Nở rộ chiêu trò lừa đảo du lịch, ai bảo vệ du khách?

Từ một lần đồng ý đi nghe giới thiệu dịch vụ và nhận quà, bà Nguyễn Thị Trinh, ở Tây Hồ, Hà Nội liên tục nhận được các cuộc điện thoại mời đi hội thảo với đủ loại dịch vụ du lịch, sở hữu kỳ nghỉ hấp dẫn khác nhau.

Bà Trinh từng có ý định mua nhưng rồi bị người nhà ngăn cản: "Đến nơi người ta cũng tiếp đón lịch sự, cho tôi những phiếu làm mát-xa, đi du lịch không mất tiền phòng. Rồi mời chào mua thẻ du lịch dài hạn từ 20-25 năm, người ta mời khéo lắm. Nhưng mà tôi không ký, có người trong gia đình nói là tin làm sao được. Tôi không đến nữa nhưng bây giờ ngày nào cũng có nhiều người gọi tôi".

Không may mắn như bà Trinh, rất nhiều người đã sập “bẫy” biến tướng của mô hình “sở hữu kỳ nghỉ”, như VOV Giao thông từng đề cập mới đây về trường hợp hàng chục khách hàng mua hợp đồng của Vacation Paradise, tiền đã mất mà quyền lợi chẳng thấy đâu.

Những chiêu trò lừa đảo phổ biến là: mời chào khách hàng đặt tour rồi “ôm” tiền đặt cọc bỏ trốn; khách hàng bỏ ra hàng chục, hàng trăm triệu đồng mua thẻ du lịch cao cấp nhưng sau đó nhân viên “mất hút”, công ty phá sản; ký hợp đồng sở hữu kỳ nghỉ dưỡng kéo dài hàng chục năm nhưng không được hưởng quyền lợi theo thỏa thuận; hợp đồng không rõ ràng, hoặc cài cắm nhiều điều khoản bất lợi cho khách hàng…

Nhất là khi vào mùa du lịch, người dân tranh thủ kỳ nghỉ hè của trẻ con để cả nhà đi chơi, nhu cầu tăng cao, lựa chọn cũng ít khắt khe hơn, càng tạo cơ hội cho tội phạm lợi dụng thực hiện hành vi lừa đảo.

Đầu tháng 5 vừa qua, Công an TP. Đà Nẵng đã bắt giữ một đối tượng sử dụng nhiều SIM rác, Facebook ảo, Zalo ảo để tham gia các hội nhóm du lịch, giả làm nhân viên công ty, bán vé máy bay, book phòng khách sạn rồi chiếm đoạt tiền đặt cọc.

Chuyên gia tội phạm học, TS. Đào Trung Hiếu phân tích, các biến tướng “đặt tour”, mô hình “sở hữu kỳ nghỉ” có dấu hiệu tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Khi người dân trình báo cơ quan chức năng thì việc điều tra mất rất nhiều thời gian, khó khăn trong việc truy vết tội phạm công nghệ cao, thậm chí trong nhiều vụ án, đối tượng đã bỏ trốn ra nước ngoài.

Do vậy, theo TS. Đào Trung Hiếu, ý thức cảnh giác của mỗi người dân là “bức tường lửa” để bảo vệ họ trước những nguy cơ tấn công của tội phạm: "Giải pháp căn cơ nhất là truyền thông thay đổi hành vi. Cơ quan chức năng từ việc điều tra, giải quyết các vụ việc thì đưa ra những phân tích, cảnh báo cho xã hội biết rằng đang có thủ đoạn phạm tội như thế này, mọi người cần nhận diện và phòng tránh như thế nào. Ngoài ra, các cơ quan chức năng tăng cường nắm bắt tình hình. Ta phải làm rất sớm, ngăn chặn, khi hậu quả xảy ra thì khả năng khắc phục rất khó".

Đồng tình với quan điểm này, Luật sư Phạm Thành Tài, Giám đốc Công ty luật Phạm Danh cho rằng: "Người mua cần lưu lại toàn bộ thông tin liên quan quá trình mua tour; việc thanh toán qua email, tin nhắn; yêu cầu người cung cấp dịch vụ làm hợp đồng với các điều khoản chi tiết và trách nhiệm nếu vi phạm hợp đồng. Nếu có dấu hiệu bất thường thì người mua cần sớm trình báo cơ quan chức năng. Về phía các cơ quan Nhà nước cũng cần tăng cường việc kiểm tra, xác minh để phát hiện và kịp thời ngăn chặn hành vi lừa đảo. Mặt khác cần tăng cường tuyên truyền về các hình thức lừa đảo mới".

Hậu quả từ tình trạng lừa đảo du lịch không chỉ là “tiền mất tật mang”, mà còn khiến du khách mất niềm tin, ảnh hưởng nghiêm trọng an ninh trật tự xã hội và sự phục hồi của thị trường du lịch.

Ông Nguyễn Mạnh Thản, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Hà Nội nhấn mạnh giải pháp đến từ các cơ quan quản lý là thanh, kiểm tra thường xuyên để xử lý vi phạm kịp thời và loại bỏ những doanh nghiệp, cá nhân hoạt động không lành mạnh:

"Đối với các đơn vị đã có thương hiệu, Nhà nước cần hỗ trợ quảng bá, áp dụng công nghệ số để người dân biết nhiều hơn đến các đơn vị này. Các đơn vị này cũng cần tích cực quảng bá, giới thiệu mình. Với khách hàng, làm gì thì chúng ta cũng phải suy xét thật kỹ trước khi lựa chọn và đưa tiền, đặc biệt là những quyền lợi được giới thiệu. Phải có hợp đồng, điều khoản với các đơn vị có thương hiệu thì chúng ta sẽ tránh được những thiệt thòi"./.

Nhu cầu du lịch, nghỉ dưỡng ngày một lớn hơn khi đời sống xã hội ngày càng phát triển. Tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế khó khăn, tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản, trong đó có lừa đảo du lịch, đang diễn biến phức tạp. Khi mắc “bẫy”, đương nhiên nạn nhân là người chịu thiệt thòi nhất bởi quá trình điều tra, xử lý mất nhiều thời gian và nhiều trường hợp không thể lấy lại tài sản.

Chính vì vậy, nhận diện “cạm bẫy”, dựng “lá chắn” bảo vệ bản thân và cộng đồng là giải pháp hữu hiệu nhất, với sự chung tay của cả người dân và cơ quan quản lý.

Cùng đến với góc nhìn của VOV Giao thông: Cần “lá chắn” bảo vệ cộng đồng

“Không có bữa trưa nào miễn phí” là câu thành ngữ xuất hiện tại Mỹ từ những năm 30 của thế kỷ trước, đề cập thực tế các quán bar cung cấp “bữa trưa miễn phí” để thu hút khách hàng uống rượu, qua đó khuyến cáo mọi người hãy cẩn trọng, đừng vội tin vào những gì quá dễ dàng được cho tặng.

Điều này luôn đúng trong mọi giai đoạn phát triển của xã hội, và với lĩnh vực du lịch, đặt tour hay sở hữu kỳ nghỉ cũng vậy. Cùng là lợi ích, nhưng việc đổi lợi ích này lấy lợi ích khác và cả hai bên cùng có lợi là nghệ thuật kinh doanh. Còn những lợi ích khó tin dành cho khách hàng và trách nhiệm không rõ ràng từ người cung cấp chỉ như “miếng pho-mát trên bẫy chuột”.

Hẳn là ai cũng đã từng có suy nghĩ rằng: dịch vụ miễn phí, giá rẻ thì đơn vị cung cấp được gì, lấy kinh phí nào để hoạt động? Tuy nhiên, những yếu tố ngoại cảnh như các buổi hội thảo hoành tráng, nhân viên bán hàng khéo léo “rót mật vào tai”,… khiến không ít người sập “bẫy” bởi một phút xiêu lòng, ngại từ chối hoặc mất cảnh giác.

Chính vì vậy, để bảo vệ tài sản thì trách nhiệm trước tiên thuộc về chính khách hàng. “Bút sa gà chết” là câu thành ngữ luôn đúng về sự cẩn trọng, không chỉ với các hợp đồng mà bất cứ văn bản nào bạn sẽ đặt bút ký và chịu hoàn toàn trách nhiệm với những nội dung có trong văn bản.

Trước các hợp đồng được mời chào như cơn “lốc xoáy”, khách hàng đừng vội vàng chuyển tiền hay ký ngay. “Đồng tiền đi liền khúc ruột”, hãy mang hợp đồng về nhà và dành thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng để thực sự thấu hiểu từng điều khoản. Tất cả quyền lợi, trách nhiệm cần được cụ thể hóa bằng văn bản, điều nào không hiểu hãy hỏi lại nhân viên tư vấn, điều nào không rõ ràng hãy nhờ người thân, các chuyên gia trợ giúp. Đặc biệt lưu ý với các hợp đồng có giá trị lớn, thời gian cam kết kéo dài và chưa thể biết chuyện gì sẽ xảy ra trong tương lai.

Việc “chậm lại một phút” trước khi ký kết, chuyển tiền cũng sẽ giúp khách hàng tự kiểm tra lại nhu cầu thực sự của mình, có cần những kỳ nghỉ được như vậy hay không.

Ngoài các điều khoản trong hợp đồng, khách hàng cũng cần tìm hiểu kỹ về đơn vị cung cấp dịch vụ, có tên tuổi, uy tín hay không, địa chỉ ở đâu, cơ sở vật chất như thế nào, hoạt động ra sao,… Đây cũng là sự chuẩn bị cần thiết với những du khách đặt tour, chuyển tiền đặt cọc, tránh bị lừa đảo và đối tượng “ôm” tiền bỏ trốn.

Ngoài sự cẩn trọng của mỗi người dân thì không thể thiếu vai trò “dọn đường”, “dẫn lối” của các cơ quan chức năng. Với cơ quan công an, ngoài việc thường xuyên nắm bắt tình hình, kịp thời xử lý các vụ việc nổi cộm, thì cần tiếp tục chú trọng công tác truyền thông để người dân biết cách nhận diện các phương thức, thủ đoạn lừa đảo.

Bên cạnh đó, cần có kênh tiếp nhận tố giác mọi dấu hiệu lừa đảo, được công bố công khai, rộng rãi như những địa chỉ phản ánh tin nhắn “rác”, cuộc gọi “rác” hiện nay, và cần có lực lượng xử lý mọi thông tin chứ không chỉ tiếp nhận “cho có”.

Cơ quan quản lý du lịch cần đẩy mạnh thanh, kiểm tra, xử lý vi phạm; tạo chỉ dẫn cho du khách về những doanh nghiệp uy tín, chất lượng, cảnh báo về những hoạt động hay đơn vị có thể mang lại rủi ro cho khách hàng. Các doanh nghiệp làm ăn chân chính cũng cần tăng cường khuyến cáo, khuyến khích du khách liên hệ xác nhận kỹ trong các giao dịch đặt tour.

Cơ quan quản lý thông tin -  truyền thông cần tiếp tục đẩy mạnh “cuộc chiến” với SIM “rác”, việc mua bán tài khoản ngân hàng, thông tin cá nhân - những công cụ có tính ẩn danh cao được các đối tượng lợi dụng để tiếp cận nạn nhân, thực hiện hành vi lừa đảo và xóa dấu vết khi trót lọt.

Những giải pháp này cần được phối hợp nhịp nhàng cùng thông tin rộng rãi trên các phương tiện truyền thông, với các bài viết, hình ảnh, video sinh động, hấp dẫn, tận dụng ưu thế của mạng xã hội và các hội nhóm được nhiều người theo dõi để đến với mọi tầng lớp nhân dân.

Và cuối cùng, để những kỹ năng phòng tránh lừa đảo nói chung và lừa đảo du lịch nói riêng thực sự đi vào cuộc sống thì cần ý thức tự giác của mỗi người trong việc thường xuyên cập nhật tin tức thời sự, lan tỏa đến những người xung quanh và không ngần ngại lên tiếng tố giác hành vi vi phạm pháp luật. “Lá chắn” phòng vệ của mỗi người dân sẽ cùng tạo thành hàng rào vững chắc nhất chống lại “vòi bạch tuộc” lừa đảo không ngừng biến đổi và tìm cách len lỏi vào cộng đồng./.