Chào bán trái phiếu doanh nghiệp: Bảo vệ quyền lợi cho các nhà đầu tư cá nhân

Dự thảo Nghị định 153 Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 153/2020/NĐ-CP ngày 31 tháng 12 năm 2020 quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế, gọi tắt là Dự thảo 153 sửa đổi có 3 điều, gồm: Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 153/2020/NĐ-CP; Tổ chức thực hiện và Hiệu lực và trách nhiệm thi hành.

Trong đó, Điều 1, sửa đổi bổ sung 16 điều của Nghị định số 13 năm 2020. Cụ thể, sửa đổi về mục đích phát hành trái phiếu, Doanh nghiệp không được phát hành trái phiếu để góp vốn dưới mọi hình thức, mua cổ phần, mua trái phiếu của doanh nghiệp khác, hoặc cho doanh nghiệp khác vay vốn. Điều này nhằm tăng cường trách nhiệm và nghĩa vụ của doanh nghiệp phát hành trong việc sử dụng tiền thu từ phát hành trái phiếu đúng mục đích.

Dự thảo Nghị định 153 Sửa đổi, cũng bổ sung quy định về xếp hạng tín nhiệm đối với một số loại trái phiếu phát hành, như trái phiếu phát hành trong trường hợp phát hành trái phiếu cho nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân, phát hành trái phiếu không có tài sản bảo đảm, không có bảo lãnh thanh toán, doanh nghiệp phát hành có kết quả kinh doanh của năm liền trước năm phát hành lỗ hoặc có lỗ lũy kế tính đến năm phát hành…

Đặc biệt, nhằm tăng cường giám sát mục đích sử dụng trái phiếu doanh nghiệp phát hành cũng như tăng cường giám sát việc thực hiện các cam kết của doanh nghiệp phát hành, dự thảo Nghị định 153 Sửa đổi,bổ sung quy định về Đại diện người sở hữu trái phiếu, cách thức xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, đồng thời bổ sung các quy định để đẩy nhanh việc thiết lập thị trường giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại Sở giao dịch chứng khoán cho các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.

Dự thảo Nghị định 153 sửa đổi đang được gửi xin ý kiến các chuyên gia tư vấn, các thành viên thị trường và lấy ý kiến rộng rãi công chúng trên Cổng thông tin điện tử Chính phủ và Cổng thông tin điện tử Bộ Tài chính từ ngày 09/12/2021. Sau khi tiếp thu ý kiến góp ý và chỉnh sửa, Ban soạn thảo gửi Bộ Tư pháp xin ý kiến thẩm định và trình Chính phủ xem xét.

Theo Thông tin báo chí của Bộ Tài chính, để phát hành thị trường trái phiếu doanh nghiệp, Bộ đã xây dựng trình các cấp có thẩm quyền ban hành khung khổ pháp lý về thị trường trái phiếu doanh nghiệp đồng bộ tại Luật Chứng khoán năm 2019, Luật Doanh nghiệp năm 2020, Nghị định số 153/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế và Nghị định số 155/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 hướng dẫn chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán cùng một số thông tư.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, thị trường trái phiếu doanh nghiệp có dấu hiệu tăng trưởng nóng, xuất hiện một số hiện tượng huy động vốn trái phiếu chưa tuân thủ quy định của pháp luật.

Do đó, Bộ Tài chính đã tiến hành đánh giá tình hình thị trường thời gian qua để xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 153 về phát hành trái phiếu riêng lẻ nhằm tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường công tác quản lý giám sát để thị trường tiếp tục phát triển bền vững, minh bạch và hiệu quả.

Trả lời báo chí, Đại diện Vụ Tài chính ngân hàng, Bộ Tài Chính cho biết, theo quy định mới trong Dự thảo Nghị định 153 sửa đổi, hiện nay việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ sẽ chỉ dành cho những nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, việc phát hành trái phiếu ra công chúng dành cho mọi đối tượng nhà đầu tư.

 Ủy ban Chứng khoán nhà nước cấp phép chào bán trái phiếu doanh nghiệp phát hành ra công chúng và doanh nghiệp bắt buộc phải có lãi. Từ ngày 01/01/2023, khi chào bán trái phiếu phải bắt buộc xếp hạng tín nhiệm đối với những đợt phát hành có giá trị lớn; trái phiếu sau khi phát hành được niêm yết, giao dịch trên thị trường chứng khoán.

Cơ quan quản lý nhà nước không cấp phép phát hành trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ, ngoại trừ việc phát hành trái phiếu chuyển đổi, trái phiếu kèm chứng quyền của công ty đại chúng tại thị trường trong nước; không yêu cầu doanh nghiệp phát hành phải có lãi.

Đồng thời, quy định cụ thể trách nhiệm của doanh nghiệp phát hành, tổ chức cung cấp dịch vụ tư vấn phát hành, tổ chức lưu ký và các tổ chức cung cấp dịch vụ về trái phiếu doanh nghiệp làm cơ sở cho việc xử lý vi phạm khi các tổ chức này không tuân thủ quy định của pháp luật; quy định cơ chế công bố thông tin đầy đủ của doanh nghiệp phát hành, đặc biệt là công bố thông tin về mục đích huy động vốn trái phiếu…

XẾP HẠNG TÍN NHIỆM DOANH NGHIỆ ĐỂ ĐÁNH GIÁ MUA TRÁI PHIẾU CÓ AN TOÀN KHÔNG

Dự thảo nghị định 153 sửa đổi quy định chỉ cho phép nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp mới được phép mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và nâng cao trách nhiệm của đơn vị phát hành trái phiếu. Điều này sẽ giúp bảo vệ quyền lợi cho các nhà đầu tư như thế nào?

Phóng viên VOV Giao thông đã có cuộc trao đổi với ông Đỗ Bảo Ngọc, Phó Tổng Giám đốc Công ty chứng khoán Kiến thiết Việt Nam về nội dung này:

PV: Dự thảo Nghị định 153 sửa đổi bổ sung thêm quy định về xếp hạng tín nhiệm đối với một số loại trái phiếu phát hành và quy định về người đại diện người sở hữu trái phiếu. Người mua trái phiếu doanh nghiệp sẽ được đảm bảo quyền lợi như thế nào thưa ông?

Ông Đỗ Bảo Ngọc: Có 2 quy định, bổ sung người đại diện sở hữu trải phiếu nhằm mục đích quản lý dòng tiền cũng như mục đích sử dụng vốn của các tổ chức phát hành sau khi đã phát hành trái phiếu và bổ sung định giá xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp.

Tôi cho rằng cả 2 quy định này đều rất xác đáng vì giúp người mua có thêm thông tin và bảo vệ quyền lợi hơn, người mua trái phiếu thông qua việc giám sát tổ chức phát hành trái phiếu có thực hiện đúng mục đích phát hành hay không?

Thứ hai xác định uy tín, năng lực tài chính để đơn vị phát hành có đảm bảo thanh toán trong trường hợp xảy ra tình huống bất khả kháng.

2 quy định này bắt buộc các doanh nghiệp phát hành phải đảm bảo điều kiện cao hơn trong việc giám sát sử dụng vốn và xếp hạng tín nhiệm. Thông qua đó, giúp người mua biết được doanh nghiệp đó ở mức xếp hạng tín nhiệm như thế nào, qua đó đánh giá được việc mua trái phiếu có an toàn hay không? 

PV: Dự thảo điều chỉnh, sửa đổi điều 16 chỉ cho phép các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp được mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ. Điều này sẽ tác động như thế nào đến thị trường trái phiếu doanh nghiệp thưa ông?

Ông Đỗ Bảo Ngọc: Trước đây chúng ta chưa có quy định về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, do đó các nhà đầu tư cứ có năng lực tài chính là có thể tham gia các đợt mua trái phiếu. Với quy định mới chỉ cho những nhà đầu tư chuyên nghiệp mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, đã giúp sàng lọc những đối tượng để họ có thể thực sự tham gia vào thị trường này.

Theo quy định mới người ta hướng tới những người đủ năng lực, sự hiểu biết cũng như tài chính để tham gia các đợt phát hành trái phiếu. Đấy là một trong những yếu tố đặt điều kiện cao hơn đối với những người tham gia mua đợt phát hành.

Khi mà chúng ta quy định điều này cũng giúp cho thị trường chứng khoán lành mạnh hơn, chuyên nghiệp hơn và hạn chế trường hợp sắp xếp những người mua sẵn, chỉ cần có chứng minh thư là có thể mua được.

Đấy là những đợt phát hành trái phiếu mang tính ẩn danh, tạo ra rất nhiều rủi ro trên thị trường.

PV: Xin cảm ơn ông!

CÁC CHẾ TÀI XỬ PHẠT CHƯA CỤ THỂ HOÁ, CHƯA MANG SỨC RĂN ĐE

Những quy định trong Dự thảo Nghị định 153 sửa đổi đã đáp ứng được những yêu cầu thực tiễn đặt ra? Nếu dự thảo được thông qua sẽ tác động như thế nào?

Phóng viên VOV Giao thông đã có cuộc trao đổi với PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, Giảng viên cao cấp Học viện Tài chính về nội dung này:

PV: Ông đánh giá như thế nào về các quy định, chế tài xử phạt vi phạm các doanh nghiệp phát hành trái phiếu tại Dự thảo Nghị định 153 sửa đổi ?

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh: Mặc dù Dự thảo đã điều chỉnh các quy định nhằm siết chặt công tác quản lý, giám sát thị trường trái phiếu doanh nghiệp nhưng vẫn chưa đủ, cần phải tiếp tục chỉnh sửa

Trước hết, quy định về mức trái phiếu được phát hành và mức giữa tỷ lệ vốn vay nói chung trong đó có vốn vay trái phiếu đối với chủ sở hữu chưa được quy định một cách rõ ràng. Điều này chưa đi theo thông lệ của các quốc gia trên thế giới.

Điều thứ 2, các chế tài xử phạt chưa cụ thể hóa và chưa mang sức răn đe để các DN thực thi một cách tốt nhất cơ chế chính sách về quản lý trái phiếu và quản lý phát hành trái phiếu. Bởi vậy phần chế tài cần cụ thể, rõ ràng hơn và cần nghiêm khắc hơn.

PV: Theo ông, các quy định hiện nay trong Dự thảo Nghị định đã đầy đủ chưa hay cần phải bổ sung thêm những quy định gì để đảm bảo thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ hoạt động được công khai minh bạch?

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh: Thực tế chúng ta chưa xây dựng thị trường trái phiếu DN riêng lẻ này cho nên các quy định trong Nghị định sửa đổi này chưa bám sát các quy định của thị trường trái phiếu riêng lẻ theo thông lệ quốc tế.

Để thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ hoạt động công khai, minh bạch thì cần phải thay đổi hơn nữa những quy định về phát hành trái phiếu cũng như kinh doanh trái phiếu nói chung và trái phiếu DN riêng lẻ nói riêng.

PV: Xin cảm ơn ông!

11 tháng đầu năm 2021, khối lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp đạt trên 495 nghìn tỷ đồng, trong đó trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ chiếm trên 94,5%, tỷ lệ doanh nghiệp không có tài sản đảm bảo trên 49%.

Việc chưa có những quy định cụ thể về minh bạch thông tin, trách nhiệm, mục đích huy động vốn của các tổ chức phát hành trái phiếu doanh nghiệp đã khiến nhiều nhà đầu tư cá nhân đối mặt với những rủi ro và thị trường trái phiếu phát triển thiếu bền vững.

Dự thảo nghị định về quản lý phát hành trái phiếu doanh nghiệp được cho là sẽ đáp ứng được những bất cập này.

Bạn kỳ vọng gì vào dự thảo nghị định này? Nếu được ban hành, các quy định mới sẽ bảo đảm quyền lợi cho các nhà đầu tư cá nhân, lành mạnh hóa thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ như thế nào?

Mời các bạn cùng chia sẻ ý kiến, đóng góp cho Dự thảo qua hotline 02437.91.91.91, qua fanpage VOVGT, hoặc có thể góp ý trực tiếp trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Tài chính.

--

Đừng quên đón nghe và tương tác với “Dự thảo trên tay” lúc 15h30 đến 15h50, thứ Hai và thứ Tư hàng tuần trên FM91, vovgiaothong.vn, hoặc trên các nền tảng Podcast dành cho di động: Spotify, Aple Podcast và Google Podcast.