Sáp nhập tỉnh thành, cơ hội mới cho giao thông và đô thị

Với không gian phát triển mới, không chỉ giao thông, mà rất nhiều lĩnh vực khác cũng có hội nâng tầm về quy mô, nâng cao về chất lượng, như phát triển các chuỗi đô thị, khu công nghiệp, bất động sản và du lịch.

Sáp nhập tỉnh thành, cơ hội nào mở ra cho giao thông và đô thị? Cần làm gì để hiện thực hóa những cơ hội này, tạo sự thay đổi bứt phá cho  các địa phương sau sáp nhập?

Đón nghe: Diễn đàn 91 với chủ đề: “Sáp nhập tỉnh thành, cơ hội mới cho giao thông và đô thị”, 12h30 thứ Năm (03/7/2025), trực tiếp trên FM91 và vovgiaothong.vn, phát lại lúc 16h thứ Bảy và Chủ nhật.

Cùng sự tham gia của các vị khách mời: TSKH.KTS Ngô Viết Nam Sơn, ủy viên Ban Chấp hành Hội Kiến trúc sư Việt Nam và TS Trần Ngọc Hưng, Viện trưởng Viện Công nghệ GTVT, Trường Đại học Công nghệ GTVT.

Sau sáp nhập, các địa phương cần chia giai đoạn đầu tư giao thông kết nối

Sau sáp nhập, kết nối giao thông thế nào khi trụ sở cách nhau hàng trăm cây số?

Chỉ dẫn địa lý thế nào cho đặc sản của địa phương sau sáp nhập?

Biển số xe sau sáp nhập tỉnh thành có gì thay đổi?

Gom tụ nguồn lực, tạo thế phát triển mới

Đại biểu quốc hội Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) nêu đánh giá, việc sáp nhập tỉnh Quảng Bình vào tỉnh Quảng Trị, hai địa phương này có nhiều nét tương đồng về văn hóa, phong tục tập quán, tiềm năng về rừng, biển, du lịch, danh lam thắng cảnh…

Tuy vậy, do quy mô mỗi tỉnh còn nhỏ, đầu tư công còn dàn trải, khiến các nhà đầu tư nhìn vào cũng thấy chưa đủ các yếu tố về địa lý, dư địa, nguồn lực để đầu tư dài hạn, nhất là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp FDI.

Bởi vậy, theo đại biểu Quốc hội Hà Sỹ Đồng, khi sáp nhập lại, địa phương mới sẽ có một vị trí chiến lược hơn: "Bây giờ nhập lại sẽ vị trí chiến lược, vừa có cảng biển, sân bay, vừa có hạ tầng giao thông kết nối,có những vùng phát triển nguyên liệu đầu vào cho sản xuất, cũng như lực lượng lao động dồi dào hơn, từ đó tích hợp không gian phát triển của hai tỉnh vào, nó phù hợp với quy hoạch tổng thể quốc gia.Vì vậy, đây là một bước đột phá rất mạnh mẽ, rất đúng và rất trúng trong mô hình quản trị quốc gia nói chung và từng địa phương nói riêng"

Ông Đặng Huy Đông, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quy hoạch và Phát triển cũng nêu trường hợp từng diễn ra khi đoạn đường nối tỉnh Thái Bình với tỉnh Nam Định được xây dựng. Trong khi đoạn đường bên Thái Bình đã hoàn thành từ lâu thì đoạn từ Thành phố Nam Định về cầu Tân Đệ lại bị chậm trễ nhiều năm vì tuyến đường này không đem lại nhiều lợi ích cho tỉnh Nam Định.

Bởi vậy, ông Đặng Huy Đông cho rằng, việc sáp nhập tỉnh, thành phố mang lại cơ hội kết nối giao thông và phân bổ không gian phát triển kinh tế - xã hội, nhờ vậy, chi phí đầu tư và hiệu quả sử dụng cũng sẽ tốt hơn: "Nếu như trước kia việc chúng ta lập quy hoạch đầu tư kết nối giao thông liên kết vùng, địa phương nào được hưởng lợi nhiều hơn từ kết nối vùng đấy thì họ tích cực hơn, còn đối với những địa phương mà hiệu quả từ đường liên kết đấy mang lại cho họ ít hơn thì sự nhiệt tình của họ cũng giảm đi. Điều này dẫn tới tình trạng giải phóng mặt bằng cũng bị chậm. Nhưng bây giờ, khi làm theo sáp nhập tỉnh này, thì nó sẽ khắc phục được tình trạng đấy"

TS Đào Huy Hoàng, Viện Khoa học công nghệ GTVT khẳng định, khi sáp nhập tỉnh, thành phố, đó không chỉ là sự sáp nhập cơ học, mà quy mô hành chính và địa giới sẽ thay đổi một cách rõ nét, từ đó đem đến sự thay đổi về mạng lưới giao thông kết nối, nhất là về quy hoạch tổng thể mới, phù hợp với phạm vi mới, lớn hơn, phù hợp với quản lý chính quyền địa phương 2 cấp: "Khi có những điều chỉnh về mặt nội tại của các tỉnh thành thì nó sẽ có những vùng hấp dẫn mới và nó sẽ có những điều chỉnh. Khi chúng ta xây dựng những tuyến đường trục, những tuyến đường giao thông mới mang tính trọng điểm của các tỉnh, thành mới này, sẽ đẩy các khu đô thị phát triển phù hợp với mạng lưới giao thông này. Do đó, chắc chắn nó sẽ có những thay đổi".

Từ việc sáp nhập Hà Tây vào Hà Nội cách đây 17 năm, nhiều ý kiến cũng cho rằng, đến nay cho thấy đó là quyết định sáng suốt, tạo ra một không gian kinh tế cho cả vùng, bởi Hà Nội trở thành đầu tàu của cả vùng, không gian phát triển của Hà Nội chính là động lực cho cả vùng phụ cận.

Bởi vậy, việc sáp nhập các tỉnh, thành phố lần này sẽ tạo điều kiện để tối ưu hóa nguồn lực, khai thác tiềm năng kinh tế, thúc đẩy liên kết vùng, hình thành các trung tâm kinh tế lớn, tăng cường sức cạnh tranh và thu hút đầu tư, phù hợp với xu thế hội nhập quốc tế.

Giao thông đi trước, đô thị theo sau

Theo TS Đào Huy Hoàng, Viện Khoa học Công nghệ GTVT, với đặc thù kinh tế, xã hội dân cư sau sáp nhập, hạ tầng giao thông đô thị của các tỉnh thành sau sáp nhập sẽ phải điều chỉnh với quy mô lớn hơn. Thay đổi này bắt buộc cần đầu tư xây dựng phù hợp trong giai đoạn mới mà giao thông sẽ đi trước: "Giao thông đi đến đâu thì các khu đô thị sẽ mọc lên đến đó, giao thông đi trước mở đường sẽ là tiền đề cho phát triển kinh tế, xã hội và công nghiệp. Khi có điều chỉnh nội tại của các tỉnh thành sẽ có những vùng hấp dẫn mới và khi chúng ta có những tuyến đường giao thông trục mới mang tính trọng điểm để phát triển các tỉnh thành mới này thì nó sẽ đẩy các khu đô thị phát triển phù hợp với mạng lưới giao thông."

Mặc dù nhìn thấy rõ những tiềm năng sau sáp nhập như tăng tính liên kết vùng, đa dạng hóa nguồn lực và giúp phát triển mạng lưới đô thị vệ tinh nhưng các chuyên gia cũng chỉ ra thách thức có thể gặp phải là các địa phương trước sáp nhập có thể có quy hoạch phát triển khác nhau dẫn đến xung đột về định hướng. Điều này, theo chuyên gia giao thông Doãn Minh Tâm cần được giải quyết bằng quy hoạch chung tổng thể: "Việc đầu tiên là phải rà soát, điều chỉnh lại công tác quy hoạch, điều chỉnh lại từ quy hoạch cũ đã được Thủ tướng phê duyệt sang nhiệm vụ mới cũng phải có những quy hoạch mới trong phạm vi tỉnh, từ quy hoạch mặt bằng chúng ta sẽ điều chỉnh quy hoạch về giao thông".

Đại biểu Trần Văn Tiến, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Vĩnh Phúc cũng nhấn mạnh vai trò của quy hoạch sau khi sáp nhập và mong muốn công tác này sớm triển khai: "Chúng ta phải làm lại quy hoạch tỉnh, quy hoạch mạng lưới giao thông thì chúng ta mới triển khai được mà quy hoạch tỉnh thì dựa trên quy hoạch quốc gia. Quy hoạch tổng thể mạng lưới giao thông mới đảm bảo sự kết nối cho phát triển kinh tế vùng cũng như địa phương"

Để tận dụng tiềm năng và vượt qua các thách thức sau sáp nhập tỉnh thành, các ý kiến đề xuất, cần lập quy hoạch kinh tế - xã hội, đô thị và hạ tầng mang tính liên kết và dài hạn, tích hợp lợi thế các vùng trong tỉnh mới; đầu tư vào các dự án kết nối giao thông chiến lược, logistics, công nghệ thông tin giữa các vùng nội tỉnh.

Ông Lê Văn Đạt - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Phát triển Giao thông Vận tải nêu đóng góp: "Chúng ta đang đứng trước cơ hội mang tính chất lịch sử để có thể tái cấu trúc không gian phát triển của quốc gia, trong đó giao thông không chỉ là xây dựng đường xá mà còn là năng lực kết nối kinh tế, hành chính, xã hội một cách thông minh. Sáp nhập tỉnh sẽ gia tăng khoảng cách địa lý nhưng không nhất thiết phải kéo theo khoảng cách tiếp cận nếu chúng ta thiết kế lại hệ thống kết nối một cách tối ưu"