Điều này không chỉ riêng đơn vị vận hành sàn có thể làm được mà cần sự vào cuộc của Nhà nước với các quy định pháp luật cụ thể.
Được khai trương rầm rộ vào năm 2015, sàn giao dịch vận tải đầu tiên của Việt Nam - Vinatrucking với sự “hậu thuẫn” của Bộ GTVT từng nhận được nhiều sự quan tâm của doanh nghiệp.
Tuy vậy, qua 3 năm hoạt động, chủ yếu xe tìm hàng, còn ở chiều ngược lại, chủ hàng tìm xe rất ít, số lượng khách hàng giao dịch thành công qua sàn rất thấp, kinh doanh không hiệu quả, nên đến năm 2017, sàn giao dịch này đã phải ngưng hoạt động trong tiếc nuối.
Một sàn giao dịch vận chuyển hàng hóa khác cũng khá đình đám khi được cấp phép hoạt động vào năm 2016 là sanvanchuyen.vn. Nhưng theo số liệu cập nhật mới nhất vào cuối năm 2020, sàn giao dịch này có 805 đơn vị vận tải đăng ký, số giao dịch trên 200 cuộc, nhưng số tiền giao dịch qua sàn chỉ vỏn vẹn 505 triệu đồng. Ngay cả chuyên mục tìm hàng vốn được nhiều doanh nghiệp quan tâm thì hiện tại đều không hiển thị nhu cầu nào, nghĩa là sàn hầu như không hoạt động. Một số sàn giao dịch khác được thành lập sau cũng trong tình cảnh tương tự.
Theo đánh giá của các chủ hàng và các hiệp hội vận tải, đa phần các công ty làm sàn giao dịch vận tải là những công ty nhỏ, tiềm lực tài chính rất hạn chế, trong khi cước vận tải thấp nhưng giá trị hàng lại cao, có khi lên đến tiền tỷ.
Do vậy, các chủ hàng khi đưa hàng hóa lên sàn đều đòi hỏi tính pháp lý cao để dễ dàng giải quyết nếu hàng hóa vận chuyển gặp rủi ro, bị mất. Trong khi đó, phần lớn các sàn giao dịch vận tải không dám thực hiện việc cam kết bảo lãnh và chỉ đóng vai trò như người “môi giới”, kết nối giữa chủ hàng và chủ xe. Điều này cho thấy vì sao sàn giao dịch vận tải hàng hóa lập ra nhiều mà không hiệu quả.
Những bất cập này không phải các cơ quan quản lý nhà nước không nhận ra, nhưng rõ ràng nó chưa được xử lý rốt ráo. Cho đến thời điểm này, Bộ GTVT, Tổng cục Đường bộ Việt Nam vẫn chưa có một động thái nào nhằm khôi phục, hỗ trợ để sàn giao dịch vận tải hoạt động trở lại hiệu quả hơn.
Trong khi đó, các giao dịch trên sàn giao dịch vận tải vẫn được quản lý giống như thương mại điện tử, mà ở đó khách hàng luôn là người chịu thiệt.
Để khắc phục tình trạng này, giúp các sàn giao dịch vận tải phát huy vai trò đúng nghĩa, trước hết, các chủ sàn phải nâng cao vị thế, uy tín thông qua việc từ việc bảo mật thông tin đến cam kết, bảo lãnh với khách hàng khi hợp đồng gặp rủi ro. Khi khách hàng giao dịch với chủ xe trên sàn sẽ có các tầng bảo vệ, từ chủ xe đến chủ sàn với các văn bản ký kết, thỏa thuận chặt chẽ.
Trường hợp xảy ra sai phạm, mất mát, hư hỏng hàng hoá trong quá trình thực hiện hợp đồng, sàn giao dịch cần đóng vai trò trung gian tham gia giải quyết để đảm bảo quyền lợi của các bên. Ngoài ra, các sàn giao dịch cần phải có sự liên kết với các ngân hàng, tổ chức tài chính để hỗ trợ việc thanh toán và bảo đảm việc thực hiện hợp đồng cho các chủ xe, các đơn vị vận chuyển.
Bên cạnh đó, cần xây dựng cơ chế đánh giá, kiểm soát các chủ xe để tăng độ tin cậy cho các chủ hàng khi thực hiện giao dịch trên sàn; các thành viên tham gia trên sàn vận chuyển đều được xác nh, kiểm tra nhằm đánh giá uy tín và chất lượng dịch vụ.
Một vấn đề nữa cần được quan tâm là, Bộ GTVT, Tổng cục Đường bộ Việt Nam nghiên cứu hỗ trợ, hướng dẫn các sàn trong việc tìm kiếm nguồn tài chính, cải tiến phần mềm theo hướng thuận lợi hơn cho người sử dụng, đa dạng các hình thức kết nối, nh bạch hóa về giá cước.
Đặc biệt, các cơ quan chức năng cần phối hợp với các sàn xây dựng cơ chế đánh giá, kiểm soát chất lượng dịch vụ các thành viên tham gia nhằm đảm bảo độ tin cậy của sàn.
Việc phát triển các sàn giao dịch vận tải là xu thế tất yếu, bên cạnh việc cơ cấu lại thị phần vận tải. Đây là việc trong tầm tay và hoàn toàn phù hợp với xu hướng phát triển chung của toàn xã hội.
Vấn đề là cơ quan quản lý nhìn nhận và có sự hỗ trợ như thế nào để chung tay cho các sàn giao dịch vận tải phát triển./.