Nuối tiếc những đặc sản Hà Nội
Từ những câu ca dao quen thuộc như một “bản đồ ẩm thực” của kinh thành, Hà Nội xưa hiện lên với những sản vật độc đáo: dưa La ruột đỏ au, húng Láng thơm cay đặc trưng, cá rô Đầm Sét chắc ngọt, cốm Vòng tinh tế…
Từ đình Vạn Xuân với những câu chuyện về “một nước hai vua” đến chùa Hải Giác gắn với dấu ấn kháng chiến, mỗi nếp mái, mỗi pho tượng ở đây như mở ra một lát cắt thời gian. Hạ Mỗ có gì mà khiến bao lớp người vẫn tìm về để giải mã? Mời quý vị cùng đến với hành trình về nơi đây.
Giữa vùng đất Ô Diên – nơi được coi là một trong những cái nôi văn minh của đồng bằng Bắc Bộ – làng Hạ Mỗ hiện lên như một “bảo tàng sống” lưu giữ nhiều lớp trầm tích lịch sử. Những công trình như đình Vạn Xuân và chùa Hải Giác không chỉ là kiến trúc tôn giáo, mà còn là chứng nhân cho những thời đoạn quan trọng của đất nước.
Đình Vạn Xuân thờ Hy Minh Dũng Nghị Đại vương – Lý Bát Lang, hoàng tử thứ sáu của Hậu Nam Đế Lý Phật Tử. Ngôi đình vẫn giữ kiến trúc “nội vương ngoại quốc” với mười nóc nhà liên hoàn trên diện tích hơn 700 m², tọa lạc trên khu đất cao, thế “quy vờn ngọc” tượng trưng cho sự vững bền.
Hạ Mỗ có bề dày truyền thống lịch sử, nhiều di tích và danh thắng độc đáo (Ảnh: VGP)
Ông Nguyễn Xuân Việt, chuyên viên Phòng Văn hóa – Xã hội xã Ô Diên cho biết, bốn con cóc trên mái đình gắn với một giai đoạn đất nước đầy biến động:
“Tại khu vực nghi môn của đỉnh Vạn Xuân, các cụ có đặt 4 con cóc, có ý nghĩa rất to lớn trong thời gian đó. Bởi vì khi đó là Hạ Mỗ, đóng vai trò là trung tâm của thành cổ Ô Diên. Giữa tranh chấp, giữa Lý Phật Tử và Triệu Việt Vương, một nước hai vua. Các cụ không biết theo vua nào, thì mới đặt 4 con cóc để trèo cột đồng trụ hỏi trời biết theo vua nào".
Rời đình Vạn Xuân, con đường dẫn vào chùa Hải Giác mở ra một không gian hoàn toàn tĩnh lặng. Chùa được xây dựng từ thế kỷ VI với năm tòa nhà kiến trúc liên hoàn, hơn 200 pho tượng, tam quan hai tầng tám mái, lầu Quan Âm, vườn tháp, chùa Hải Giác được xem là một trong những ngôi chùa có quy mô lớn và giá trị nghệ thuật nổi bật của vùng Ô Diên.
Ni sư Thích Đàm Chính - Trụ trì chùa Hải Giác cho biết chùa không chỉ là nơi tu hành mà còn gắn với những sự kiện kháng chiến quan trọng:
“Có nhiều những chiến tích mà thời Phương Bắc đã về đây để xâm chiếm. Rồi tất cả nhân dân ta đã đứng lên để đánh bao nhiêu đợt tấn công của giặc Phương Bắc. Và cũng đặc biệt nữa là cuối thế kỷ thứ 19, năm 1892, đức Thanh Trang đã hy sinh tại chùa này, cùng với Đề Thám là tướng quân đã khởi quân để dẹp đế quốc Pháp".
Hệ thống tượng thổ trong chùa Hải Giác (Ảnh: VGP)
Theo ông Nguyễn Xuân Việt, chuyên viên Phòng Văn hóa – Xã hội xã Ô Diên, chùa Hải Giác không chỉ là nơi tu hành mà còn lưu giữ nhiều công trình nghệ thuật độc đáo phản ánh quan niệm đạo đức và nhân sinh quan của người xưa:
“Và cái nét đặc biệt nhất trong chùa Hải Giác này đó chính là phía sau chùa có cái mật động. Mật động của chùa Hải Giác này khác với các chùa khác. Các chùa khác thường hay có các bức phù điêu. Nhưng tại chùa Hải Giác, cái mật động này được đắp bằng tượng.
Cái mật động này khuyên dân con người sống hành thiện, tích đức, tròn đạo nghĩa. Đối với những tội ác ở trên trần gian thì sẽ bằng các hình thức tra tấn đoạn đầy ở dưới địa phủ. Và những công trạng ở trên trần gian thì sẽ được lên thiên giới như thế nào".
Là người dân trong làng, cụ Lê Thị Tản thường xuyên đi chùa để về giáo dục con cháu theo truyền thống tín ngưỡng của địa phương:
“Đối với chúng tôi thì là chúng tôi năng ra chùa lắm. Ra chùa thì chúng tôi cũng phải về đến nhà phải giáo hóa cho con cháu. Ăn ở phải làm tốt lành. Ăn ở phải có trên có dưới. Còn biết tôn kính bố mẹ rồi thì cũng biết tôn kính Phật".
Hành trình về Hạ Mỗ không chỉ là chuyến đi tìm lại dấu xưa, mà còn là lời nhắc nhở về trách nhiệm bảo tồn di sản – để những giá trị ấy tiếp tục được thắp sáng trong đời sống hôm nay.
