Nghe nội dung chi tiết tại đây:
Hiện tượng tài xế sử dụng chất kích thích, làm việc quá độ dẫn đến không đảm bảo sức khỏe, sự tập trung, gây mất an toàn trên đường luôn là vấn đề nóng trong lĩnh vực vận tải khách và hàng hóa. Mới đây nhất, vụ việc tài xế taxi đột tử trên đường phố thủ đô Hà Nội một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về sức khỏe người lái.
Các quy định về số giờ lao động, công tác giám sát, dịch vụ chăm sóc sức khỏe tài xế hiện nay còn chưa đầy đủ, thiếu và yếu. An toàn phương tiện và hành khách chủ yếu phụ thuộc vào sự chủ quan của người lái.
Hành nghề lái taxi hơn 15 năm nay, anh Nguyễn Hữu Việt trú tại xã Thanh Liệt (huyện Thanh Trì, Hà Nội) cho biết: Ngày làm việc anh bắt đầu từ 5 giờ sáng. Ăn trên xe, nghỉ trên xe và những giấc ngủ chập chờn là đặc thù riêng của nghề này. Có những giai đoạn, anh Việt chia sẻ, bản thân làm tới 15 tiếng mỗi ngày.
“Tôi đi rong hết cả thành phố, mỗi ngày chạy hàng trăm cây số mà nhiều khi cũng chẳng có khách vẫy, Nói chung không có khách thì phải đi kiếm tiền để mưu sinh, theo nghề thì phải làm thôi. Việc khám sức khỏe cho lái xe tôi rất ủng hộ. Nên như vậy, 6 tháng 1 lần để đảm bảo sức khỏe cho anh em lái xe làm việc”.
Chia sẻ về những khó khăn của nghề tài xế trong những ngày thời tiết cực đoan, anh Phạm Văn Thắng, một tài xế khác, bộc bạch:
“Trời nắng thế này ngồi trên xe nhiều rất mệt mỏi, rất khó chịu. Khi chờ khách, đa số anh em phải táp vào những nơi râm mát và phải bật điều hòa chứ không chịu được. Hoặc nắng nóng quá cũng phải ở nhà thôi. Mỗi người có một cách giữ gìn sức khỏe để đảm bảo cho công việc. Dù sao cũng phải ăn uống, sinh hoạt, ngủ nghỉ đầy đủ, khi chạy xe nếu cảm thấy mệt cũng nên nghỉ ngơi”.
Đề cập tầm quan trọng của việc khám sức khỏe định kỳ cho lái xe, một nghề hết sức vất vả, ông Đặng Tuấn Anh, Giám đốc hãng Taxi Thành Lợi bày tỏ:
“Theo thông tư 24 của Bộ Y tế, cứ 6 tháng 1 lần kiểm tra định kỳ, khám sức khỏe theo chế độ của người lái xe. Vì vậy việc khám sức khỏe lái xe cực kỳ quan trọng để đảm bảo yếu tố bảo vệ tài sản của công ty, khách hàng và người lao động để an toàn tính mạng là trên hết”.
Trên thực tế, trong số những vụ TNGT nghiêm trọng xảy ra thời gian qua, có không ít vụ có liên quan tới việc tài xế ngủ gật, sử dụng rượu bia, ma túy. Trong khi vụ việc một tài xế đột quỵ giữa ngã tư dưới nền nhiệt oi bức ở đường phố Hà Nội mới đây đã gióng lên hồi chuông về ý thức chấp hành các quy định giám sát sức khỏe tài xế.
Trao đổi với VOV Giao thông, ông Nguyễn Văn Thanh, nguyên Chủ tịch hiệp hội vận tải ô tô Việt Nam khẳng định, hiện nay các văn bản quy phạm pháp luật, các nghị định thông tư đã quy định rất rõ: lái xe không được phép lái liên tục trong 4 tiếng, thời gian làm việc lái xe không quá 10h/ngày.
Ngoài ra hàng năm, các doanh nghiệp phải có trách nhiệm khám sức khỏe cho lái xe để kịp thời xử lý những trường hợp mắc bệnh mãn tính hoặc bệnh đột xuất, đảm bảo sức khỏe lái xe. Thế nhưng văn bản một đằng, thực tế lại một nẻo. Phần lớn để tự người lao động đánh giá, cảm nhận về sức khỏe của mình, chứ chưa có bộ phận để hướng dẫn, kiểm tra can thiệp khi cần thiết. Đấy là tình trạng chung hiện nay.
"Trong thực tế chỉ được một số các doanh nghiệp người ta thực hiện nghiêm túc. Các doanh nghiệp lớn, có thương hiệu người ta rất quan tâm. Còn các doanh nghiệp nhỏ, hợp tác xã thì tùy cho lái xe, rất là hình thức. Có thể vẫn đầy đủ hồ sơ sức khỏe lái xe chứ không thiếu đâu. Tuy nhiên, gần như là khoán cho lái xe. Tôi cũng được biết là nhiều công ty nếu có cái gì phát sinh thêm thì lái xe phải đóng tiền hết. Thế thì tự nhiên người lái xe cũng rất ngại ngần về khám sức khỏe, vì mất thời gian chờ đợi, rồi phải đóng tiền".
Theo ông Thanh, sự việc tài xế đột tử vừa qua là bài học xương máu để các doanh nghiệp xem xét lại và quan tâm hơn đến người lao động của mình. Bởi lẽ, nếu tài xế đang chở khách mà bất ngờ gặp sự cố sức khỏe thì hậu quả rất khủng khiếp.
“Quan trọng nhất là triển khai thực hiện từ các doanh nghiệp, các đơn vị vận tải, ông chủ doanh nghiệp. Phải làm cho đến nơi đến chốn, làm cho thật nghiêm túc từ công tác tuyên truyền cho lái xe biết giữ gìn sức khỏe của mình, cho đến việc tổ chức khám sức khỏe định kỳ, khám sức khỏe đột xuất. Có những giải pháp động viên người lái khi xảy ra các sự cố, kịp thời phát hiện những lái xe có nhu cầu điều trị. Nếu không rất nguy hiểm".
Đồng quan điểm, chuyên gia giao thông Phan Lê Bình cho rằng, mặc dù trên xe kinh doanh vận tải thường có đồng hồ báo giờ nghỉ sau 4 tiếng làm việc, song rất ít người tuân thủ quy định này, hoặc tìm cách “lách”.
“Câu chuyện đó phản ánh thực trạng là tuy chúng ta đưa ra quy định, có đồng hồ báo nhưng bản thân người lái xe cũng chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc nghỉ giữa các ca làm việc, nên chưa tự bảo vệ được sức khỏe bản thân mình như cơ quan nhà nước mong muốn.“
Theo ông Bình, các doanh nghiệp cần sát sao hơn với việc kiểm tra định kỳ tài xế về việc có hay không sử dụng các chất kích thích, ma túy. Trường hợp cơ quan chức năng kiểm tra đột xuất nếu phát hiện có tài xế sử dụng các loại chất này thì cần xem xét xử phạt, thậm chí rút giấy phép đối với doanh nghiệp chủ quản.
Cũng theo ông Bình, ở các nước phát triển, việc kiểm tra sức khỏe tài xế, nhất là xe khách đường dài luôn được quan tâm đặc biệt. Trước khi xuất phát, tài xế luôn được kiểm tra xem có trong trạng thái sức khỏe tốt để thực hiện chuyến đi hay không. Đây là vấn đề mà các doanh nghiệp vận tải hành khách tại Việt Nam cần quan tâm để có sự điều chỉnh phù hợp với điều kiện thực tế của doanh nghiệp.
Chia sẻ với VOV Giao thông, Tiến sĩ Trần Hữu Minh, Phó Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia đề cập một khía cạnh còn đang rất thiếu và yếu ở nước ta, đó là hạ tầng, dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho lái xe.
“Về phía cơ quan quản lý, cần sớm hoàn thiện hệ thống trạm dừng nghỉ không chỉ trên đường cao tốc mà còn ở trên các tuyến quốc lộ, các tuyến huyện lộ để làm sao không những là lái xe kinh doanh vận tải, kể cả lái xe tư nhân. Họ có thể nghỉ ở đó 10 phút, 15 phút, 30 phút, 1 tiếng, giúp người lái xe tinh thần rất tỉnh táo và tập trung cho các chuyến đi tiếp theo ở mức giá hợp lý".
Ông Minh cũng đề nghị cơ quan chức năng tăng cường giám sát kiểm tra, kết hợp với truyền thông để nâng cao nhận thức của lái xe, doanh nghiệp, đặc biệt cần hoàn thiện các quy trình để phòng, chống và chấm dứt việc gây sức ép của chủ doanh nghiệp, chủ phương tiện lên lái xe ở bất cứ hình thức nào.
Quy định một đằng, thực tế một nẻo
Những năm gần đây, sức khỏe người lao động nói chung và nghề lái xe nói riêng đã được quan tâm nhiều hơn, với những quy định nghiêm ngặt về số giờ làm việc liên tục, các thủ tục kiểm tra, giám sát sức khỏe, sự tập trung, tỉnh táo.
Quy định trên giấy tờ thì đầy đủ, song thực tế rất khác. Thật khó để giám sát một tài xế đường trường xem liệu anh ta có lái xe dưới 4 tiếng liên tục, không quá 10 tiếng/ngày hay không. Ngay cả khi phương tiện được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình thì việc kiểm tra, ngăn chặn cũng không kịp thời do nhiều bất cập thực tiễn từ phía doanh nghiệp, cơ quan quản lý nhà nước. Thậm chí, từ chính những thủ thuật lách luật, “né” giám sát từ cánh tài xế.
Áp lực về thời gian, doanh số đã đặt người tài xế vào một tình huống phải lựa chọn: Mất tiền, mất thời gian với việc mất sức khỏe. Và như một lẽ tất yếu, việc nào khó thực hiện hơn sẽ không được ưu tiên.
Người tài xế chỉ lựa chọn việc nghỉ ngơi, dưỡng sức sau thời gian làm việc liên tục khi đã quá sức chịu đựng của bản thân, hoặc khi họ có điều kiện thuận lợi để làm việc đó.
Đơn cử như điểm dừng nghỉ cho tài xế taxi, lái xe đường trường. Chúng ta vẫn hô hào về giải pháp đảm bảo an toàn cho phương tiện và người lái, nhưng đến nay, hệ thống trạm dừng nghỉ cho tài xế xe cá nhân, kinh doanh vận tải vẫn chưa thành hình. Những vị trí như vậy chỉ đếm trên đầu ngón tay ở những tuyến cao tốc, tuyến đường trọng điểm.
Lái xe rỗng phải chạy lòng vòng, đỗ “trộm” ở một vài lòng đường mà nơm nớp bị xử phạt. Đó là một thực tế với những tài xế taxi ở Hà Nội. Và từ đây, những hệ lụy khác kéo theo. Những điểm trông giữ xe tự phát, không giấy phép theo kiểu “cướp ngày” chèn ép taxi xuất hiện như VOV Giao thông từng phản ánh trên đường Kim Mã, gần cổng công viên Thủ Lệ.
Một ví dụ khác về vấn đề kiểm tra sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần. Không bàn tới việc “mua” loại giấy tờ này quá dễ dàng thông qua một cú điện thoại hoặc tin nhắn trên mạng xã hội, thì việc triển khai tại các cơ sở y tế hiện nay vẫn còn mang nặng tính hình thức và tốn kém thời gian, không thuận tiện.
Có mấy doanh nghiệp đầu tư mua các gói kiểm tra, chăm sóc sức khỏe tại cơ quan cho đơn vị của mình? Các doanh nghiệp đã quan tâm mời các chuyên gia tư vấn về sức khỏe tâm thần, hướng dẫn chế độ dinh dưỡng, kỹ năng để duy trì sự tập trung, tỉnh táo cho nhân viên? Họ có mạnh tay sa thải những tài xế lạm dụng rượu bia, chất kích thích, ma túy? Hay “phạt cho tồn tại”?
Khi các công cụ giám sát bằng cơ chế, bằng công nghệ đã có, mà vấn đề vẫn tồn tại, thì “lổ hổng” chắc chắn nằm ở việc thực hiện có thực chất hay không.
Thật khó để phó thác sự an toàn của mỗi chuyến đi vào ý thức của một mình người tài xế./.