Kỹ năng phòng chống “bắt cóc online”

Điều này cho thấy những chiêu thức lừa đảo mới của các đối tượng tội phạm công nghệ cao đang ngày càng phức tạp và cộng đồng cần có hiểu biết và trang bị kỹ năng phòng chống.

Về vấn đề này, phóng viên đã có cuộc trao đổi với TS Đoàn Văn Báu – chuyên gia tâm lý tội phạm.

PV:  Xin chào tiến sĩ Đoàn Văn Báu, theo ông thì “Bắt cóc online” là gì và thuật ngữ này xuất hiện từ khi nào?

TS Đoàn Văn Báu: Thuật ngữ “bắt cóc online” mới chỉ xuất hiện trong thời gian gần đây, sau một số vụ việc các đối tượng tội phạm lợi dụng công nghệ để thực hiện hành vi lừa đảo. Thủ đoạn của chúng là gọi điện, nhắn tin khống chế nạn nhân, buộc nạn nhân cắt đứt liên lạc với gia đình, sau đó chính các đối tượng này lại gọi cho người thân, dựng lên kịch bản con em họ đã bị bắt cóc và yêu cầu một khoản tiền chuộc.

Người trẻ trước nguy cơ "bắt cóc online"

Nở rộ chiêu lừa kỳ quái… “bắt cóc online”

Khi phát hiện con em mình mất liên lạc, lại nhận được những lời đe dọa và đòi tiền chuộc, nhiều gia đình hoang mang, dễ dàng làm theo yêu cầu của các cái đối tượng bắt cóc. Tuy nhiên, trong vụ việc vừa qua, cơ quan công an đã kịp thời vào cuộc, nhanh chóng làm rõ bản chất sự việc và ngăn chặn hành vi chuyển tiền, qua đó chặn đứng thủ đoạn lừa đảo tinh vi này.

PV: Theo ông, nguyên nhân do đâu lại xuất hiện tình trạng "bắt cóc online"? Phải chăng do những sự bất hòa, những xung đột về tâm lý trong gia đình là nguồn cơn khiến cho tình trạng này xuất hiện và nó lan ra trong cộng đồng?

TS Đoàn Văn Báu: Thực chất, “bắt cóc online” là hành vi lừa đảo chứ không phải bắt cóc thật sự. Trước đây thì có rất nhiều vụ việc bắt cóc giả danh thành những vụ bắt cóc, ví dụ như là chính nạn nhân tự bắt cóc mình, sau đó thì gọi điện cho gia đình, yêu cầu phải chuộc con em của mình về để lừa đảo chính gia đình của mình. Hoặc kẻ xấu lợi dụng lúc nạn nhân không thể liên lạc với người thân để dựng lên kịch bản bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản.

Điểm mới trong thủ đoạn gần đây là các đối tượng tội phạm sử dụng công nghệ để khống chế thông tin liên lạc của nạn nhân, khiến họ không thể liên hệ với gia đình. Sau đó, chúng tung tin nạn nhân đã bị bắt cóc và yêu cầu người nhà chuyển tiền chuộc. Khác với những vụ việc trước, hình thức này không xuất phát từ mâu thuẫn hay sự dàn dựng của chính gia đình, mà hoàn toàn là thủ đoạn tinh vi của tội phạm công nghệ cao. Cần khẳng định đây là một phương thức, thủ đoạn hoạt động mới của bọn tội phạm.

PV: Vậy để bảo vệ bản thân mình cũng như là người thân mình trước tình trạng bắt cóc online thì theo ông phụ huynh cũng như là học sinh cần trang bị những kiến thức như thế nào?

TS Đoàn Văn Báu: Việc đầu tiên là đối với các nạn nhân, những người bị các đối tượng lừa gạt để khống chế liên lạc thì chúng ta phải cần ý thức được rằng là không có cơ quan chức năng nào làm việc với công dân thông qua điện thoại và những cuộc gọi này tất cả đều là cuộc gọi lừa đảo.

Vì vậy, khi một người nào đó giả danh công an, viện kiểm soát hay tòa án … để khống chế nạn nhân không được liên lạc với ai thì chúng ta cần phải cảnh giác và nếu được chúng ta phải báo cho người thân của mình hoặc báo ngay với cơ quan công an. Đó là điều cần thiết đầu tiên.

Thứ hai, với người nhà nạn nhân, khi bị các đối tượng dựng lên kịch bản bắt cóc, tâm lý chung là lo lắng tột độ và việc đầu tiên chúng ta làm thường là sẽ làm theo yêu cầu của đối tượng. Tuy nhiên, chúng ta cần phải lưu ý rằng trong tình huống này chúng ta cần phải hỏi thêm rõ thông tin.

Ví dụ, nếu đối tượng nói rằng con em trong gia đình đã bị bắt cóc, cần yêu cầu được nói chuyện trực tiếp với nạn nhân để xác thực. Nếu chưa có bằng chứng rõ ràng về việc con em mình thực sự đang bị khống chế, gia đình không nên vội vàng chuyển tiền.

Một cách khác là áp dụng “kế hoãn binh” – kéo dài thời gian bằng cách liên tục đặt câu hỏi, yêu cầu thêm bằng chứng, đồng thời nhanh chóng báo tin cho cơ quan chức năng để cơ quan chức năng xử lý vụ việc một cách hiệu quả nhất.

PV: Xin cám ơn ông về cuộc trò chuyện này!