Thu hút PPP giao thông: Quy hoạch thay đổi liên tục, nhà đầu tư sợ rủi ro

Sáng 11/11, tại phiên thảo luận tổ về Luật Đầu tư theo hình thức đối tác công tư. Nhiều đại biểu cho rằng, cần phải sớm ban hành Luật này để phù hợp với thông lệ quốc tế, thu hút và lựa chọn nhà đầu tư có tiềm lực vào giao thông.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn Tp. Hồ Chí Minh) cho rằng một trong những lý do có dự án theo hình thức PPP là khi đất nước phát triển thì kèm theo đó phải đầu tư công rất nhiều, nhất là kết cấu hạ tầng, năng lượng, giáo dục, y tế... Vốn đầu tư công sẽ tăng, dẫn đến nợ công tăng. Do đó, để giải quyết bài toán vừa đầu tư đáp ứng được việc nâng cấp cơ sở hạ tầng, năng lượng, y tế..., vừa kéo giảm nợ công thì Luật PPP ra đời, tức là hợp tác công tư.

“Trước đây Việt Nam đã triển khai bằng nhiều Nghị định của Chính phủ và bây giờ luật hoá các quy định đó để đưa Luật PPP vào cuộc sống chuẩn mực hơn, phù hợp với thông lệ quốc tế. Do đó, tôi cho rằng rất cần thiết phải có luật PPP và trong luật này sẽ ban hành rất cụ thể để có thể triển khai các hình thức hợp tác công tư trong đầu tư”, Đại biểu Trần Hoàng Ngân cho biết.

Đồng tình với quan điểm trên, đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội) cho rằng rất cần ban hành Luật Đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP), làm sao để đưa ra một sản phẩm dịch vụ công tốt nhất cho người dân, đây là mục tiêu cơ bản cho dự thảo luật lần này.

“Để thực hiện được mục tiêu trên, tôi cho rằng phải quy định rõ xem những dự án nào được thực hiện theo hình thức PPP, tránh tình trạng lẫn lộn giữa các hình thức đầu tư và các tiêu chí cho quy định này cần phải được thể hiện rõ ràng hơn. Bên cạnh đó, khi xác định một dự án cần đưa vào triển khai theo hình thức PPP thì phải có được hình hài của dự án đó từ khâu khảo sát, thiết kế, điều tra, thẩm định... để đảm bảo rằng dự án này được nhiều người biết và nắm được rằng khi đầu tư dự án này thì phải làm cái gì? chi phí bao nhiêu? hiệu quả như thế nào?”, Đại biểu Hoàng Văn Cường nói.

Các đại biểu cho rằng để thu hút được các nhà đầu tư tư nhân thì cần phải có cơ chế đảm bảo quyền lợi, tránh rủi ro cho nhà đầu tư. Đây chính là nội dung chia sẻ lợi ích và rủi ro, đây cũng là nội dung trọng tâm của Luật PPP.

Phân tích thực tế, Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể cho rằng việc ban hành Luật PPP sẽ thu hút được nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt vào giao thông.

Theo Bộ trưởng GTVT, khi tiếp xúc các nhà đầu tư ở châu Âu hoặc một số nhà đầu tư lớn, ông nhận thấy yếu tố đầu tiên họ muốn ở chúng ta chính là bảo đảm doanh thu, chia sẻ rủi ro với họ, bởi quy hoạch của ta thay đổi liên tục, họ sợ rủi ro.

Ông phân tích, chúng ta đang phát triển, từng bước hoàn thiện hệ thống giao thông. Quy hoạch của chúng ta 5 năm điều chỉnh 1 lần, nhưng một dự án PPP có thể kéo dài tới 15 - 20 năm. Do vậy, trong vòng đời của dự án PPP, chúng ta có thể điều chỉnh quy hoạch 3 – 5 lần. Trong những lần điều chỉnh đó, chúng ta có thể thêm một số con đường cho hoàn chỉnh hệ thống giao thông.

“Nhà đầu tư lo là trong thời gian đó, chúng ta có thể làm những con đường thứ hai, thứ ba, hoặc những con đường cắt ngang con đường họ làm thì bị san sẻ lưu lượng, nguy cơ lỗ”, Bộ trưởng Thể nói.

Vấn đề thứ hai nhà đầu tư mong muốn, là chuyển đổi ngoại tệ. Nhà đầu tư mang tiền về nước ta đầu tư là ngoại tệ. Con đường đầu tư 1 tỷ USD thì họ phải mang vào 1 tỷ USD để xây dựng. Xây dựng xong rồi thì họ phải thu hồi 1 tỷ USD này đồng thời phải thu hồi thêm cả tiền lãi. Do vậy, họ yêu cầu chúng ta phải bảo đảm chuyển đổi ngoại tệ để họ mang về nước ngoài.

Thứ ba, theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, nhà đầu tư sợ trượt giá. “Khi mang vào nước mình, 1 USD có thể là 20 nghìn, khi mang ra thì có thể là 15 nghìn hoặc 25 nghìn. Tính tiền Việt thì có thể lãi, nhưng tính tiền USD thì lỗ”, Bộ trưởng Thể nói.

Hiện đối chiếu dự thảo Luật PPP mà Chính phủ đang trình Quốc hội, điều 75 và 76 đã đề cập được 2 việc. Thứ nhất là bảo lãnh doanh thu, nếu họ lỗ, nhà nước chia sẻ 50, nếu họ lãi tốt, nhà nước cũng được chia lợi nhuận 50%. Thứ hai, cho dự thảo Luật đã cho phép nhà đầu tư chuyển đổi ngoại tệ. Hai nhóm chuyển đổi doanh thu và chuyển đổi ngoại tệ đã được đề cập trong dự thảo Luật, tuy nhiên, mức độ bao nhiêu %, như thế nào thì cần nghiên cứu thêm. Tuy nhiên, vấn đề trượt giá, thì Luật chưa đề cập, Bộ trưởng GTVT đề nghị “cần nghiên cứu thêm”.

Cùng với đó, các đại biểu cũng đưa ý kiến, khi có dự án rồi thì cần phải có cơ chế giám sát quá trình đầu tư và vận hành dự án. Bởi đây thực chất là một dự án đầu tư công và mang lại lợi ích công cho người dân. Khi người dân trả tiền để hưởng dịch vụ đó thì người dân cũng có quyền tham gia giám sát.