Nguồn thu từ chuyển đổi sở hữu doanh nghiệp: Ưu tiên chi cho đầu tư phát triển

Về mặt kết cấu, Dự thảo Nghị định về quản lý, sử dụng nguồn thu từ chuyển đổi sở hữu doanh nghiệp nhà nước có 4 Chương 16 Điều, bao gồm: Những quy định chung; các khoản thu, chi của ngân sách Nhà nước; lập dự toán và trách nhiệm thi hành.

Cụ thể, về phạm vi điều chỉnh, Điều 1 dự thảo Nghị định quy định việc quản lý, sử dụng các nguồn thu gồm: Thu từ cổ phần hóa và các hình thức sắp xếp, chuyển đổi sở hữu của doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, cổ phần hóa đơn vị sự nghiệp công lập; Thu từ chuyển nhượng vốn nhà nước đầu tư tại công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên…

Về các khoản thu, Điều 6 dự thảo Nghị định quy định gồm: Thu từ cổ phần hóa doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp công lập; Thu từ việc sắp xếp, chuyển đổi sở hữu khác của doanh nghiệp; Thu từ chuyển nhượng vốn nhà nước, chuyển nhượng quyền mua cổ phần phát hành thêm và quyền góp vốn tại doanh nghiệp; Thu phần chênh lệch vốn chủ sở hữu lớn hơn vốn điều lệ của doanh nghiệp cấp 1 đang hoạt động;

Về các khoản chi, Điều 7. Dự thảo Nghị định quy định có 2 khoản chính, gồm chi thường xuyên và chi cho đầu tư phát triển, trong đó ưu tiên chi cho đầu tư phát triển.

Còn việc chi thường xuyên nhằm hỗ trợ xử lý lao động dôi dư, tinh giản biên chế tại các doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp công lập; Bù đắp chi phí chuyển nhượng vốn nhà nước, chuyển nhượng quyền mua cổ phần phát hành thêm và quyền góp vốn nhà nước tại các doanh nghiệp theo quy định.

Về lập dự toán thu, chi, Điều 9 dự thảo Nghị định quy định: Căn cứ tiêu chí phân loại doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp công lập; danh mục, phương án cổ phần hóa của doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt, Bộ quản lý ngành, UBND cấp tỉnh xác định số dự toán thu, số dự toán chi, gửi Bộ Tài chính để tổng hợp, báo cáo Chính phủ trình Quốc hội quyết định.

Dự thảo Nghị định về quản lý, sử dụng nguồn thu từ chuyển đổi sở hữu doanh nghiệp nhà nước đã được Bộ Tài chính gửi lấy ý kiến các Bộ, ngành Trung ương, các địa phương và các doanh nghiệp và gửi ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp. Hiện, Bộ Tài chính đang hoàn thiện dự thảo theo ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp trước khi trình Chính phủ ban hành.

TÁCH BIỆT RÕ RÀNG CÁC NGUỒN THU

Việc ban hành Nghị định này sẽ giúp ích gì trong việc nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng nguồn thu từ chuyển đổi sở hữu doanh nghiệp nhà nước và tái đầu tư, phát triển, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Nhà nước?

PV VOV Giao thông có cuộc trao đổi với ông Lê Xuân Hải, Phó Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp, Bộ Tài chính - đơn vị chủ trì soạn thảo Nghị định này:

PV: Xin ông cho biết một vài điểm mới nổi bật nhất của dự thảo Nghị định này?

Ông Lê Xuân Hải: Đây là một dự thảo hoàn toàn mới. Điểm nổi bật ở đây là các doanh nghiệp sau khi sắp xếp, chuyển đổi sở hữu, trọng tâm là cổ phần hóa hoặc thoái vốn nhà nước, chuyển nhượng vốn nhà nước tại doanh nghiệp thì nộp trực tiếp về ngân sách, thay vì phải nộp về Quỹ hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp như hiện nay.

Các doanh nghiệp thực hiện sắp xếp, cổ phần hóa, các đơn vị sự nghiệp chuyển nhượng vốn Nhà nước tại doanh nghiệp thuộc trung ương thì nộp về ngân sách trung ương, các doanh nghiệp thuộc địa phương quản lý thì nộp về ngân sách địa phương thay vì tất cả doanh nghiệp hiện nay đang nộp về Quỹ hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp.

PV: Một trong những điểm đáng chú ý tại dự thảo nghị định lần này đặt ra là ưu tiên chi cho phát triển của doanh nghiệp. Vì sao Ban soạn thảo lại có những đề xuất này?

Ông Lê Xuân Hải: Đây là nội dung xuyên suốt thực hiện Nghị quyết Trung ương 3, khóa IX từ năm 2001 đến thời gian qua các Nghị quyết của Trung ương cũng như Quốc hội đều cho rằng tiền thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp đều phải ưu tiên chi cho đầu tư phát triển, không đưa vào ngân sách để chi thường xuyên.

Ở đây mục đích chi đầu tư phát triển thì ưu tiên đầu tư trở lại cho các doanh nghiệp mà nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ hoặc những doanh nghiệp có cổ phần chi phối của Nhà nước, ví dụ như các doanh nghiệp cung ứng dịch vụ, sản phẩm công ích, các nhiệm vụ Nhà nước đặt hàng, giao kế hoạch hoặc những doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao đòi hỏi đầu tư lớn.

PV: Theo ông, nếu dự thảo Nghị định được ban hành sẽ có tác động xã hội như thế nào?

Ông Lê Xuân Hải: Khi Nghị định được Chính phủ ban hành, nó sẽ tách biệt rõ ràng các nguồn thu của địa phương thì về ngân sách địa phương, còn các nguồn thu thuộc doanh nghiệp trung ương thì về ngân sách của trung ương.

Có một điểm rất phù hợp, đó là hiện nay tiền thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp sẽ không có phát sinh mới trong việc thực hiện mở tài khoản vì Kho bạc đã có sẵn các tài khoản để thu hồi vốn của các tổ chức kinh tế của trung ương hoặc địa phương nhằm thu đúng, thu đủ, kịp thời cho hoạt động này, tương tự như trong thời gian qua các doanh nghiệp thực hiện nộp thuế.

Theo mô hình này thì việc thực hiện tăng vốn điều lệ hay hỗ trợ cho các doanh nghiệp thực hiện trên nguyên tắc phân cấp tương tự như khoản thu, đó là của địa phương thì thực hiện theo quy định của địa phương và trung ương thực hiện theo quy định của trung ương và nó phù hợp với Luật ngân sách trong việc đầu tư cũng như thu hồi vốn của ngân sách trung ương và địa phương.

PV: Xin cảm ơn ông.

TẠO RA NGUỒN THU VÀ THÚC ĐẨY PHÁT TRIỂN TỐT HƠN

Vậy, Dự thảo Nghị định về quản lý, sử dụng nguồn thu từ chuyển đổi sở hữu doanh nghiệp nhà nước nếu được ban hành sẽ có những tác động xã hội như thế nào?

PV VOV Giao thông phỏng vấn ông Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính – Ngân sách  của Quốc hội về nội dung này.

PV: Thưa ông, ông đánh giá như thế nào về tính cấp thiết của dự thảo nghị định này?

Ông Hoàng Văn Cường: Việc tái cấu trúc doanh nghiệp Nhà nước thông qua con đường cổ phần hóa, chuyển đổi sở hữu doanh nghiệp hoặc thoái vốn của nhà nước sẽ tạo ra một nguồn thu cho Nhà nước.

Theo quy định, nguồn tiền này sẽ phải nộp vào Ngân sách. Vì vậy, chúng ta phải có một quy định để vừa tạo điều kiện cho việc sử dụng nguồn thu đó phục vụ quá trình tái cấu trúc các doanh nghiệp, nhưng đồng thời nguồn thu đó được quản lý một cách chặt chẽ.

Vì vậy, tôi cho rằng đây là việc rất cần thiết.

PV: Một trong những nội dung đáng chú ý tại dự thảo là việc ưu tiên cho cho đầu tư phát triển. Theo ông, những quy điịnh tại dự thảo đã đáp ứng được nhu cầu thực tế?

Ông Hoàng Văn Cường: Mục tiêu của việc tái cấu trúc doanh nghiệp Nhà nước không phải để thu tiền về cho ngân sách, mà thực chất là thúc đẩy những doanh nghiệp này phát triển tốt hơn.

Muốn phát triển tốt hơn thì phải dùng ngay chính nguồn lực của các doanh nghiệp đó tái cấu trúc lại. Chúng ta có thể thu hẹp phần này lại, bán bớt phần này đi và dùng tiền đó đầu tư sang các phần khác, giúp doanh nghiệp phát triển đúng với thế mạnh của nó.

Việc đó cũng là dùng nguồn tiền này để đầu tư cho phát triển.

Tuy nhiên, phần chi cho đầu tư phát triển theo dạng tái cấu trúc cho bản thân doanh nghiệp cũng chưa thực sự có gì khác biệt hơn so những những quy định trong Luật về quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh; chưa thực sự khuyến khích các doanh nghiệp tái cấu trúc, giúp doanh nghiệp phát triển mạnh hơn.

PV: Từ những phân tích của ông vừa rồi, theo ông để nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước sau khi tái cấu trúc, cần những quy định cụ thể như thế nào?

Ông Hoàng Văn Cường: Có lẽ cần một sự đổi mới hơn nữa cơ chế quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp để một mặt gắn trách nhiệm của những người quản lý doanh nghiệp đó với việc bảo toàn vốn với kết quả sản xuất, kinh doanh.

Đồng thời cũng khuyến khích những người quản trị giỏi để đồng vốn đó được sinh lời cao thì bản thân những người đó cũng sẽ được hưởng lợi theo kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh.

PV: Theo ông, các quy định mới nếu được thông qua, sẽ có tác động xã hội như thế nào?

Ông Hoàng Văn Cường: Nghị định này cũng sẽ góp phần thúc đẩy tái cấu trúc các doanh nghiệp Nhà nước, bởi vì nó đã quy định khá rõ phần chi thường xuyên phục vụ quá trình tái cấu trúc doanh nghiệp. Đồng thời nó cũng chỉ ra nguồn đầu tư phát triển sẽ được thực hiện như thế nào.

Tuy nhiên, nếu có được một cơ chế khuyến khích tốt hơn nữa đối với quá trình tái cấu trúc này, chẳng hạn chính sách cho những người lao động khi thực hiện tái cấu trúc thì người ta cũng thấy rằng quyền lợi của người ta sẽ được đảm bảo nhiều hơn. Như vậy, người ta sẽ sẵn sang tham gia vào quá trình thúc đẩy chuyển đổi sang các doanh nghiệp cổ phần.

Hoặc chúng ta cũng cần cơ chế mạnh hơn cho phép các doanh nghiệp khi tái cấu trúc để tái đầu tư cho những khâu, những lĩnh vực thực sự cần thiết, gắn liền với trách nhiệm của những nhà quản trị đối với những nguồn tái đầu tư đó.

Nếu được như thế thì sức sống và hiệu lực của quy định này sẽ tốt hơn.

PV: Xin cảm ơn ông.

Lâu nay, việc thu các khoản thu từ chuyển đổi sở hữu doanh nghiệp nhà nước thường không được kịp thời đưa vào dự toán ngân sách Nhà nước hàng năm. Việc chi cho doanh nghiệp từ nguồn vốn này cũng chưa được kịp thời, nhất là nguồn chi tái đầu tư, ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động của các doanh nghiệp Nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập.

Do vậy, việc xây dựng, ban hành Nghị định về quản lý, sử dụng nguồn thu từ chuyển đổi sở hữu doanh nghiệp nhà nước được cho là sẽ khắc phục được những bất cập đó.

--

Bạn kỳ vọng gì vào dự thảo Nghị định này?

Theo bạn, nếu dự thảo nghị định được ban hành sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng nguồn thu từ chuyển đổi doanh nghiệp Nhà nước ra sao? Mời bạn chia sẻ qua Cổng thông tin điện tử của Bộ Tài chính; hoặc qua hotline 02437.919191, fanpage VOV giao thông.

Đừng quên đón nghe và tương tác với “Dự thảo trên tay” lúc 13h15, thứ Hai và thứ Tư hàng tuần trên FM91, trên Spotify, Aple podcast (đối với IOS) và Google Podcast (đối với hệ điều hành Android).