Mất an toàn trên những cao tốc không có làn dừng khẩn cấp

Chính sự khó khăn về nguồn vốn ban đầu khi triển khai thực hiện dự án nên chúng ta "tùy tiền biện lễ" làm đường cao tốc 2 làn xe hoặc 4 làn xe mà không có làn dừng khẩn cấp liên tục.

Việc cắt giảm này đã làm mất an toàn cho người dân khi tham gia lưu thông, kéo theo đó là nhiều hệ lụy khi nâng cấp mở rộng các tuyến cao tốc về sau.

Hiện một số tuyến đường cao tốc đã đưa vào khai thác như Trung Lương - Mỹ Thuận, Phan Thiết - Dầu Giây, Mai Sơn - Quốc lộ 45… duy có đoạn chỉ 2 làn xe chạy mỗi chiều, nhưng tốc độ khai thác tối đa đến 80km/h.

Việc hàng loạt tuyến cao tốc 2 không “Không làn dừng khẩn cấp, không trạm dừng nghỉ” khi đưa vào khai thác đã bộc lộ rất nhiều sự bất cập. Mỗi khi có xe gặp sự cố, nguy cơ cao xảy ra ùn tắc, mất an toàn giao thông là khó tránh khỏi, nhiều người dân chẳng dám đi đúng tốc độ ở những tuyến cao tốc này:

"Giờ mà chạy xe vào mấy đường cao tốc không có làn khẩn cấp thì sợ lắm, lỡ có chuyện gì là mình xử lý không kịp, rồi những xe phía sau đi với tốc độ cao đụng vào là coi như toi".

"Hai làn xe nếu phương tiện đang đi mà có sự cố gì là nó bị dồn lại rồi ùn ứ liền".

"Nếu mà xe đi có trục trặc gì thì cũng khó tại vì mình cũng sợ những chiếc xe sau chạy tới đâm vào vì đường nó cũng hơi nhỏ".

Trung tá Nguyễn Trung Kiên - Phó đội trưởng đội Thanh tra kiểm soát giao thông đường bộ, cao tốc số 7, phòng 8 cục CSGT cho biết việc không có làn dừng khẩn cấp tại các tuyến cao tốc hiện nay đã gây khó khăn cho lực lượng chức năng khi giải quyết các sự cố xảy ra trên tuyến, đồng thời gây ùn ứ, mất an toàn cho các phương tiện khác.

"Việc trên đường nếu không có làn dừng xe khẩn cấp để giải quyết những trường hợp xe gặp sự cố hoặc tai nạn giao thông cho nên những trường hợp buộc xe phải dừng trên đường khi gặp sự cố đã gây mất an toàn giao thông cho những phương tiện khác", Trung tá Kiên cho biết.

Theo Bộ GTVT, đến năm 2030 cả nước có khoảng 5.000km đường cao tốc. Để đạt mục tiêu này, cần nguồn vốn khoảng 813.000 tỷ đồng. Thế nhưng, do nguồn lực ngân sách còn hạn chế, để đầu tư đạt mục tiêu về làm đường cao tốc, phù hợp với lưu lượng phương tiện của người dân ở từng vùng các dự án làm đường cao tốc cơ bản được phân kỳ đầu tư. Trong giai đoạn đầu, các tuyến này đều không có làn dừng khẩn cấp chạy dọc toàn tuyến, duy chỉ có những điểm dừng khẩn cấp.

Dưới góc nhìn của Luật sư Nguyễn Thế Truyền cho rằng người dân hoàn toàn có quyền thắc mắc tại sao việc xây dựng các tuyến cao tốc hiện nay thiếu làn dừng khẩn cấp cũng như trạm dừng nghỉ, không đảm bảo an toàn tuy nhiên vẫn thu phí khi lưu thông: "Người dân hoàn toàn có quyền đặt câu hỏi làn dừng khẩn cấp ở đâu khi mà xung quanh các phương tiện cho phép chạy đến 80km/h và khi tham gia vào các con đường này thì người dân phải trả tiền phí vậy liệu anh có tham gia trả phí để đi trên con đường đang có dấu hiệu nguy hiểm đến tính mạng sức khỏe của anh hay không".

Trao đổi với phóng viên về những bất cập tồn tại các đường cao tốc hiện nay trong đó có tuyến Trung Lương - Mỹ Thuận, ông Trần Văn Bon – Giám đốc Sở GTVT Tỉnh Tiền Giang cho biết trong giai đoạn 1 của dự án, do nhiều nguyên nhân, mặt đường chỉ được thiết kế rộng 17 m dành cho 4 làn xe (2 chiều) nên không thể xây làn dừng khẩn cấp dọc tuyến. Hiện Sở đã gửi kiến nghị đến với Bộ GTVT về việc sớm được hoàn thiện bằng việc đầu tư giai đoạn 2 để đạt quy mô 6 làn xe, có làn dừng khẩn cấp mỗi chiều để nâng cao chất lượng dịch vụ và an toàn cho các phương tiện lưu thông.

‘Vừa qua Sở GTVT Tỉnh Tiền Giang đã đề nghị Bộ giao thông và Thủ tướng chính phủ về nâng cấp quy hoạch 6 làn xe và 2 làn khẩn cấp để đồng bộ với việc mở rộng cao tốc Trung Lương – TP HCM lên 8 làn xe. Hiện chính phủ đã giao Bộ GTVT để trình phương án thực hiện", ông Trần Văn Bon cho biết.

Về trạm dừng nghỉ, Giám đốc Sở GTVT Tỉnh Tiền Giang cho biết hiện đang gặp khó do vướng phải quy hoạch từ đầu khi làm đường cao tốc. Ông Trần Văn Bon nói: “Về trạm dừng nghỉ, tỉnh Tiền Giang cũng đã trình Bộ Giao thông vận tải về chọn nhà đầu tư nhưng nhà đầu tư cũng có vướng mắc là trước kia phê duyệt dự án cao tốc không có làn dừng khẩn cấp để kết nối cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận và trạm dừng nghỉ thì hiện nay địa phương đang làm việc với nhà đầu tư BOT, vì trạm dừng nghỉ là một trong những bộ phận kết cấu hạ tầng giao thông để phục vụ cao tốc. Hiện nay tỉnh làm việc với BOT chưa có kết quả".’

Dưới góc nhìn Chuyên gia giao thông – Bùi Danh Liên cho rằng cần phải sớm gỡ vướng những khó khăn mà các tuyến cao tốc hiện nay đang gặp phải vì đó là sự an toàn, tính mạng của người tham gia giao thông. Ngoài ra các tuyến cao tốc được đầu tư đúng, đủ còn có ý nghĩa rất lớn đối với việc đẩy mạnh kết nối liên vùng, góp phần tạo động lực, không gian để phát triển kinh tế - xã hội, tạo động lực liên kết, thúc đẩy hợp tác và phát triển vùng.

"Cơ quan nhà nước, dù là thẩm quyền của ai nhưng mà cái đó là cái bất hợp lý đối với vận tải đối với người dân thì chúng ta phải xử lý ngay vì cái đó nó liên quan đến an toàn giao thông và liên quan đến ùn tắc giao thông", ông Bùi Danh Liên nói.

Có thể thấy việc đầu tư cao tốc với quy mô hạn chế 2 làn xe, gây lãng phí nguồn lực, sau một thời gian lại đòi hỏi nâng cấp, mở rộng. Đây là vấn đề cần rút kinh nghiệm khi quy hoạch các tuyến cao tốc, cần phải có tầm nhìn dài hạn, tổng thể, tiêu chuẩn hoàn thiện tối thiểu 4 làn xe ô tô, đủ làn dừng khẩn cấp.

Đây cũng là góc nhìn của VOV Giao thông qua bài bình luận: "Hiểm họa chực chờ khi không có làn dừng khẩn cấp".

Có là người lái xe đi trên các tuyến cao tốc Trung Lương- Mỹ Thuận hay Giầu Dây- Phan Thiết khi không có làn dừng khẩn cấp và trạm dừng nghỉ mới thấy tâm trạng thực sự  lo lắng mỗi khi lưu thông trên các tuyến đường này. Điển hình như tuyến Trung Lương- Mỹ Thuận, nối liền với cao tốc TP Hồ Chí Minh- Trung Lương dài hơn 100 km nhưng nếu chỉ vì một lý do muốn dừng xe đề bảo dưỡng máy thì gần như làm liều vì rất nguy hiểm.

Các xe đều chạy tốc độ 80km/h, xe dừng đỗ phải né sát vạch taluy, làn dừng tránh khẩn cấp theo vạch sơn chỉ vài chục cm. Không một lái xe hành khách nào đủ can đảm dám đứng, ngồi ở khu vực làn nghỉ này mà buộc phải trèo qua ta-luy để tránh tai nạn có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Bất cập hơn, tuyến cao tốc nối tiếp này dài hơn 100Km nhưng không hề có một trạm nghỉ dừng chân.

Khi tìm hiểu chúng tôi được biết, đa số các tuyến cao tốc chưa có làn đường khẩn cấp, chưa có trạm dừng nghỉ đều chưa hoàn chỉnh về mặt thiết kế. Tức là một dự án đường cao tốc phân kỳ đầu tư làm nhiều giai đoạn; giai đoạn một nhiều tuyến chỉ có 4 làn xe; chưa có làn dừng khẩn cấp cũng như trạm dừng nghỉ.

Nhưng vì lý do để có đường, có cầu phục vụ việc đi lại trước mắt nên cứ đưa vào sử dụng theo kiểu "có gì dùng nấy”, rất bất cập; gây mất an toàn.

Lái xe bức xúc, nhà đầu tư, nhà quản lý cũng nhìn thấy; nhưng bài toán về kinh phí vẫn nan giải. Việc làm đường sá, hạ tầng mang tính chắp vá; làm xong đã lạc hậu theo kiểu "nhà nghèo” đang gây nhiều lo lắng cho người di chuyển; nhất là các tuyến đường này làm theo hình thức BOT có thu phí.

Về nguyên tắc, bên cung ứng dịch vụ phải đáp ứng đầy đủ các yêu cầu mới được thu phí; thậm chí phải làm tốt hơn những gì mình đang có để thỏa mãn nhu cầu của khách hàng nhằm làm hài lòng thượng khách.

Riêng ở nước ta câu chuyện làm đường sá, hạ tầng dang dở, bất cập có rất nhiều chuyện để bàn; nhất là trong bối cảnh ngân sách nhà nước còn hạn chế; nguồn vốn tư nhân thì đầu tư không phải nơi nào cũng thuận lợi.

Trong khi các tuyến cao tốc luôn là huyết mạch đối với mỗi địa phương, mỗi vùng; có được đoạn nào là mọi người mừng hết lớn vì góp phần kết nối, thúc đẩy một phần kinh tế xã hội vùng đó, địa phương đó phát triển. Do vậy, những sự chưa hoàn chỉnh, chắp vá nhiều lúc cũng được chấp nhận.

Chỉ đến khi đưa vào sử dụng mới bộc lộ hạn chế, độ “vênh” lớn mới tiếp tục khắc phục, sửa chữa. Rõ ràng đã đến lúc làm hạ tầng, nhất là đường sá, cầu cống cần có tầm nhìn dài hạn; từ 10-15 năm; tránh làm vội vàng; vừa làm xong đã phải tìm cách mở rộng; thậm chí là làm tuyến 2 để giảm tải, giảm áp lực. Làm đường cả trăm km mà không có trạm dừng nghỉ, không có trạm xăng cung cấp nhiên liệu cho phương tiện. Ở đây cho thấy, từ quy hoạch đến triển khai thực tế còn nhiều lúng túng, hạn chế.

Đã đến lúc vấn đề quy hoạch hạ tầng, đường sá phải có tư duy dài hơi; rồi nguồn lực đầu tư phải được khơi thông để thu hút nhiều nguồn lực tham gia. Đặc biệt là tập trung các điều kiện để làm theo kiểu” cuốn chiếu”, làm đến đâu xong đến đấy, tránh rải mành mành, không chỗ nào xong dứt điểm, trọn vẹn.

Bên cạnh đó là việc chọn được các nhà đầu tư thực sự có năng lực; kể cả nguồn vốn lẫn năng lực thi công, quản lý để vận hành và khai thác hiệu quả từng tuyến đường, công trình.

Công tác quản lý cũng phải theo sát và kịp thời giải quyết các khó khăn, vướng mắc; đồng thời dẫn đường cho các yêu cầu phát triển cả trước mắt và lâu dài.