Trốn đóng BHXH, phải nộp lãi theo ngày

Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi gồm 9 chương, 133 điều, tăng 8 điều so với Luật BHXH năm 2014.

Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội xây dựng các chế độ BHXH đa tầng theo nguyên tắc đóng - hưởng; công bằng, bình đẳng; chia sẻ và bền vững.

Bên cạnh tầng BHXH cơ bản (BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện), Dự Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi bổ sung tầng bảo hiểm hưu trí xã hội, hình thành hệ thống BHXH đa tầng, đồng thời bổ sung quy định về liên kết giữa tầng trợ cấp hưu trí xã hội với tầng BHXH cơ bản nhằm mở rộng đối tượng thụ hưởng chế độ BHXH.

Theo đó, đối tượng công dân Việt Nam từ đủ 80 tuổi trở lên mà không có lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng khác sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội do ngân sách nhà nước đảm bảo; người lao động khi đến tuổi nghỉ hưu mà chưa đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu thì có thể lựa chọn hưởng trợ cấp hàng tháng do quỹ BHXH chi trả từ phần đóng góp của người lao động ; trong thời gian hưởng trợ cấp hàng tháng thì được hưởng BHYT do ngân sách nhà nước đảm bảo.

Đáng chú ý, để phù hợp với sửa đổi điều kiện về số năm đóng tối thiểu để hưởng lương hưu hàng tháng từ 20 năm xuống 15 năm và việc ký kết, tham gia các điều ước quốc tế,  Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội bổ sung quy định về tính tỷ lệ hưởng lương hưu đối với những người có dưới 20 năm đóng bảo hiểm xã hội.

Ngoài ra, dự thảo Luật quy định sổ bảo hiểm xã hội được xây dựng trên môi trường điện tử và được cấp cho từng người lao động để theo dõi việc đóng, hưởng, là cơ sở để giải quyết các chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm xã hội tự nguyện theo quy định của Luật này.

Đối với những trường hợp chưa có điều kiện thực hiện điện tử thì dự thảo luật cũng có bước quy định chuyển tiếp về việc tiếp tục sử dụng sổ bảo hiểm xã hội bằng bản giấy.

Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội đang xin ý kiến các Bộ, ban ngành, doanh nghiệp và người lao động, sau khi tổng hợp ý kiến, điều chỉnh Ban soạn thảo gửi Bộ Tư Pháp xin ý kiến thẩm định vào tháng 5, trình Chính phủ vào tháng 6/2023 và Chính phủ xem xét trình Quốc hội vào tháng 10/2023.

MỞ RỘNG ĐỐI TƯỢNG ĐÓNG BHXH BẮT BUỘC

Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi có những điểm gì mới về các chế tài xử lý vi phạm đối với những trường hợp chậm, trốn đóng bảo hiểm xã hội?

PV VOV Giao thông đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Duy Cường, Phó Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm xã hội, Bộ Lao động và Thương binh xã hội, thành viên Ban soạn thảo Dự án Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi về nội dung này:

PV: Thưa ông, vì sao Ban soạn thảo lại đưa ra đề xuất mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc?

Ông Nguyễn Duy Cường: Mục tiêu của Nghị quyết 28 của Trung ương về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội là từng bước mở rộng vững chắc diện bao phủ bảo hiểm xã hội và cũng đặt ra yêu cầu là phải rà soát, mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm bắt buộc đối với các nhóm chủ hộ kinh doanh, người quản lý doanh nghiệp, người quản lý, điều hành hợp tác xã mà không hưởng tiền lương, những người lao động và làm việc theo chế độ linh hoạt.

Để thể chế hóa các nội dung này trong Nghị quyết 28,  Dự thảo thảo Luật BHXH đã quy định chủ hộ kinh doanh, người quản lý doanh nghiệp, người quản lý, điều hành hợp tác xã, người lao động làm việc không trọn thời gian theo quy định của Bộ luật Lao động thì sẽ tham gia và thụ hưởng các quyền lợi bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Quy định này sẽ gia tăng quyền lợi cho các nhóm đối tượng này.

PV: Thưa ông, một trong những nội dung rất đáng chú ý của dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi là bổ sung các chế tài về trốn đóng bảo hiểm xã hội, xin ông cho biết cụ thể những quy định này?

Ông Nguyễn Duy Cường: Thực tiễn quá trình triển khai Luật bảo hiểm xã hội năm 2014 cho thấy, thời gian vừa qua, nhiều doanh nghiệp chậm đóng trốn đóng bảo hiểm. Khi mà doanh nghiệp chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội, các cơ quan sẽ không có cơ sở để ghi nhận quá trình đóng trên sổ bảo hiểm xã hội và như vậy  sẽ ảnh hưởng đến việc giải quyết các chế độ, quyền lợi cho người lao động.

Để hạn chế tình trạng chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội, Dự thảo Luật BHXH lần này đã bổ sung nội dung quy định về quản lý thu, đóng bảo hiểm xã hội. Dự Luật cũng bổ sung thêm các quy định về chế tài đối với  trường hợp doanh nghiệp trốn đóng, doanh nghiệp sẽ phải nộp số tiền lãi tính theo ngày trên thời gian trốn đóng cái.

Thứ hai là cũng bổ sung thêm các biện pháp khác như ngừng xuất hóa đơn thuế, cấm xuất cảnh hay bổ sung thêm các quy định về việc cơ quan bảo hiểm, tổ chức công đoàn có thể khởi kiện doanh nghiệp cũng như quy định liên quan đến việc  hình thành những tội danh trốn đóng BHXH theo quy định của Bộ luật hình sự.

Ngoài ra, trong Dự thảo Luật cũng bổ sung trách nhiệm của người sử dụng lao động trong trường hợp người sử dụng lao động chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội mà gây thiệt hại cho người lao động thì người sử dụng nó cũng sẽ phải bồi thường cho người lao động

PV: Xin cảm ơn ông!

MỨC PHẠT, CẦN LẤY Ý KIẾN RỘNG HƠN NỮA

Những quy định mới về mở rộng đối tượng đóng BHXH bắt buộc và những chế tài xử lý các trường hợp  chậm đóng, trốn đóng BHXH sẽ ảnh hưởng tới các doanh nghiệp như thế nào?

Phóng viên đã có cuộc trao đổi với TS Tô Hoài Nam, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký  Hiệp hội doanh nghiệp vừa và nhỏ về vấn đề này:

PV: Thưa ông thì Bộ Lao động Thương binh - Xã hội đang xuất một cái quy định mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, theo ông nếu quy định này mà được thông qua thì nó sẽ tác động và ảnh hưởng như thế nào tới các doanh nghiệp?

TS Tô Hoài Nam: Tôi rất đồng tình với quy định này vì nó làm kiên cố thêm an sinh xã hội cho toàn thể xã hội. Điểm thứ hai, cần tăng cường quyền lợi bảo hiểm xã hội lên, chế độ bảo hiểm phải được tốt hơn bây giờ, làm một động lực để khuyến khích, động viên và cân đối với nghĩa vụ, trách nhiệm phải đóng bảo hiểm cho mọi đối tượng.

Thứ hai nữa, quyền lợi đó không chỉ hiểu là quyền lợi bảo hiểm y tế, quyền lợi mất việc làm mà quyền lợi đó phải được hiểu là kể cả thời gian tham gia bảo hiểm được hưởng hưu trí cũng cần phải rút ngắn lại.

Nếu làm được như vậy chúng ta sẽ có thể thực hiện rất thành công và độ che phủ bảo hiểm được phủ rộng hơn, nhiều hơn và người tham gia bảo hiểm cũng có động lực hơn, hài hòa hơn, tạo nên những điều kiện tích cực trong mối quan hệ giữa người lao động, người sử dụng lao động, mối quan hệ giữa cơ quan bảo hiểm với người đóng bảo hiểm và mối quan hệ chung trong vấn đề an sinh xã hội trở nên bền vững hơn.

PV: Dự thảo Luật Bảo hiểm Xã hội này bổ sung các biện pháp xử lý, tăng cường chế tài xử lý các trường hợp doanh nghiệp trốn đóng bảo hiểm xã hội, trong đó quy định nộp số tiền tính theo ngày đối với trường hợp trốn đóng bảo hiểm là 0,03 % ngày, tương tự như tiền chậm nộp thuế. Theo ông có phù hợp hay không?

TS Tô Hoài Nam: Theo tôi trong chế tài này ta phải thấy, mức quy định phạt thì phạt bao nhiêu phần trăm phải được lấy ý kiến rộng hơn nữa. Vì  đây là một chế tài, đã là chế tài mà chúng ta tính toán không khéo thì nó sẽ tạo nên một bức xúc trong toàn xã hội, đặc biệt là cho người sử dụng lao động trong điều kiện khó khăn như hiện nay.

Mức phạt việc trốn tránh trách nhiệm đóng BHXH theo tôi cần phải cân nhắc 3 điểm: Thứ nhất là mức phạt. Điểm thứ hai là thời điểm áp dụng quy định đó và thứ ba  là quãng thời gian.

Ví dụ nếu vì một lý do kinh doanh tôi không có khả năng đóng bảo hiểm xã hội, vì một điều kiện khách quan, tôi muốn đóng BHXH nhưng tôi không đóng được vì điều kiện sản xuất kinh doanh có biến động. Phạt như thế có đảm bảo được tính đúng đắn và tính nhân văn hay không.

Vì thế nên nói đến phạt ta phải nói đến những tình huống hết sức cụ thể để áp dụng cho nó, do một điều kiện khách quan nào đó đem lại thì xử lý thế nào để làm sao để phân định rõ ràng điều đó ra,  thì chúng ta mới thực hiện tốt.

Nếu không  sẽ tạo nên một tình trạng là ta quy định nhưng cũng không thể thực hiện được và nó không tạo nên một tính nhân văn trong một chính sách an sinh xã hội. Nó khác với nộp thuế, nếu chúng ta xếp nó giống nhau để chúng ta đưa ra những chế tài tương đương nhau hoặc là hình thức chế tài giống nhau, thì tôi cho rằng đây là cái nhìn nó chưa được toàn diện, vẫn còn phiến diện vì thế nên phải tính toán rất kỹ.

PV: Vâng. Xin cảm ơn ông!

Theo số liệu từ BHXH Việt Nam, hiện nay, số lao động đang bị nợ BHXH chiếm 17,4% tổng số lao động tham gia BHXH bắt buộc. Việc chậm đóng BHXH diễn ra ở tất cả loại hình doanh nghiệp, tính đến cuối năm 2022  số tiền phải tính lãi hơn 13.150 tỷ đồng, chiếm 2,91% tổng số phải thu. Tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH đang ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động trong việc hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội.

Với những quy định mới tại Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi, những bất cập hiện hành có thể được khắc phục trong thời gian tới?

Bạn kỳ vọng gì vào Dự thảo Luật này? Nếu được ban hành, tình trạng các các DN chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội có được khắc phục, quyền lợi của người lao động có được cải thiện?

Mời các bạn cùng chia sẻ ý kiến, đóng góp cho Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi qua hotline 02437.91.91.91, qua fanpage VOVGT, hoặc có thể góp ý trực tiếp trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Lao động và Thương binh xã hội.

-- 

Đừng quên đón nghe và tương tác với “Dự thảo trên tay” lúc khung giờ FM91 chiều thứ Hai, thứ Tư, thứ Bảy hàng tuần trên FM91, vovgiaothong.vn, hoặc trên các nền tảng podcast dành cho di động: Spotify, Apple Podcast và Google Podcast.