Xử phạt vi phạm môi trường như vi phạm nồng độ cồn, liệu có phù hợp?

Tuy nhiên, xử phạt vi phạm môi trường như vi phạm nồng độ cồn, liệu có phù hợp?

Xử phạt nồng độ cồn thời gian qua đã cho thấy hiệu quả rõ rệt thông qua việc giảm thiểu số vụ tai nạn giao thông liên quan đến rượu bia, nâng cao ý thức của người dân và răn đe các hành vi vi phạm. Đề xuất xử phạt tăng nặng và xử phạt nghiêm với vi phạm trong lĩnh vực môi trường như với nồng đồ cồn với mong muốn tạo là những chuyển biến tích cực theo nhiều người dân là có cơ sở, dù cũng có những băn khoăn:

“Việc xử phạt nghiêm nồng độ cồn là bài học thành công mà cả xã hội nhìn thấy nên nếu chúng ta nghiên cứu, nhân rộng ra, áp dụng cho lĩnh vực môi trường thì hoàn toàn hợp lý, tuy nhiên cần xét đến các quy định phù hợp với hoạt động môi trường”

"Sẽ có những khó khăn, khi vi phạm nồng độ cồn thì có thể bị tạm giữ phương tiện đến khi đóng phạt xong nhưng một người vứt rác sai quy định thì đơn vị xử phạt sẽ xử phạt như thế nào, lấy gì ràng buộc để đóng phạt”

Đại biểu Phạm Văn Hòa, Ủy viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội nêu quan điểm, công tác kiểm soát và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm nồng độ cồn đã đem lại những chuyển biến rõ rệt, góp phần xây dựng văn hóa giao thông an toàn hơn. Do đó, để thay đổi các hành vi vi phạm nói chung, bên cạnh tuyên truyền, thuyết phục thì phải có xử lý, xử phạt nghiêm để răn đe, giáo dục, làm gương:

"Chúng ta có thể nhân rộng ra các lĩnh vực xử phạt khác để hạn chế vi phạm, trong đó có lĩnh vực môi trường. Tuy nhiên, vấn đề môi trường không phải như lĩnh vực giao thông là nồng độ cồn cho nên muốn áp dụng phải có công cụ, phải có nhân lực để mà xử phạt”

PGS.TS Nguyễn Thế Chinh, Nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách Tài Nguyên và Môi trường cũng cho rằng, đi cùng với hình thức áp dụng phải có chế tài mạnh, có công cụ, phương tiện để xử lý kịp thời mới mong đạt được hiệu quả xử phạt trong thực tiễn:

“Không có một cơ chế thực hiện tốt, không có công cụ giám sát thì người ta vẫn không thực hiện. Ví dụ như trong môi trường phân loại rác, đưa ra phân loại rồi thì phải có cơ chế thu gom rác, kiểm tra việc thực hiện có nghiêm không. Ba giai đoạn từ văn bản đến tổ chức thực hiện và thanh tra, giám sát phải được thực hiện đồng bộ”.

Trước đề nghị xử phạt vi phạm môi trường như vi phạm nồng độ cồn, có thể tăng mức phạt nhằm bảo đảm tính răn đe, phù hợp với tình hình thực tiễn. Đồng thời, bổ sung hình thức công bố thông báo đến nơi cư trú, nơi làm việc, học tập; công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng về việc xử lý vi phạm.

Bà Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hải Phòng cho rằng, đây là cách tiếp cận cần được nghiên cứu kỹ lưỡng: “Nếu chúng ta chỉ tăng mức phạt mà thiếu hệ thống giám sát, thiếu công nghệ và sự minh bạch thì chưa chắc tạo được hiệu quả răn đe giống như lĩnh vực giao thông, thậm chí ở góc độ nào đó lại phản tác dụng vì tăng quá nặng chế tài nên có thể dẫn tới những hành vi lén lút, trốn tránh”.

PGS. TS Vũ Thanh Ca, giảng viên cao cấp khoa Môi trường, Trường Đại học Tài nguyên Môi trường cho rằng, vấn đề hiện nay là cần làm tốt hơn nữa công tác giám sát, quản lý để xử lý nghiêm các trường hợp gây ô nhiễm môi trường:

“Chỉ cần xử phạt như mức quy định hiện nay như vứt rác bừa bãi có thể bị xử phạt tới 7 triệu đồng, việc đó có giá trị giáo dục cực kỳ lớn. Chúng ta nên quản lý theo mô hình cộng đồng và cơ quan Nhà nước cùng quản lý để thực hiện tốt việc giám sát, tuân thủ quy định của pháp luật cũng như xử phạt”.

Để nâng cao tính răn đe và đảm bảo hiệu quả xử lý vi phạm, việc điều chỉnh, bổ sung các quy định đối với hành vi vi phạm trong lĩnh vực môi trường theo các chuyên gia có ý nghĩa rất quan trọng, giúp tăng cường tính răn đe và bảo vệ môi trường bền vững.

Đề xuất xử lý vi phạm môi trường nghiêm như xử phạt nồng độ cồn của đại biểu quốc hội và sự đồng tình của một số người dân về biện pháp này cho thấy những vi phạm trong lĩnh vực môi trường hiện nay quá phổ biến và đang gây bức xúc rất mạnh mẽ. Đã đến lúc cần phải có giải pháp hiệu quả hơn.

Cùng đến với góc nhìn của VOV Giao thông về vấn đề này qua bài viết với nhan đề: “Nghị định 168” xử lý vi phạm môi trường sẽ thế nào?”

Nội dung đầu tiên cần đề cập là phải có chế tài mạnh mẽ và đảm bảo cơ chế thực thi. Để đảm bảo công tác bảo vệ môi trường, phát hiện và xử lý nghiêm các vi phạm trong lĩnh vực này, các cơ quan chức năng cần tiếp tục nâng cao công tác phối hợp; đặc biệt là cần được bổ sung trang thiết bị hỗ trợ công tác giám sát, quản lý, đấu tranh phòng, chống các hành vi vi phạm.

Đồng thời, cần quy trách nhiệm cho người đứng đầu đơn vị, địa phương khi để xảy ra các sai phạm nghiêm trọng về môi trường. Mặt khác, cần đẩy mạnh xã hội hóa các hoạt động thực hiện pháp luật về bảo vệ môi trường bằng cách tăng cường sự tham gia của các tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể và cộng đồng dân cư trong việc tham gia quản lý, tổ chức thực hiện và giám sát các hành vi vi phạm để phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi này. Hơn nữa, cần xử lý nghiêm các đối tượng vi phạm để răn đe, từ đó góp phần thay đổi hành vi xử sự của các đối tượng đối với môi trường.

Kinh nghiệm từ các đô thị trên thế giới cho thấy, chúng ta hoàn toàn có thể áp dụng cách tiếp cận nghiêm khắc nhưng vẫn minh bạch trong lĩnh vực môi trường, tương tự như trong lĩnh vực giao thông nếu có đủ các điều kiện, thiết bị thích hợp.

Ở các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, tại những cơ sở có nguy cơ ô nhiễm cao đều phải lắp thiết bị quan trắc không khí, nước thải và dữ liệu truyền trực tiếp về cơ quan quản lý. Nếu những dữ liệu này cho thấy các chỉ số về môi trường vượt chuẩn thì các cơ sở này sẽ bị “phạt nguội” hoặc bị đình chỉ hoạt động ngay lập tức.

Ở Đức và Hà Lan thì công khai tên các doanh nghiệp vi phạm trong lĩnh vực môi trường trên các phương tiện truyền thông nhằm tạo sức ép từ cộng đồng; còn Singapore để mức phạt rất cao, có thể lên tới 1 triệu USD nếu doanh nghiệp gây ô nhiễm nguồn nước. Đi kèm với chế tài xử phạt này là cả một quy trình xử phạt minh bạch, không thể né tránh.

Ngoài việc quán triệt tinh thần phát hiện và xử lý nghiêm khắc, quyết liệt hơn trong thời gian tới còn cần cơ chế giám sát ràng buộc trách nhiệm của chủ thể liên quan trong việc xử lý, nhất là làm rõ trách nhiệm giám sát xử lý đối với vi phạm này khi vận hành chính quyền địa phương hai cấp. Bởi trong điều kiện các vi phạm về môi trường ngày càng phát sinh nhiều vấn đề phức tạp càng đặt ra yêu cầu phải nâng cao trách nhiệm của các cấp chính quyền trong việc nâng cao trách nhiệm năng lực của cán bộ trong công tác bảo vệ môi trường.

Bên cạnh đó, tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp luật hướng dẫn thực hiện luật môi trường. Chẳng hạn hàng loạt quy định về xử phạt trong luật môi trường hiện nay chưa thể triển khai vì chưa có đủ điều kiện, như việc phân loại rác tại nguồn… để các quy định này bảo đảm tính đồng bộ, khả thi.

Nếu làm được như vậy thì việc siết chặt quản lý môi trường như nồng độ cồn sẽ có cơ sở để thành công, góp phần vào sự phát triển xanh và bền vững trong tương lai.