Từ kẻ yếu thế trở thành dẫn đầu thị trường
Trong nhiều thập kỷ, hai ‘gã khổng lồ’ hàng không Airbus và Boeing cạnh tranh quyết liệt để giành ngôi vị nhà sản xuất máy bay thương mại lớn nhất thế giới.
Dù bước vào thị trường muộn hơn đối thủ Mỹ tới 56 năm, tập đoàn hàng không vũ trụ châu Âu Airbus vẫn đang cùng Boeing chiếm tới gần 80% đội bay toàn cầu. Hơn thế, trong vài năm trở lại đây, Airbus dần vượt lên, giành ưu thế rõ rệt trước đối thủ.
Một chỉ dấu cho thấy điều này là số lượng đơn hàng máy bay đã được đặt nhưng chưa bàn giao. Theo thống kê, hiện Airbus có hơn 8.700 đơn hàng, so với con số trên 5.600 của Boeing, tương đương hàng tỷ USD doanh thu và khối lượng công việc đủ để sản xuất suốt gần 13 năm.
Ông Ron Epstein, chuyên gia phân tích cấp cao trong lĩnh vực Hàng không tại ngân hàng Bank of America nhận định:
“Airbus hiện đang dẫn đầu một cách rõ rệt, với khoảng cách đáng kể so với Boeing. Nếu cần một thước đo cụ thể, đó chính là lượng đơn hàng máy bay đã đặt nhưng chưa bàn giao”
Từ năm 2019 đến nay, Airbus đều vượt Boeing về số lượng máy bay giao hàng hàng năm. Trong khi Airbus nhanh chóng phục hồi và duy trì lợi nhuận ổn định sau đại dịch, Boeing vẫn chưa ghi nhận lãi kể từ năm 2018.
Tập đoàn hàng không Mỹ đang chật vật đối phó với hàng loạt khủng hoảng, từ hai vụ tai nạn nghiêm trọng liên quan đến mẫu 737 MAX 8, dòng máy bay bán chạy nhất, dẫn đến việc bị cấm bay gần hai năm, cho đến các vấn đề tài chính, lỗi sản xuất và giới hạn năng lực vận hành.
Ông Robin Hayes, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Airbus tại khu vực Bắc Mỹ cho biết:
“Từ chỗ gần như vắng bóng tại Mỹ vào năm 1978, đến nay Airbus đã chiếm hơn 50% thị phần tại thị trường hàng không thương mại Mỹ”
Các chuyên gia nhận định, Airbus giành ưu thế so với Boeing từ trước khi Tập đoàn hàng không Mỹ gặp khủng hoảng với dòng 737 MAX. Còn một trong những nhân tố làm nên thành công của Airbus chính là dòng A321, đang “thống trị tuyệt đối” trong phân khúc máy bay thân hẹp.
Hiện phần lớn đội bay thương mại trên thế giới là máy bay thân hẹp, với ưu điểm linh hoạt, có thể thực hiện nhiều chuyến bay ngắn trong ngày hoặc bay xuyên lục địa. Boeing 737 từng là máy bay thân hẹp bán chạy nhất thế giới cho đến năm 2019, khi dòng A320 của Airbus vượt lên về tổng số đơn hàng. Nếu số lượng giao hàng trong năm 2025 tiếp tục tăng mạnh, A320 có thể trở thành dòng máy bay được sản xuất nhiều nhất trong lịch sử.
Ông Richard Aboulafia, Giám đốc điều hành Công ty tư vấn quản lý hàng không vũ trụ AeroDynac Advisory chia sẻ: “Xét tổng thể các dòng máy bay và đơn đặt hàng, Airbus có thành tích tốt ở mọi phân khúc, nhưng nổi bật nhất là mẫu A321, đang “thống trị” thị trường”
Lần lại lịch sử để hiểu vì sao Airbus từ kẻ tay trắng thành đối thủ số một của Boeing. Cuối thập niên 1960, Boeing thống trị thị trường hàng không dân dụng với những sản phẩm mang tính biểu tượng như 737 và 747. Trước sức mạnh đó, các hãng chế tạo máy bay châu Âu quyết định hợp lực thành lập Airbus, mở màn bằng A300, mẫu máy bay thân rộng hai động cơ đầu tiên trên thế giới.
Tuy nhiên, bước ngoặt chỉ thực sự đến khi Airbus ra mắt dòng thân hẹp A320 với công nghệ điều khiển điện tử hiện đại. Từ vị thế không có thị phần, Airbus dần bứt phá ngoạn mục. A320 nhanh chóng trở thành “át chủ bài”, cạnh tranh sòng phẳng với Boeing ở mọi phân khúc.
Dù từng vấp phải sai lầm chiến lược với siêu máy bay A380, Airbus hiện vượt Boeing về số đơn hàng và lượng máy bay bàn giao. Cuộc đua giữa “trời Âu” và “trời Mỹ” trong ngành hàng không thế giới ngày càng nghiêng về phía Airbus.
Cuộc khủng hoảng của Boeing và tương lai thị trường hàng không
Ông Henry Harteveldt, chuyên gia du lịch hàng không, Chủ tịch Công ty Atmosphere Research Group nêu quan điểm:
“Airbus hưởng lợi trực tiếp từ những khủng hoảng mà Boeing đang phải đối mặt. Nhiều hãng hàng không đã quyết định đặt hàng Airbus thay vì tiếp tục chờ đợi Boeing”
Theo các chuyên gia, trong bối cảnh ngành hàng không toàn cầu đối mặt với nhiều biến động về chuỗi cung ứng, kinh tế và địa chính trị, Airbus đang tận dụng tốt thời cơ để củng cố vị thế. Với danh mục sản phẩm phù hợp xu thế thị trường, đặc biệt là dòng A321neo tiết kiệm nhiên liệu, tầm bay xa và linh hoạt về cấu hình, Airbus đang dẫn đầu trong cuộc đua cung ứng máy bay thân hẹp, phân khúc quan trọng nhất hiện nay.
Trong khi đó, Boeing vẫn loay hoay với khủng hoảng niềm tin, chậm trễ trong phát triển sản phẩm mới và bị giới chức Mỹ siết chặt quản lý. Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng cục diện hiện tại chưa hẳn là dấu chấm hết cho Boeing.
Về dài hạn, thị trường hàng không vẫn có thể chứng kiến những thay đổi lớn, khi các đối thủ mới như COMAC (Trung Quốc) hay Embraer (Brazil) đang trỗi dậy. Nhưng ít nhất trong vài năm tới, nếu Boeing không tung ra được mẫu máy bay cạnh tranh trực tiếp, Airbus nhiều khả năng sẽ tiếp tục nắm thế thượng phong trên bầu trời thương mại toàn cầu.
Với Việt Nam, cuộc đua giữa Airbus và Boeing không chỉ là chuyện của hai “gã khổng lồ” trong ngành hàng không thế giới, mà còn có tác động trực tiếp đến đội bay, chi phí vận hành và chiến lược phát triển của các hãng hàng không nội địa.
Hiện nay, phần lớn máy bay thân hẹp của nhiều hãng hàng không Việt Nam là dòng Airbus A320 và A321, những mẫu đang chiếm ưu thế trên thị trường toàn cầu nhờ khả năng tiết kiệm nhiên liệu và tầm bay linh hoạt. Việc Airbus duy trì được sản lượng, đảm bảo tiến độ giao hàng là điều kiện thuận lợi giúp các hãng hàng không Việt mở rộng mạng bay trong khu vực và quốc tế. Ngược lại, những bất ổn của Boeing khiến các hãng phải cân nhắc kỹ hơn khi lên kế hoạch đầu tư đội bay mới.
Trong dài hạn, nếu Airbus tiếp tục giữ vị trí dẫn đầu, các hãng hàng không Việt Nam, với định hướng khai thác dòng máy bay thân hẹp tầm trung, sẽ có thêm cơ hội để tối ưu chi phí, nâng cao hiệu quả khai thác và cạnh tranh mạnh mẽ hơn trên thị trường khu vực.