An toàn người ở trọ và sự coi thường PCCC

Đây là những con số biết nói, phơi bày một thực tế rằng hàng vạn người dân đang phải sống trong môi trường tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ cao độ.

Vậy đối với những nhà trọ vi phạm sẽ bị xử lý thế nào? Lượng người thuê trọ giải quyết ra sao nếu như chấm dứt hoạt động các cơ sở kinh doanh? Cơ quan chức năng có giải pháp nào để đảm bảo an toàn PCCC trong thời gian tới?

TP.HCM - với vị thế là trung tâm kinh tế - văn hóa lớn nhất cả nước, luôn là điểm đến hấp dẫn cho người dân từ khắp mọi miền Tổ quốc đến sinh sống, học tập và làm việc. Nhu cầu về nhà ở, đặc biệt là nhà trọ giá rẻ, vì thế luôn ở mức cao.

Nhiều khu nhà trọ san sát đã hình thành tại các quận, huyện, đáp ứng nhu cầu lưu trú cho hàng ngàn người nhập cư. Tuy nhiên, vấn đề an toàn PCCC tại những nơi "an cư" này dường như lại chưa được cả người thuê lẫn người cho thuê thực sự quan tâm đúng mức.

"Như sinh viên tụi mình thì điều quan tâm nhất là tìm được một phòng với giá cả phù hợp. Vấn đề PCCC thì hầu như đó không phải là vấn đề sinh viên hay người thuê trọ quan tâm nhất".

“Hiện tại mình đang ở trọ, mình cũng đã chuyển trọ một vài nơi rồi thì mình thấy vấn đề PCCC ở các nhà trọ thì họ không quan tâm đến vấn đề đó lắm. Thường thì họ chỉ quan tâm đến diện tích phòng và giá cả của phòng trọ đó thôi".

Ghi nhận thực tế tại một khu nhà trọ trên địa bàn quận Bình Tân, chúng tôi không khỏi ái ngại. Dãy trọ với 18 phòng, nhưng lối đi chung lại bị hàng loạt xe máy chiếm dụng, gây cản trở nghiêm trọng cho việc thoát nạn nếu có sự cố.

Bên trong các phòng trọ, hệ thống dây điện được người dân tự ý câu mắc chằng chịt, tiềm ẩn nguy cơ chập cháy. Không gian vốn đã chật hẹp lại càng thêm bí bách bởi đủ loại đồ đạc được tận dụng để chứa, che chắn. Nguy cơ luôn rình rập, như câu chuyện mà chị Hồ Thị Băng Tâm, một người thuê trọ tại đây, vẫn chưa hết bàng hoàng kể lại:

“Ở nhà thì vấn đề điện đài tôi cũng rất quan tâm nhưng hôm trước cũng có sự cố là tôi gắng dây làm bóng đèn thì đứa bé ở phía sau lấy lược nó se dây điện bị cuốn cóc lại rồi phát nổ, hên là đứa bé không sao. Từ sau vụ đó thì tôi cũng cảnh giác hơn về vấn đề phòng cháy chữa cháy".

Đáng nói, không ít chủ nhà trọ dù có trang bị phương tiện PCCC, nhưng dường như chỉ để đối phó. Những bình chữa cháy nằm chỏng chơ, kim áp suất chỉ về vạch đỏ, tem kiểm định đã hết hạn từ lâu, hệ thống báo cháy tự động không hoạt động... Chỉ đến khi lực lượng chức năng kiểm tra, phát hiện vi phạm, thì những lời hứa khắc phục mới được đưa ra.

“Mình sẽ bổ sung thêm thiết bị mặt nạ chống khói, bình chữa cháy để đảm bảo an toàn cho người lưu trú".

"Tôi thấy phòng chống cháy nổ là một việc rất quan trọng. Trong vấn đề quản lý tôi còn chưa được sâu sát, về bình chữa cháy thì tôi chưa để đúng nơi đúng chỗ. Tôi có thiếu 2 cái bình thì tôi cũng phải mua thêm để tôi quản lý tài sản của mình".

“Em rút kinh nghiệm là em nên chú ý những bình chữa cháy đúng niên hạn và áp suất của nó, em lắp lại hệ thống báo cháy".         

Nguy cơ cháy nổ luôn thường trực tại các khu nhà trọ, một trong những yếu tố được xem như "ngòi nổ" tiềm ẩn, chính là tình trạng hệ thống điện không đảm bảo an toàn. Đây không phải là vấn đề mới, nhưng mức độ phổ biến và những hệ lụy tiềm tàng của nó tại các khu dân cư đông đúc, đặc biệt là nhà cho thuê, nhà trọ, lại ngày càng trở nên nghiêm trọng.

Thực tế cho thấy, tại nhiều khu nhà trọ, đặc biệt là những công trình đã được xây dựng từ lâu hoặc được cơi nới, cải tạo tạm bợ, hệ thống dây dẫn điện thường đã cũ kỹ, xuống cấp sau nhiều năm sử dụng. Lớp vỏ bọc cách điện có thể đã bị lão hóa, giòn, nứt vỡ, hoặc bị chuột, côn trùng cắn phá, làm tăng nguy cơ rò rỉ điện.

Quan trọng hơn, thiết kế ban đầu của hệ thống điện này thường không tính toán đến việc phải chịu tải cho hàng loạt các thiết bị điện công suất lớn và đa dạng như hiện nay (tủ lạnh, máy lạnh, bếp điện, ấm siêu tốc, máy giặt...).

Ông Nguyễn Thành – Phó giám đốc công ty điện lực Tân Phú, thuộc Tổng công ty Điện lực TP.HCM (EVNHCMC) cho biết: “Đâu đó cũng có một số căn hộ sử dụng hệ thống điện mà mình tự câu chưa được tốt. Rồi cùng lúc sử dụng đồng thời nhiều thiết bị thì cũng dẫn đến quá tải. Nguy cơ chạm chập vẫn có, trong quá trình kiểm tra của ngành điện thì chúng tôi cũng sẽ có những nhắc nhở, khuyến nghị đối với những căn hộ".

Trước bức tranh thực trạng đáng báo động, khi mà sự an toàn của hàng vạn người dân đang bị đe dọa mỗi ngày bởi những vi phạm PCCC tại chính nơi họ sinh sống, các cơ quan chức năng của Thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai nhiều biện pháp nhằm siết chặt quản lý và lập lại trật tự trong lĩnh vực kinh doanh nhà trọ, nhà ở kết hợp cho thuê.

Thượng tá Nguyễn Thăng Long, Phó Trưởng phòng Tham mưu Công an Thành phố, khẳng định: “Công an Thành phố và Công an cấp xã đã phối hợp với chính quyền địa phương thông báo đến người thuê trọ về tình trạng vi phạm tại nơi họ đang sinh sống, khuyến nghị người dân tìm địa điểm thuê trọ an toàn hơn.

Đồng thời, Công an Thành phố cho biết sẽ công khai danh sách các cơ sở vi phạm cũng như các cơ sở đảm bảo an toàn PCCC để người thuê trọ có thể chủ động lựa chọn nơi ở phù hợp. Các ban, ngành, đoàn thể và chính quyền địa phương cũng vận động các chủ nhà trọ tuân thủ quy định về PCCC, hỗ trợ người thuê trọ bị ảnh hưởng".

Bên cạnh việc tuyên truyền, vận động và hướng dẫn khắc phục, Công an Thành phố cũng áp dụng các biện pháp mạnh mẽ hơn. Công an cấp xã sẽ tăng cường kiểm tra việc tuân thủ quy định pháp luật về cư trú, và kiên quyết không giải quyết đăng ký tạm trú, thường trú đối với các cơ sở cho thuê trọ còn tồn tại vi phạm về PCCC chưa được khắc phục. 

Cần giải pháp từ gốc, đừng "vá víu"

TP.HCM - trái tim kinh tế năng động của cả nước, nhưng đằng sau sự sôi động đó, một "quả bom nổ chậm" đang âm ỉ tồn tại trong lòng đô thị: sự lơ là, coi thường các quy định về phòng cháy chữa cháy (PCCC) tại hàng ngàn khu nhà trọ, nhà ở kết hợp kinh doanh cho thuê.

Con số hơn 1.000 cơ sở vi phạm với hàng vạn người dân đang cư trú do Công an TP.HCM công bố gần đây đã phơi bày một lỗ hổng an toàn nghiêm trọng, đe dọa trực tiếp tính mạng và tài sản của biết bao con người.

Không khó để nhận diện sự thờ ơ này. Nó hiện hữu trong những bình chữa cháy phủ bụi, hết hạn sử dụng chỉ để "trưng cho có"; trong những hệ thống báo cháy im lìm không hoạt động; trong những đường dây điện tự câu mắc chằng chịt như mạng nhện, sẵn sàng chập cháy bất cứ lúc nào...

Đáng buồn hơn, sự lơ là này dường như đến từ cả hai phía. Nhiều chủ nhà trọ vì chạy theo lợi nhuận đã cố tình "lờ" đi các quy định, xem nhẹ việc đầu tư trang thiết bị PCCC đúng chuẩn, hoặc chỉ làm đối phó khi có đoàn kiểm tra.

Về phía người thuê trọ, phần đông là sinh viên, người lao động có thu nhập thấp, mối quan tâm hàng đầu của họ thường là giá cả và sự tiện lợi, còn yếu tố an toàn PCCC đôi khi bị xếp xuống hàng thứ yếu, hoặc họ đơn giản là không có nhiều lựa chọn khác tốt hơn.

Trước thực trạng này, các cơ quan chức năng TP.HCM đã có những động thái quyết liệt hơn như tăng cường kiểm tra, xử phạt, công khai danh sách vi phạm, khuyến cáo người dân tìm nơi ở an toàn... Đây là những nỗ lực đáng ghi nhận, bước đầu tạo ra áp lực cần thiết lên các chủ cơ sở.

Tuy nhiên, liệu những biện pháp này đã thực sự "căn cơ"?

Việc kiểm tra, xử phạt chỉ mang tính thời điểm. Khi đoàn kiểm tra đi qua, liệu có gì đảm bảo vi phạm không tái diễn? Việc công khai danh sách là cần thiết, nhưng liệu có bao nhiêu người thuê trọ có đủ điều kiện, thời gian và thông tin để tìm được một nơi ở mới vừa túi tiền, vừa đảm bảo an toàn PCCC thực sự?

Liệu việc khuyến cáo người dân tự tìm nơi ở an toàn hơn có phần đẩy trách nhiệm sang vai người thuê trọ vốn đã ở thế yếu?

Để giải quyết thực trạng này rõ ràng cần những giải pháp căn cơ hơn. Điều này đòi hỏi phải siết chặt quản lý ngay từ gốc, quy định rõ ràng và bắt buộc việc đảm bảo tiêu chuẩn PCCC – từ hệ thống điện an toàn, trang bị PCCC đầy đủ và hoạt động tốt, đến lối thoát nạn thông thoáng – phải là điều kiện tiên quyết để được cấp phép kinh doanh nhà trọ, nhà ở cho thuê.

Việc kiểm tra, thẩm duyệt PCCC phải được thực hiện nghiêm ngặt trước khi cơ sở đi vào hoạt động và tái kiểm định định kỳ, đột xuất với chế tài đủ mạnh như phạt nặng, đình chỉ hoạt động, thậm chí thu hồi giấy phép vĩnh viễn nếu tái phạm nhiều lần.

Bên cạnh việc siết chặt quản lý các cơ sở hiện hữu, Nhà nước cần có chính sách quy hoạch và phát triển nhà ở xã hội, nhà trọ đạt chuẩn. Việc khuyến khích, hỗ trợ các doanh nghiệp, cá nhân đầu tư xây dựng các khu nhà ở cho thuê đảm bảo tiêu chuẩn về xây dựng và PCCC, với giá cả hợp lý, sẽ tạo ra nguồn cung nhà ở an toàn, giảm bớt áp lực cho người dân phải chấp nhận sống trong những khu trọ tạm bợ, mất an toàn.

Việc nâng cao ý thức, cần tổ chức các buổi tập huấn, hướng dẫn kỹ năng PCCC và thoát nạn cơ bản, cách sử dụng phương tiện chữa cháy tại chỗ cũng cần được quan tâm đúng mức. Cần thiết phải cung cấp các kênh phản ánh ẩn danh, an toàn và hiệu quả để người thuê trọ có thể báo cáo về các vi phạm PCCC mà không sợ bị trả thù hay gây khó dễ.

Ngoài sự vào cuộc của lực lượng chức năng thì ý thức tự bảo vệ của chính người thuê trọ cũng là một yếu tố then chốt. Trước khi quyết định "chọn mặt gửi vàng", ký hợp đồng thuê nhà, mỗi người cần chủ động quan sát, đánh giá các điều kiện PCCC cơ bản tại nơi mình định ở.

Đôi khi, việc chấp nhận một mức giá thuê nhỉnh hơn một chút hoặc tìm kiếm kỹ hơn để đổi lấy một nơi ở được đầu tư PCCC bài bản hơn chính là sự đầu tư đáng giá và cần thiết cho tính mạng, tài sản của chính mình và những người xung quanh.

An toàn tính mạng con người là trên hết. Việc hàng vạn người dân phải sống trong nỗi lo sợ thường trực về hỏa hoạn chỉ vì sự tắc trách, lơ là của một bộ phận chủ nhà trọ là vấn đề nhức nhối hiện nay.

Đã đến lúc TP.HCM cần hành động mạnh mẽ hơn, triệt để hơn, không chỉ dừng lại ở việc xử lý phần ngọn mà phải giải quyết tận gốc rễ vấn đề PCCC tại các khu nhà trọ. Chỉ có như vậy, thành phố mới thực sự là nơi "an cư" an toàn cho tất cả mọi người.