Nội dung đầu tiên cần đề cập là phải có chế tài mạnh mẽ và đảm bảo cơ chế thực thi. Để đảm bảo công tác bảo vệ môi trường, phát hiện và xử lý nghiêm các vi phạm trong lĩnh vực này, các cơ quan chức năng cần tiếp tục nâng cao công tác phối hợp; đặc biệt là cần được bổ sung trang thiết bị hỗ trợ công tác giám sát, quản lý, đấu tranh phòng, chống các hành vi vi phạm.
Đồng thời, cần quy trách nhiệm cho người đứng đầu đơn vị, địa phương khi để xảy ra các sai phạm nghiêm trọng về môi trường.
Mặt khác, cần đẩy mạnh xã hội hóa các hoạt động thực hiện pháp luật về bảo vệ môi trường bằng cách tăng cường sự tham gia của các tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể và cộng đồng dân cư trong việc tham gia quản lý, tổ chức thực hiện và giám sát các hành vi vi phạm để phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi này.
Hơn nữa, cần xử lý nghiêm các đối tượng vi phạm để răn đe, từ đó góp phần thay đổi hành vi xử sự của các đối tượng đối với môi trường.
Kinh nghiệm từ các đô thị trên thế giới cho thấy, chúng ta hoàn toàn có thể áp dụng cách tiếp cận nghiêm khắc nhưng vẫn nh bạch trong lĩnh vực môi trường, tương tự như trong lĩnh vực giao thông nếu có đủ các điều kiện, thiết bị thích hợp.
Ở các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, tại những cơ sở có nguy cơ ô nhiễm cao đều phải lắp thiết bị quan trắc không khí, nước thải và dữ liệu truyền trực tiếp về cơ quan quản lý. Nếu những dữ liệu này cho thấy các chỉ số về môi trường vượt chuẩn thì các cơ sở này sẽ bị “phạt nguội” hoặc bị đình chỉ hoạt động ngay lập tức.
Ở Đức và Hà Lan thì công khai tên các doanh nghiệp vi phạm trong lĩnh vực môi trường trên các phương tiện truyền thông nhằm tạo sức ép từ cộng đồng; còn Singapore để mức phạt rất cao, có thể lên tới 1 triệu USD nếu doanh nghiệp gây ô nhiễm nguồn nước. Đi kèm với chế tài xử phạt này là cả một quy trình xử phạt nh bạch, không thể né tránh.
Ngoài việc quán triệt tinh thần phát hiện và xử lý nghiêm khắc, quyết liệt hơn trong thời gian tới còn cần cơ chế giám sát ràng buộc trách nhiệm của chủ thể liên quan trong việc xử lý, nhất là làm rõ trách nhiệm giám sát xử lý đối với vi phạm này khi vận hành chính quyền địa phương hai cấp.
Bởi trong điều kiện các vi phạm về môi trường ngày càng phát sinh nhiều vấn đề phức tạp càng đặt ra yêu cầu phải nâng cao trách nhiệm của các cấp chính quyền trong việc nâng cao trách nhiệm năng lực của cán bộ trong công tác bảo vệ môi trường.
Bên cạnh đó, tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp luật hướng dẫn thực hiện luật môi trường. Chẳng hạn hàng loạt quy định về xử phạt trong luật môi trường hiện nay chưa thể triển khai vì chưa có đủ điều kiện, như việc phân loại rác tại nguồn… để các quy định này bảo đảm tính đồng bộ, khả thi.
Nếu làm được như vậy thì việc siết chặt quản lý môi trường như nồng độ cồn sẽ có cơ sở để thành công, góp phần vào sự phát triển xanh và bền vững trong tương lai.