Chứng chỉ hành nghề kinh doanh vận tải: Thận trọng lắng nghe để thay đổi

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Khoản 11 Điều 9 của Dự thảo Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi) đang được Bộ Giao thông vận tải lấy ý kiến quy định: người điều khiến xe kinh doanh vận tải phải bổ sung chứng chỉ hành nghề lái xe kinh doanh vận tải.

Ngay sau đó, dự thảo này đã nhận được nhiều ý kiến trái chiều, liệu quy định trên có thực sự cần thiết hay cần lắng nghe trước khi thay đổi.

Ngỡ ngàng và không khỏi băn khoăn với đề xuất mới của Bộ Giao thông vận tải trong Dự thảo Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi) đối với người điều khiển vận tải phải bổ sung chứng chỉ hành nghề lái xe kinh doanh vận tải; ông Nguyễn Quang Vinh - Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần vận tải Tp.HCM, nơi đang có hàng loạt xe buýt nằm chờ bày tỏ:

“Thực tế nguồn nhân lực đang rất khó khăn mà bây giờ còn yêu cầu cao hơn nữa thì nguồn nhân lực tìm đâu ra, chẳng khác nào làm khó doanh nghiệp. Mục đích có chứng chỉ đó để làm cái gì? Quá tốn thời gian của doanh nghiệp. Với lại bây giờ người ta đang chạy ổn định kêu người ta đi sát hạch lại rồi ai chạy, rồi em lấy gì em vận hành. Nếu thay đổi để có mục đích tốt hơn hay cải thiện thì đồng ý, còn cái này khi mình thay đổi nó vẫn vậy. Đi thi sát hạch những cái đó đã thi rồi, mình làm thêm một bước sát hạch nữa thì nó chồng chéo lên nhau”.

Cũng là chủ của một doanh nghiệp vận tải công cộng tại Tp.HCM, ông Nguyễn Tấn Tạo - Phó Giám đốc Hợp tác xã vận tải số 15 cũng băn khoăn khi cho rằng, bản thân cũng đang quản lý một túi hồ sơ của tài xế và tiếp viên phụ xe với đủ thứ các loại bằng cấp và chứng chỉ nghiệp vụ.

“Đâu có cần thiết đâu, tại vì hiện nay, các đơn vị vận tải cứ 3 năm là tập huấn cho lái xe rồi đối với vận tải hành khách và cả cho nhân viên phục vụ nữa. Như vậy là đủ rồi chứ cũng không cần thiết phải có chứng chỉ hành nghề của lái xe, vừa mất thời gian cho đơn vị vận tải mà vừa rườm rà, phức tạp thêm cho lái xe nữa”.

Không chỉ với doanh nghiệp mà đề xuất này cũng nhận được những phản ứng các lái xe. Với kinh nghiệm lái xe tốc hành trên 30 năm nhưng vì không đáp ứng nổi yêu cầu của doanh nghiệp với những giấy tờ và chứng chỉ hàng năm, anh Nguyễn Tấn Tâm buộc phải nghỉ việc và chuyển sang lái xe đưa đón học sinh cho một trường THCS - THPT trên địa bàn quận 7, Tp.HCM. Trò chuyện với chúng tôi về Dự Luật mới của Bộ Giao thông - Vận tải đang đưa ra lấy ý kiến lần này, anh Tâm nói.

“Lúc thi đậu lấy giấy phép lái xe ra, trong bộ hồ sơ gốc nó đã kẹp theo cái chứng chỉ hành nghề rồi theo bậc thi của mình luôn chẳng hạn như B2, C hay D là có theo luôn, gọi bằng chứng chỉ tốt nghiệp. Trời ơi, anh chạy tốc hành bắt học tùm lum, đủ thứ hết trơn giờ thêm cái này nữa thấy không có lý. Đã vô trường học mình thi tất nhiên là qua trường lớp đàng hoàng, học lý thuyết rồi sát hạch đầy đủ tất cả các kỹ năng được ban giám khảo trong đó người ta chứng nhận, xác định cái khả năng lái xe được có cả giấy khám sức khỏe luôn”.

Có chút e ngại khi tiếp chuyện với phóng viên, anh Phạm Văn Hùng một tài xế lái xe dịch vụ ngụ ở Tp.HCM cho rằng, các chứng chỉ nghiệp vụ hay chứng chỉ hành nghề đều hướng người lái xe tới việc chấp hành nghiêm Luật pháp. Không những thế còn là ý thức, tinh thần trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp. Tuy nhiên, để giảm thiểu chi phí và thời gian đào tạo cho người lái xe và kể cả doanh nghiệp vận tải, Bộ Giao thông Vận tải nên nghiên cứu, xem xét lồng ghép vào làm một chứng chỉ cho thật hợp lý.

“Đấy cũng là cái tốt, đánh về ý thức và về con người khi tham gia giao thông. Nhưng mà theo anh nên lồng ghép, kết hợp những kiến thức, đạo đức và trách nhiệm xã hội vào học bằng lái luôn cho nó hài hòa chứ không phải luật giao thông không, để thêm cho tài xế có kiến thức như lái ô tô rất là cần”.

Ông Nguyễn Văn Chánh - Phó Chủ tịch thường trực kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Vận tải Hàng hóa Tp.HCM cho rằng: Trong khi Chính phủ đang chỉ đạo cải cách thủ tục hành chính, giảm bớt các điều kiện kinh doanh. Nếu thực hiện theo quy định này thì Luật đang tách điều kiện kinh doanh của doanh nghiệp kinh doanh vận tải đối với người lái xe vốn là lực lượng lao động rất quan trọng. Việc tách ra làm 2 chứng chỉ sẽ gây phiền phức, tốn kém cho cả doanh nghiệp và lái xe.

“Nếu anh muốn năng cao chất lượng người lái xe, bây giờ trước hết là nội dung chương trình anh giảng dạy anh coi cái gì thiếu đủ anh bổ sung, thời gian, thời lượng xem như thế nào, khâu nào. Cái nữa là tăng cường thiết bị để nâng cao chất lượng rồi giám sát, để coi kỹ năng, ý thức, thái độ, trách nhiệm đạo đức của người lái xe. Ngoài ra, sát hạch để mà cấp phép anh làm chặt chẽ từ đầu vào tới ra thế là đủ rồi thêm một khâu nữa tôi thấy rườm rà mà không cần thiết lắm”.

Về vấn đề này, theo ông Lê Trung Tính - Chủ tịch Hiệp hội vận tải ô tô hành khách liên tỉnh và du lịch Tp.HCM, trong thời điểm cả nước đang cố gắng khôi phục lại hoạt động kinh doanh, sớm phục hồi kinh tế của đất nước sau đại dịch Covid-19, việc Bộ Giao thông đưa ra các điều kiện mới trong Dự thảo Luật Giao thông đường bộ đối với người lái xe và doanh nghiệp là một đòi hỏi khó, rất dề mang tính chất xin - cho. Đây cũng chính là những rào cản khi gia nhập thị trường và giấy phép con cần được loại bỏ ngay.

“Giới vận tải chúng tôi là rất bất bình. Lý do mà chúng tôi bất bình cái điều này là vì, để được cấp một cái giấy phép lái xe người ta đã phải học qua khóa đào tạo nhiều tháng và sau đó là phải thi cả lý thuyết lẫn thực hành rất vất vả và nếu đậu thì mới được cấp giấy chứng nhận. Thế thì sau khi được cấp cái giấy phép lái xe rồi bây giờ hành nghề lái xe mà đòi hỏi thêm một cái giấy chứng chỉ nữa thì chúng tôi cho rằng đó là một loại giấy phép con cần loại bỏ ngay bởi vì như vậy là gây rất khó khăn cho giới vận tải chúng tôi”.

Lắng nghe để thay đổi

Có thể nói trong “gói” tổng thể sửa đổi Luật giao thông đường bộ lần này mà Bộ Giao thông Vận tải đang lấy ý kiến trước khi trình các cấp có thẩm quyền quyết định thì đề xuất người điều khiển xe kinh doanh vận tải phải bổ sung chứng chỉ hành nghề lái xe là một điểm mới.

Điều này cũng thể hiện trách nhiệm của cơ quan chủ quản khi được Chính phủ giao nhiệm vụ, nhất là trong bối cảnh tai nạn giao thông có dấu hiệu tăng dần theo từng năm. Siết chặt quản lý đào tạo, sát hạch, nâng cao chất lượng giảng dạy và kỹ năng thực hành lái ô tô là một yêu cầu bắt buộc đối với mỗi lái xe nói chung và lái xe vận tải nói riêng.

Tuy nhiên không hẳn việc chặt chẽ là phải đề xuất thêm các quy định, chứng chỉ mới trong khi thực tế có cần thiết hay không. Cốt lõi của câu chuyện hiện nay vẫn là đã lái xe thì phải an toàn trong mọi điều kiện, hoàn cảnh. Nói điều này để thấy, suốt thời gian vừa qua ở nhiều nơi yêu cầu này vẫn chỉ là hình thức, hô hào, thiếu thực chất.

Nhiều cơ sở đào tạo,sát hạch liên tục vi phạm; lý thuyết sơ sài, thực hành bớt xén; đầu ra là lái xe thường xuyên mắc lỗi, gây tai nạn. Công tác giám sát, tổ chức kỳ thi của ngành giao thông Vận tải ở một vài địa phương lỏng lẻo, dễ dãi; hậu quả để lại rất lớn.

Riêng đối với việc tập huấn lý thuyết, rèn thêm kỹ năng, các văn bản quy phạm pháp luật cũng có quy định với các chế tài khá rõ. Theo đó, Hiệp hội Vận tải các địa phương có trách nhiệm tập huấn cho người điều hành của các doanh nghiệp vận tải; chủ doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ lái xe và người phục vụ trên xe. Các đối tượng này đều được cấp giấy chứng nhận với sự giám sát của ngành giao thông vận tải. Nếu thiếu sẽ bị xử phạt.

Như vậy mục tiêu của việc cấp chứng chỉ hành nghề cho lái xe vận tải như vừa kể trên sẽ trùng lắp với các kỳ thi sát hạch là đã rõ; chưa kể vấn đề giáo trình, kỹ năng đào tạo bồi dưỡng để cấp chứng chỉ ở các cơ sở đào tạo là rất khó từ người dạy đến trang thiết bị.

Trên thực tế, lái xe chở hành khách đòi hỏi khác với kỹ năng lái xe vận tải hàng hóa; ngay trong chuyên chở hàng hóa cũng có những kỹ năng khác với chở vật liệu xây dựng với chuyên chở hàng đông lạnh vv... Việc đào tạo chung chung rồi cấp chứng chỉ đồng loạt cho tất cả các lái xe khác nhau có thể sẽ rất lãng phí và không cần thiết.

Một vấn đề đang nổi nên hiện nay là nhiều quy định trong Luật đã có nhưng khâu kiểm tra, kiểm soát ở đâu đó còn lỏng lẻo; lực lượng tuần tra kiểm soát ít khi hỏi về các chứng chỉ nên lái xe và người tham gia giao thông thấy không có nhiều ý nghĩa.

Do đó đề xuất cấp chứng chỉ hành nghề cho lái xe vận tải là  một câu chuyện không hề đơn giản; vấn đề lúc này là Bộ Giao thông Vận tải cần đưa ra các giải thích rõ ràng, thậm chí là mở hẳn một hội thảo để mọi người cùng phản biện, trao đổi một cách sáng tỏ. Không nên vội vàng đưa vào luật mà không khả thi sẽ dẫn đến nhờn luật và xa rời cuộc sống.