụng một hoặc nhiều tài khoản giao dịch hoặc thông đồng liên tục giao dịch tài sản mã hóa nhằm tạo ra cung, cầu giả tạo.

- Thông đồng với nhau giao dịch tài sản mã hóa mà không dẫn đến chuyển nhượng thực sự nhằm tạo giá tài sản mã hóa, cung cầu giả tạo.

- Giao dịch tài sản mã hóa bằng hình thức cấu kết, lôi kéo người khác liên tục đặt lệnh, gây ảnh hưởng lớn đến cung cầu và giá tài sản mã hóa, thao túng giá tài sản mã hóa.

- Đưa ra ý kiến trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua phương tiện thông tin đại chúng về một loại tài sản mã hóa nhằm tạo ảnh hưởng đến giá sau khi đã thực hiện giao dịch và nắm giữ vị thế đối với loại tài sản đó.

- Sử dụng các phương thức hoặc thực hiện các hành vi giao dịch khác hoặc kết hợp tung tin đồn sai sự thật, cung cấp thông tin sai lệch để tạo cung cầu giả tạo, thao túng giá tài sản mã hóa.

Về mức phạt, hình thức xử phạt vi phạm hành chính và biện pháp khắc phục hậu quả, ngoài những quy định hiện hành, dự thảo Nghị định đề xuất: đình chỉ hoạt động cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa có thời hạn từ 01 tháng đến 24 tháng; buộc dừng thực hiện các hoạt động hoặc cung cấp dịch vụ liên quan tài sản mã hóa; buộc dừng thực hiện quảng cáo, tiếp thị liên quan tài sản mã hóa;…

Dự thảo Nghị định sửa đổi mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán đang được Bộ Tài chính hoàn thiện trước khi trình Chính phủ xem xét, ban hành.

CẦN ĐỊNH NGHĨA RÕ TÀI KHOẢN MÃ HÓA ĐỂ TRÁNH XỬ PHẠT BẤT CẬP

Nếu coi tài sản mã hóa như chứng khoán để xử lý vi phạm thì sẽ tạo ra những tác động xã hội thế nào? PV VOV Giao thông Quốc gia có cuộc trao đổi với TS. Đặng Minh Tuấn - Chủ tịch Liên minh Blockchain Việt Nam về nội dung này.

PV: Ông có đánh giá thế nào về các quy định liên quan tài sản mã hóa và thị trường tài sản mã hóa được đề cập trong dự thảo Nghị định sửa đổi mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán?

TS. Đặng Minh Tuấn: Tôi nghĩ rằng việc sửa đổi, bổ sung một số điểm liên quan vi phạm hành chính trong giao dịch về tài sản số, tài sản mã hóa là kịp thời trong bối cảnh Việt Nam đang xúc tiến và thử nghiệm những giao dịch, cũng như mở các sàn về tài sản số, tài sản mã hóa.

Việc đưa ra những quy định về xử phạt sẽ hạn chế được những yếu tố tiêu cực hoặc những vi phạm ở trong thị trường này, một phần cũng hạn chế được những rủi ro và bảo vệ nhà đầu tư.

Tuy nhiên, cũng cần phải xem xét đặc thù của tài sản số, tài sản mã hóa. Mặc dù nó có những điểm tương đồng với chứng khoán, nhưng nó có những đặc thù cần phải làm rõ để tránh việc xử phạt không đúng đối tượng, hoặc làm hạn chế sự đầu tư hay giao dịch trong thị trường này.

Theo tôi, cần phải làm rõ và định nghĩa rõ những gì được gọi là tài sản số, tài sản mã hóa. Bởi vì ở đây có thể có sự giao thoa giữa tiền, tài sản, chứng khoán. Những coin, token ở những miền ứng dụng khác nhau thì nó có thể là một phương tiện thanh toán. Còn ở những góc nhìn khác, nó là tài sản hoặc là chứng khoán.

Nếu chưa định nghĩa rõ ràng thì có thể hiểu là quy hết về giống như chứng khoán. Nếu đánh đồng như vậy, rõ ràng nó sẽ có những yếu tố bất lợi và hạn chế những ứng dụng của tài sản số, tài sản, hay những đồng tiền kỹ thuật số, đồng tiền mã hóa.

Nếu nó là phương tiện thanh toán thì sẽ không đánh thuế giống như tiền. Tiền là một phương tiện thanh toán, chúng ta không thể đánh thuế việc sử dụng đồng tiền đó. Hoặc chúng ta đánh thuế VAT vào hàng hóa chứ không phải đánh vào tiền. Còn ở đây quy đổi gần như giống nhau hết, như vậy sẽ gặp khó khăn cho những loại coin hoặc token dùng như một dạng thanh toán.

PV: Theo ông, nếu những quy định này được ban hành sẽ có tác động xã hội thế nào?

TS. Đặng Minh Tuấn: Thứ nhất, về mặt quản lý nhà nước sẽ có khung để xử lý những vi phạm. Tuy nhiên, như tôi đã chia sẻ, việc quy hết các loại tài sản cũng như các loại đồng coin, đồng token về tương tự như chứng khoán thì chưa phản ánh được các loại hình giao dịch trong thị trường blockchain, thị trường crypto, hay thị trường tài sản mã hóa.

Do đó, nó sẽ có những điểm không hợp lý, bất cập và có thể có những tác động không tích cực đến thị trường. Nó có thể gây ra những hệ lụy như một số đơn vị sẽ rút lui khỏi thị trường và dòng tiền sẽ chảy ngược ra ngoài Việt Nam. Cuối cùng, thị trường sẽ thu hẹp lại và nhà nước có khi sẽ khó khăn trong việc thu thuế và không khuyến khích phát triển được, không có những yếu tố thu hút đầu tư cũng như thu hút thị trường.

PV: Xin cảm ơn ông!

CẦN ĐỊNH NGHĨA RÕ, PHÂN QUYỀN GIÁM SÁT THỊ TRƯỜNG TÀI SẢN MÃ HÓA

Để tạo thuận lợi cho cơ quan quản lý, nhà đầu tư trong và ngoài nước, những quy định xử phạt liên quan tài sản mã hóa và thị trường tài sản mã hóa cần được xây dựng ra sao?

Phóng viên VOV Giao thông Quốc gia phỏng vấn ông Nguyễn Thế Minh  Giám đốc Phân tích Công ty CP Chứng khoán Yuanta Việt Nam về nội dung này.

PV: Xin ông đánh giá về sự cần thiết ban hành dự thảo Nghị định này?

Ông Nguyễn Thế Minh: Kinh nghiệm đối với thị trường chứng khoán, chúng ta thành lập thị trường chứng khoán vào năm 2000 và cho đến nay là 25 năm hoạt động. Có rất nhiều vụ việc xảy ra dưới nhiều hình thức và được thay đổi rất đa dạng.

Thị trường tài sản mã hóa hiện nay so với thị trường chứng khoán vẫn là một thị trường còn non trẻ hơn rất nhiều. Mức độ biến động được dự báo sẽ còn lớn hơn rất nhiều trong thời gian tới.

Chúng ta đã thấy trên thế giới có rất nhiều vụ việc, rõ ràng là với một thị trường có yếu tố đầu cơ rất cao và tính “bầy đàn” từ các nhà đầu tư cá nhân như tại Việt Nam, thì việc chúng ta có những quy định về việc xử phạt và các mức xử phạt là điều cực kỳ cần thiết, để chúng ta duy trì thị trường này có thể phát triển lành mạnh hơn, và dễ thu hút các dòng vốn của các nhà đầu tư, không những trong nước mà cả nhà đầu tư nước ngoài.

Từ vùng xám đến chính quy: Tài sản mã hóa được pháp luật gọi tên

PV: Theo ông, những quy định về tài sản mã hóa và thị trường tài sản mã hóa được đề cập trong dự thảo Nghị định này liệu đã phù hợp hay cần chỉnh sửa, bổ sung những gì?

Ông Nguyễn Thế Minh: Tôi cho rằng các quy định về xử phạt sẽ giúp thu hẹp khoảng trống về mặt pháp lý, góp phần nâng cao tính minh bạch và bảo vệ nhà đầu tư. Tuy nhiên, thực tế chúng ta sẽ cần rất nhiều thời gian để cập nhật và sửa đổi, cũng như phát hiện ra các hành vi vi phạm mới.

Tôi cho rằng chúng ta cần có một quy định rất rõ ràng về các khái niệm trong thị trường tài sản mã hóa. Khi các khái niệm càng rõ ràng, chúng ta có thể đưa ra các mức vi phạm cụ thể hơn, thay vì đưa ra các thuật ngữ chung chung.

Thứ hai là phân định thẩm quyền rõ ràng. Giám sát các hành vi này sẽ thuộc về những đơn vị và cơ quan nào? Nếu chúng ta chỉ nói chung chung là Bộ Tài chính thì Ủy ban Chứng khoán hay là một cơ quan trực thuộc của Bộ Tài chính? Song song đó, chắc chắn sẽ có những quy định cụ thể đứng về phía góc độ của những người thực thi.

Thứ ba là chúng ta phải có hướng dẫn về mức xử phạt và các hình thức khắc phục hậu quả như thế nào? Chứ không chỉ đơn giản là nêu ra các hành vi, từng hành vi sẽ phải có một mức xử phạt khác nhau.

Cuối cùng, tôi cho rằng nó phải hài hòa với chuẩn mực quốc tế. Nhiều năm nay, nhà đầu tư nước ngoài luôn có sự so sánh rằng luật Việt Nam quá khắt khe so với thông lệ quốc tế. Như vậy, chúng ta cũng không thu hút được dòng vốn của nhà đầu tư nước ngoài. Tất nhiên, nếu chúng ta nới lỏng quá so với chuẩn mực quốc tế thì nó sẽ nguy hiểm, chúng ta sẽ không tránh khỏi những dòng vốn vi phạm trên toàn cầu, ví dụ như hoạt động rửa tiền.

Rõ ràng, việc chúng ta đáp ứng thông lệ quốc tế sẽ là “bài toán” hài hòa để sân chơi này dễ thu hút đối với các nhà đầu tư nước ngoài hơn, và họ sẽ thấy rằng thị trường này an toàn hơn, cũng sẽ góp phần hướng đến hai mục tiêu lớn trong thời gian tới: nâng hạng thị trường và thành lập trung tâm tài chính quốc tế.

PV: Nếu giải được “bài toán” này, theo ông, thị trường tài sản mã hóa sẽ đem đến những lợi ích gì cho Việt Nam?

Ông Nguyễn Thế Minh: Đối với người dân, đặc biệt là người Việt Nam, chúng ta là một trong những quốc gia rất yêu thích loại hình tài sản mã hóa, nằm trong top của thị trường toàn cầu về quy mô nắm giữ tài sản mã hóa. Rõ ràng, đây là điều mang lại niềm tin cho nhà đầu tư, họ cũng kỳ vọng việc thành lập và đi vào vận hành thị trường tài sản mã hóa này sẽ nhanh hơn.

Thứ hai, chúng ta luật hóa thị trường này một cách chặt chẽ. Từ trước đến nay, thị trường này hoạt động hầu như là một sân chơi còn rất nhiều vấn đề. Các hành vi lừa đảo trên thị trường này, thông qua thị trường này và mạo danh thị trường này rất lớn.

Khi chúng ta luật hóa sẽ tạo ra một hành lang pháp lý rất an toàn cho thị trường. Nhà đầu tư sẽ tự tin hơn để tham gia vào thị trường, tránh các sự vụ đã xảy ra trong thời gian vừa qua.

Về mặt xã hội, sẽ tạo ra một kênh đầu tư mới cho nhà đầu tư, thay vì tập trung vào các kênh đầu tư truyền thống như vàng, gửi tiết kiệm hay chứng khoán.

Và cuối cùng, việc này sẽ giúp chúng ta nhanh chóng đưa thị trường này đi vào vận hành sớm và mang lại nguồn ngân sách tốt trong thời gian tới. Nghị quyết của Bộ Chính trị đã đặt ra tốc độ tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2025 - 2030, và việc đưa vào vận hành tài sản mã hóa cũng là một bài toán cấp thiết để chúng ta đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng cao.

PV: Xin cảm ơn ông!

Hơn mười năm qua, tài sản mã hóa đã phát triển nhanh chóng tại Việt Nam với khoảng 17 triệu người sử dụng vào năm 2024 và giá trị giao dịch ước tính hàng chục tỷ USD mỗi năm. Cùng với sự bùng nổ đó là hàng loạt rủi ro như lừa đảo, sàn giao dịch “ma”, hay chiêu trò thao túng thị trường, khiến người Việt mất hàng trăm triệu USD chỉ riêng trong năm 2024.

Do vậy, việc ban hành quy định xử phạt trong lĩnh vực tài sản mã hóa và thị trường tài sản mã hóa là rất cần thiết, nhất là khi Nghị quyết 05/2025 của Chính phủ về việc triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa Việt Nam đã chính thức có hiệu lực, nhằm ngăn chặn hành vi gian lận, tăng tính minh bạch, bảo vệ nhà đầu tư, đồng thời tạo cơ sở để nhà nước quản lý và định hướng phát triển thị trường mới mẻ này một cách an toàn, bền vững.

Bạn kỳ vọng gì vào dự thảo Nghị định này? Nếu Nghị định được ban hành thì sẽ có những tác động xã hội như thế nào? Mời các bạn cùng chia sẻ ý kiến, đóng góp cho dự thảo qua fanpage “VOV Giao thông”, hoặc có thể góp ý trực tiếp trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Tài chính.

----

Đừng quên đón nghe và tương tác với “Dự thảo trên tay” trong khung giờ “FM 91 chiều thứ Hai, thứ Tư và thứ Bảy hàng tuần trên VOV Giao thông FM 91 MHz, vovgiaothong.vn, hoặc trên các nền tảng podcasts dành cho di động.