Mở rộng cửa nhập khẩu vật nuôi sống, coi chừng rủi ro kiểm dịch

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Việc nhập khẩu động vật nuôi sống thời gian qua đã giúp nhà nước ổn định thị trường thịt lợn, bò trong nước, nhưng bên cạnh đó cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro do công tác kiểm dịch động vật nuôi sống còn không ít bất cập. Đơn cử, doanh nghiệp nhập khẩu động vật ở cửa khẩu Lao Bảo tỉnh Quảng Trị nhưng lại được cách ly kiểm dịch ở tỉnh Thái Nguyên, với khoảng cách 700km.

Hay có không ít trường hợp, những xe chở lợn nhập khẩu bằng nhiều thủ đoạn được đưa thẳng đến các lò mổ mà không cần phải thực hiện cách ly.

Theo Nghị định số 13 năm 2020 hướng dẫn chi tiết Luật Chăn nuôi, các doanh nghiệp được phép nhập khẩu động vật nuôi qua 3 cảng hàng không quốc tế gồm: Nội Bài, Đà Nẵng, Tân Sơn Nhất; 7 cảng biển gồm Cái Lân, Hải Phòng, Cửa Lò, Đà Nẵng, Quy Nhơn, Cát Lái, Cái Mép và 11 cửa khẩu đất liền như Hữu Nghị, Lao Bảo, Cầu Treo…

Tuy nhiên, thông tin Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 13 đề xuất mở rộng số lượng cảng hàng không, cửa khẩu được phép nhập khẩu động vật sống. khiến nhiều người dân không tránh khỏi băn khoăn:

"Mở rộng thêm việc nhập khẩu động vật như thế này là một nguy cơ tiềm ẩn dịch bệnh. Thực tế, bây giờ không phải có mỗi dịch Covid-19 mà còn nhiều dịch khác. Tôi nghĩ nguồn cán bộ thú y của chúng ta chưa chắc đảm bảo kiểm soát được tốt".

"Mình đi mua thực phẩm không đảm bảo, quản lý không chặt chẽ thì mình cũng rất lo sợ. Có thể hôm nay nói quản lý rất chặt, nhưng hôm sau lại thấy những thông tin bắt được bao nhiêu đội nhập lậu. Nếu không chặt chẽ thì dịch bệnh như dịch gia cầm, dịch tả Châu Phi,… mình sẽ rất ảnh hưởng".

Một giảng viên cao cấp bộ môn chăn nuôi  trường Đại học Nông nghiệp cho rằng, các cửa khẩu, cảng hàng không, cảng biển được phép nhập khẩu động vật nuôi sống phải đáp ứng được những điều kiện về kiểm dịch. Nếu không, sẽ tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ dịch bệnh từ những động vật nuôi nhập khẩu, gây ảnh hưởng đến ngành chăn nuôi trong nước:

"Nguy cơ bao giờ cũng có nguy cơ. Cái đó là tất yếu thôi. Mở vào nhập vào thì dịch bệnh theo gia súc bao giờ cũng có. Tuy theo năng lực của hệ thống của kiểm dịch. Nếu kiểm dịch tốt thì mở rộng không thì thôi".

Đồng tình với quan điểm này, Ths. Bs. Nguyễn Hải Đăng, Giám đốc Bệnh viện thú y Hải Đăng, cho rằng việc mở rộng các cửa khẩu, cảng hàng không được nhập khẩu động vật nuôi sống làm thực phẩm tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ dịch bệnh từ nước ngoài xâm nhập vào Việt Nam. Nhất là trong điều kiện, đội ngũ cán bộ thú y nếu không được tăng về số lượng và chất lượng . Do vậy, theo ông Đăng, cần phải thắt chặt khâu kiểm dịch: 

"Việc nhập khẩu động vật về Việt Nam nguy cơ là rất lớn, ta phải thắt chặt việc kiểm dịch động vật thật tốt bằng bất cứ con đường nào. Đội ngũ cán bộ thú y cả số lượng và chuyên môn ngày càng được nâng cao, cả phương tiện, thiết bị kiểm tra dịch bệnh. Nhưng đề đáp ứng yêu cầu đề ra thì càng phải nâng cao hơn nữa. Kiểm soát dịch bệnh chắc không chuyên gia nào dám nói là tuyệt đối hay 100% cả".

Ông Nguyễn Xuân Dương- Quyền Cục Trưởng Cục chăn nuôi- Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn cho biết, hiện nay Nhà nước chưa đầu tư được hệ thống cảng chuyên dùng phục vụ cho nhu cầu xuất nhập khẩu vật nuôi, chưa  đầu tư được hệ thống trang trại cách ly, nếu để các doanh nghiệp đưa động vật sống nhập khẩu vào sâu trong nội địa mới phát hiện ra dịch bệnh sẽ gây thiệt hại đến kinh tế và hoạt động chăn nuôi trong nước. Bởi vậy, ông Dương cho rằng đối với các kiến nghị của doanh nghiệp, cần cân nhắc với điều kiện thực tế trong nước:

"Nếu chúng ta chiều theo doanh nghiệp nhưng chúng ta không đủ lực lượng, lực lượng thú y kông được, công tác quản lý khó khăn, lực lượng thú y và khó hiện đại hóa hệ thống cảng . Và rủi ro cao . Nếu có bệnh đi qua nhiều cảng quá, đi sâu vào trong đất liền thì khó xử lý vì trên đường là chất thải, nước tiểu".

Ở góc nhìn khác, ông Vũ Vinh Phú - Nguyên Phó Giám đốc Sở Thương mại Hà Nội, Nguyên Chủ tịch Hội Siêu thị Hà Nội lo ngại đến quy trình thực hiện việc kiểm dịch đối với động vật sống nhập khẩu, nhất là khi trong lực lượng cán bộ thú y có một số cán bộ thú ý bị tha hóa, biến chất. Ông Phú cho rằng, để có thể ngăn chặn và tránh sự lây lan của dịch bệnh từ những động vật nuôi nhập khẩu, thì cần có những biện pháp kiểm soát và quản lý những động vật nuôi nhập khẩu ngay từ biên giới

"Quan trọng là phải chặn ngay từ biên giới, chờ nó vào nội địa thì quá muộn rồi! Ngay tại Hà Nội có hàng trăm lò mổ lợn lậu, liệu có tiêu thụ lợn nhập khẩu lậu không? Vấn đề là quản lý Nhà nước bây giờ phải nâng cấp lên, nâng cấp cả con người, máy móc, công tác kiểm tra nữa. Đào tạo nghiệp vụ rất dễ, nhưng đào tạo đạo đức khó lắm!"

Năm 2019, dịch tả lợn châu Phi bùng phát gây thiệt hại nặng nề cho ngành chăn nuôi nước ta. Năm 2020, mặc dù, các cơ quan ban ngành đã có nhiều biện pháp nhằm ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh, nhưng tổng số lợn bị tiêu hủy vẫn vào khoảng 56 nghìn con.

Trong khi, nhiều địa phương vẫn còn lo ngại về dịch tả lợn châu Phi có thể tái xuất hiện bất cứ lúc nào thì, bệnh viêm da nổi cục ở trâu bò xuất hiện tại tỉnh Hà Tĩnh vào ngày 15/12/2020 khiến người chăn nuôi đứng ngồi không yên.  Trong khi diễn biến tình hình dịch bệnh còn nhiều phức tạp, việc cân nhắc mở rộng số lượng các cửa khẩu nhập khẩu động vật nuôi rất cần được xem xét, cân nhắc kỹ lưỡng.

Hoạt động nhập khẩu động vật nuôi sống vào Việt Nam có thể làm đa dạng thị trường thực phẩm trong nước, tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhập khẩu phát triển  nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro về nguy cơ dịch bệnh xâm nhập. Bởi vậy, việc cân đối giữa những lợi ích và rủi ro mang lại cần phải được tính kỹ.

Đây cũng là góc nhìn của Kênh VOVGT qua bài bình luận có nhan đề: Cân nhắc giữa được- mất khi mở rộng cửa khẩu nhập khẩu động vật sống 

Năm 2020 Việt Nam nhập khẩu hơn 550 nghìn con bò sống, chủ yếu là Úc, 300 nghìn lợn sống từ một số nước trong khu vực. Nhập khẩu động vật nuôi sống vào Việt Nam thời gian qua, đặc biệt là nhập khẩu lợn sống từ ngày 12/6 đã đáp ứng nguồn cung thị lợn, ổn định giá cả và thị trường thịt lợn trong nước. 

Mở rộng các cửa khẩu, cảng hàng không được phép nhập khẩu động vật nuôi, về mặt tích cực, giúp các doanh nghiệp hạn chế được những chi phí không đáng có trong vận chuyển động vật nuôi từ cửa khẩu về các trang trại cách ly, tháo gỡ khó khăn vướng mắc cho doanh nghiệp, từ đó thúc đẩy nền kinh tế phát triển.

Tuy nhiên, việc nhập khẩu động vật nuôi sống vào Việt Nam, nếu nhập khẩu ồ ạt, có thể ảnh hưởng đến thị phần của các doanh nghiệp chăn nuôi trong nước, thậm chí có thể khiến một số doanh nghiệp phá sản.

Đó là chưa kể, nếu việc nhập khẩu động vật nuôi, không thực hiện việc kiểm dịch và cách ly theo đúng quy trình, buông lỏng ở một số khâu có thể là cơ hội cho những dịch bệnh lạ từ nước ngoài xâm nhập, khiến đến đàn chăn nuôi trong nước bị nhiễm bệnh, gây tổn thất trực tiếp cho người nuôi và  gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế.

Những động vật nuôi sống nếu bị “bỏ lọt” trong khâu kiểm dịch, đến thẳng các lò mổ, khi chưa biết chắc dịch bệnh hay tồn dư kháng sinh, sẽ là những liều “thuốc độc” đối với người tiêu dùng trong nước.

Đề xuất mở rộng các cửa khẩu, cảng hàng không, cảng biển được nhập khẩu động vật sống mang lại lợi ích trước mắt cho một bộ phận doanh nghiệp nhập khẩu, nhưng nếu so sánh với những chi phí mà cả nền kinh tế phải gánh chịu khi có dịch bệnh mới xâm nhập vào Việt Nam, thì buộc các nhà quản lý nhà nước buộc phải cân nhắc.

Để có thể cân đối giữa bài toán về lợi ích- chi phí đối với hoạt động nhập khẩu động vật nuôi sống vào nước ta, theo các chuyên gia, về lâu dài, Việt Nam cần xây dựng được một hệ thống các cảng chuyên dùng phục vụ cho hoạt động xuất nhập khẩu động vật nuôi. Ở đó, Nhà nước đầu tư hệ thống các trang trại nuôi cách ly đáp ứng đủ các tiêu chuẩn về khoảng cách với các cửa khẩu nhập khẩu và các quy định về nhập khẩu động vật nuôi. 

Đặc biệt, tại các cửa khẩu được phép nhập khẩu động vật nuôi  phải đảm bảo đủ năng lực kiểm dịch. Đội ngũ cán bộ kiểm dịch thú y ngoài việc đáp ứng đủ về số lượng, chuyên môn và thực hiện nghiêm các quy trình về kiểm dịch, cần phải là những cán bộ có đạo đức, có tâm với nghề đặt yêu cầu phòng dịch lên cao nhất.

Trước đó, trả lời Kênh VOVGT, đơn vị soạn thảo Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 13 cho biết, mặc dù biên chế của ngành thú y ngày cảng giảm nhưng vẫn phải cố gắng đáp ứng yêu cầu của thực tiễn về thương mại quốc tế ngày càng tăng. Tuy nhiên, cố gắng được đến đâu thì lại là một chuyện khác. 

Trong điều kiện kinh tế còn hạn chế, khi Nhà nước chưa có đủ nguồn lực để đầu tư xây dựng hệ thống các trang trại chuyên dùng, việc huy động nguồn lực xã hội hóa của các doanh nghiệp cần được tính đến nhưng ở đó, Nhà nước vẫn phải chịu trách nhiệm chính ở khâu tổ chức, thực hiện và kiểm dịch đối với hoạt động nhập khẩu động vật sống vào Việt Nam.

Hoạt động kiểm dịch cũng khó đạt được thành công nếu như không có sự hỗ trợ của hệ thống thực thi pháp luật của Nhà nước như đội ngũ công an, bộ đội, các cán bộ kiểm soát hoạt động đưa động vật sống từ nước ngoài vào Việt Nam qua các đường mòn, lối mở vào Việt Nam. Có như vậy, mới có thể giảm thiểu rủi ro nguy cơ dịch bệnh từ bên ngoài vào trong nước.