Nở rộ chiêu lừa kỳ quái… “bắt cóc online”

"Bắt cóc... online", nghe có vẻ phi lý, nhưng thực chất, đây không phải là một vụ án bắt cóc thông thường, mà là một thủ đoạn lừa đảo chiếm đoạt tài sản cực kỳ nguy hiểm, đánh vào tâm lý hoảng sợ và thiếu kinh nghiệm của nhiều nạn nhân, đặc biệt là giới trẻ, học sinh sinh viên.

Mô típ quen thuộc của tội phạm "bắt cóc online" là liên hệ nạn nhân qua các ứng dụng mạng xã hội như Zalo, Viber... Chúng mạo danh công an, Viện kiểm sát và dùng lời lẽ, hình ảnh giả mạo để đe dọa nhằm làm nạn nhân lo sợ, chuyển tiền.

Mặc dù đối tượng không xuất hiện nhưng có thể thao túng tâm lý để buộc bị hại phải làm theo.

Mới đây, Linh (tên nạn nhân đã thay đổi, sinh viên ở TP. Cần Thơ) nhận được cuộc điện thoại thông báo đơn hàng và cho số điện thoại kết bạn Zalo để gọi video call. Nữ sinh làm theo thì bên kia đầu dây là người mặc sắc phục công an nói Linh có liên quan đến một đường dây ma túy và rửa tiền.

Các đối tượng yêu cầu bị hại cài ứng dụng Zoom, mở camera, chia sẻ màn hình, đồng thời để chứng minh trong sạch phải chuyển tiền cho chúng nếu không sẽ bị bắt giam. Do bị các đối tượng thao túng tâm lý khiến nữ sinh hoảng sợ, mượn tiền người thân và bán hết trang sức để chuyển cho đối tượng tổng cộng hơn 20 triệu đồng.

Đối tượng sau khi nhận tiền tiếp tục yêu cầu nữ sinh phải chuyển thêm để chứng minh trong sạch. Sau đó, bọn chúng yêu cầu nạn nhân kiếm khách sạn hay nhà nghỉ, đóng giả đang bị bắt cóc để đòi tiền từ gia đình theo hướng dẫn của chúng. Nạn nhân cũng không được nghe điện thoại hay trả lời tin nhắn của bất cứ ai. Gia đình Linh sau khi nhận được thông tin đã báo cho công an. Tối cùng ngày, Linh được tìm thấy khi đang ở một mình tại một nhà nghỉ:

“Bọn chúng kêu em  kiếm nhà nghỉ hay khách sạn gần nhất. Khi vào nhà nghỉ, chúng bày cho em cách  giả dạng bị bắt cóc để đòi tiền gia đình của mình. Rồi sau đó, bọn chúng hướng dẫn cách quay video, rồi điện thoại không trả lời, rồi nhắn tin. Các tin nhắn nó đều đọc cho em nhắn để gửi cho gia đình".

Tương tự, cuối tháng 7 vừa qua, một nam sinh viên ngụ TP.HCM cũng nhận cuộc gọi từ người tự xưng là shipper. Ngay sau đó, đối tượng khác liên lạc qua Zalo, hù dọa nam sinh này liên quan việc buôn ma túy và rửa tiền. Do các đối tượng nói đúng tên, địa chỉ và mã đơn hàng, khiến em hoảng sợ nghe theo lời chúng.

Từ cuộc gọi video call, nạn nhân được yêu cầu chuyển qua Zoom và trong Zoom có 3 người gồm nạn nhân và một người được giới thiệu là bên công an, một người bên Viện kiểm sát khiến nạn nhân càng tin những gì họ nói. Từ đó chúng bắt nạn nhân chuyển tiền, sau đó điều khiển nạn nhân từ phường Diên Hồng đi nhiều nơi, rồi đến nhà nghỉ thuộc xã Củ Chi. Tại đây chúng lừa lấy tài khoản mạng xã hội và số điện thoại người thân nam sinh viên để tống tiền:

“Các đối tượng này liên tục giám sát em, chúng không cho em thoát khỏi ứng dụng zoom. Và em chỉ được dùng ứng dụng khác hoặc thoát khỏi zoom khi bọn chúng cho phép, còn lại bọn chúng không cho phép, bảo em đang chống đối người thi hành công vụ. Em cũng rất  sợ bởi vì em còn đi học nên em bắt buộc phải tin”.

Đây chỉ là 2 trong hàng loạt trường hợp nạn nhân bị “bắt cóc online” xảy ra trong thời gian vừa qua trên địa bàn cả nước. Theo chuyên gia tâm lý-Tiến sỹ Vũ Gia Hiền, hiện nay, tội phạm trên không gian mạng ngày chuyên nghiệp, với những kịch bản được thiết kế tinh vi để thao túng tâm lý, nhất là với giới trẻ.

Ngoài ra, dù giới trẻ tiếp cận internet nhanh, đọc tin tức liên tục, nhưng nhận thức phản biện không theo kịp, dễ tin những gì mang tính quyền lực hoặc cấp bách. Đồng thời, sự thiếu gắn kết gia đình, nhà trường khiến các em tự đối diện tình huống, dễ rơi vào bẫy:

“Người trẻ rất vô tư, nhất là mộtsố các em không chịu nghe, đọc, xem những thông tin về xã hội, thông tin về lừa đảo. Do thiếu thông tin vậy nên bị lừa đảo. Giải pháp căn cơ , bây giờ các trường học, đoàn thể và xã hội, phải phổ biến mạnh cho đến từng người dân, cho đến từng học sinh, sinh viên.

Ngoài ra, hiện nay có một bộ phận học sinh sinh viên có trạng thái trầm cảm, trạng thái hưng phấn nên luôn luôn lo sợ. Bởi vậy, khi đụng đến sự lo sợ, luôn luôn tìm cách  đáp ứng, thỏa mãn cho bọn lừa đảo.”

Các chuyên gia an ninh mạng khuyến cáo, người dân cần đặc biệt cảnh giác với các cuộc gọi lạ, nhất là khi có nội dung liên quan đến pháp luật, yêu cầu chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân. Đồng thời lưu ý, tuyệt đối không cung cấp số tài khoản, mật khẩu ngân hàng, mã OTP hoặc thông tin cá nhân cho bất kỳ ai qua điện thoại, mạng xã hội.

Trong mọi trường hợp nghi ngờ, cần bình tĩnh xác minh và nhanh chóng trình báo với cơ quan Công an nơi gần nhất. Trong trường hợp nghi ngờ, cần thực hiện những bước đơn giản nhất để bảo vệ bản thân.

“Có 3 dấu hiệu đơn giản để giúp người dân tránh bị lừa trên không gian mạng,  đầu tiên là chúng ta cần chậm lại trên không gian mạng. Khi chúng ta chậm lại, chúng ta chuyển qua bước kiểm chứng thông tin, chúng ta có thể ra phường, ra xã hoặc là gọi hotline của cơ quan chức năng để kiểm chứng.

Và khi chúng ta thực hiện xong bước đó, chúng ta chuyển qua bước cuối cùng là báo cáo cho cơ quan chức năng hoặc báo cáo lên app của Hiệp hội an ninh mạng Quốc gia".

Cơ quan công an cũng khẳng định công an tuyệt đối không làm việc qua điện thoại, cũng như không yêu cầu người dân cung cấp các thông tin cá nhân hoặc chuyển tiền để tự chứng minh người dân không vi phạm pháp luật. Khi gặp các trường hợp tương tự, người dân cần tắt máy và trình báo công an địa phương nơi gần nhất để được hỗ trợ kịp thời.

Vừa qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng yêu cầu các sở GD&ĐT, cơ sở giáo dục, phối hợp với lực lượng công an tại địa phương, tăng cường tuyên truyền, phổ biến cho nhà giáo, học sinh sinh viên và gia đình biết về phương thức, thủ đoạn lừa đảo nêu trên.

Các cơ sở giáo dục phối hợp với gia đình, địa phương tuyên truyền, chia sẻ về các vấn đề phức tạp trên không gian mạng cho học sinh sinh viên, giúp các em nâng cao nhận thức, kỹ năng phòng ngừa.