Đối với các thính giả thường xuyên của Chuyện hôm nay, chủ đề này sẽ không hề xa lạ. Không dưới vài lần, chúng tôi đã nói về câu chuyện cần phải tổ chức lại giao thông trên các con đường cao tốc. Một trong số những vấn đề được đề cập là sự cần thiết và nên có việc triển khai làn vượt và xây dựng thói quen sử dụng làn vượt trên cả những con đường khác, không chỉ riêng cao tốc.
Các con đường của chúng ta hiện nay đang được tổ chức theo một cách rất khác với hầu hết các quốc gia trên thế giới. Trên thế giới, ở tất cả các con đường cao tốc cũng như những con đường bình thường (và cũng có trong quy định của nhiều quốc gia) làn trong cùng bên trái bao giờ cũng là làn để vượt. Mọi người hầu như không di chuyển thường xuyên ở đó.
Trên một con đường có hai làn mỗi bên, mọi người đều lái xe ở làn ngoài cùng bên phải và chỉ rẽ vào làn trong bên trái khi cần vượt. Một con đường ba làn, bốn làn, hay năm làn cũng tương tự như vậy, mọi người thường sử dụng làn đó chỉ để vượt những xe khác. Thậm chí, ở những quốc gia như Mỹ, bên trong làn vượt, còn có một làn nữa chỉ dành cho những xe có hơn hai người trở lên.
Làn vượt tồn tại ở hầu hết mọi nơi trên thế giới. Tôi đã lái xe ở rất nhiều nước khác nhau ở châu Á, châu Âu, châu Mỹ, châu Phi nhưng chưa từng gặp ở đâu không tổ chức làn vượt. Việt Nam có lẽ là một quốc gia tương đối hiếm hoi, có thể do trong quá trình phát triển, chúng ta đi từ những con đường có tốc độ chậm, trước đây chỉ có hai làn và mọi người hầu như không có khái niệm như vậy.
Những con đường có làn vượt sẽ có hai đặc điểm: một là an toàn hơn, hai là hiệu suất của con đường sẽ lớn hơn. Khi cần vượt, người ta chỉ cần đi vào làn vượt đó rồi lại quay trở lại làn của mình.
Trong tháng 8 và đầu tháng 9 vừa rồi, trên một số cao tốc, cơ quan chức năng đã thí điểm cấm xe tải đi vào làn bên trái. Theo phản ánh của rất nhiều người lái xe, việc lưu thông đã tốt hơn và an toàn hơn rất nhiều. Tuy nhiên, tình trạng giao thông “vón cục” do những xe đi chậm đi vào làn trong và không có đường vượt vẫn còn tồn tại. Nguyên nhân là vì vẫn còn các lái xe, kể cả xe cá nhân lẫn xe khách, đi vào làn trong và đi với tốc độ chậm.
Tôi nghĩ, đã đến lúc chúng ta nên có một cách tổ chức giao thông phù hợp với thông lệ quốc tế, với cách mà cả thế giới đang làm. Việc này cũng không phải là mới.
Nói về đường cao tốc hay quốc lộ, chúng ta là một quốc gia đi sau so với thế giới. Ở rất nhiều quốc gia khác với mật độ lưu thông cao, người ta đã tổ chức và thử nghiệm nhiều giải pháp khác nhau. Thực ra, chúng chỉ cần áp dụng lại những giải pháp đã được chứng nh là hiệu quả.
Từ bài học của việc cấm xe tải đi vào làn trong cùng, cũng như tăng tốc độ tối thiểu ở các làn trên đường cao tốc, đã đến lúc chúng ta nên bàn bạc và có những quy định kịp thời về khai thác các đường cao tốc và quốc lộ. Trong đó, một trong những việc quan trọng cần phải đặt ra là phải tổ chức làn vượt cho các con đường của chúng ta.