Nguyên do, ngoài việc doanh nghiệp vận tải hành khách chưa có quá trình chuẩn bị kỹ, thì việc cơ quan chức năng cũng chưa cung cấp thông tin, hướng dẫn cụ thể để người dân và doanh nghiệp áp dụng.
Việc trang bị ghế an toàn cho trẻ em trên xe ô tô, đặc biệt trong hoạt động vận tải hành khách bằng taxi, xe hợp đồng và xe đưa đón học sinh, đang nổi lên như một yêu cầu mang tính cấp thiết. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả và khả thi, cần một lộ trình hợp lý, phù hợp với điều kiện thực tế của doanh nghiệp, của người dân và của cơ quan quản lý.
Đây không chỉ là câu chuyện kỹ thuật hay chi phí, mà là trách nhiệm bảo vệ trẻ em – nhóm hành khách yếu thế nhất nhưng lại ít có khả năng tự bảo vệ mình nhất trên đường.
Các nghiên cứu và thống kê quốc tế đều cho thấy ghế an toàn giúp giảm mạnh nguy cơ chấn thương nghiêm trọng ở trẻ nhỏ khi xảy ra tai nạn. Tại Việt Nam, dù nhận thức cộng đồng đã dần được nâng lên, nhưng việc sử dụng ghế an toàn trên xe cá nhân đã phần nào được thực hiện, nhưng trong lĩnh vực xe kinh doanh vận tải, đặc biệt là xe hợp đồng và xe đưa đón học sinh, gần như bị bỏ ngỏ. Không ít doanh nghiệp cho biết họ thậm chí chưa hiểu rõ loại ghế phù hợp với từng độ tuổi, tiêu chuẩn lắp đặt ra sao, hay cách bố trí ghế sao cho không ảnh hưởng đến công suất chở khách và cấu trúc phương tiện.
Bởi vậy, một số ý kiến cho rằng, cơ quan chức năng, đặc biệt là Bộ Xây dựng – đơn vị ban hành quy chuẩn về thiết bị an toàn cho trẻ em, và Bộ Công an – đơn vị soạn thảo Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ, cần có hướng dẫn cụ thể, ít nhất là cho tài xế, cả xe gia đình và xe kinh doanh vận tải biết sản phẩm nào phù hợp với từng đối tượng trẻ em, từng chủng loại phương tiện, để ít nhất họ không bị mù mờ khi lựa chọn sản phẩm.
Một gia đình lựa chọn ghế an toàn cho 1-2 đứa trẻ đã khó, một doanh nghiệp vận tải đưa đón học sinh có thể muốn triển khai, nhưng nếu không biết mua loại ghế nào, lắp ra sao để được kiểm định, thì họ sẽ không thể thực hiện. Hướng dẫn kỹ thuật vì vậy phải đi trước một bước, kèm theo các tài liệu trực quan, đào tạo ngắn hạn cho lái xe, chủ doanh nghiệp và cơ sở lắp đặt.
Khi thông tin không được cập nhật, ngoại trừ việc ban hành Quy chuẩn 123 về ghế an toàn cho trẻ em, trong khi thời gian từ khi Luật ban hành đến khi áp dụng chỉ hơn 1 năm, thì việc bắt buộc áp dụng rộng rãi là rất khó khả thi.
Bởi vậy, để thực hiện được điều này, việc trang bị ghế an toàn cho trẻ em cần được thực hiện theo một lộ trình cụ thể, cho từng loại phương tiện. Lộ trình này cần được xây dựng dựa trên hai tiêu chí: bảo đảm an toàn tối đa cho trẻ và tính khả thi trong triển khai trong đó có thể ưu tiên nhóm phương tiện để thực hiện, từ xe con, xe gia đình, đến nhóm xe đưa đón học sinh, trẻ mầm non, sau đó mới mở rộng sang taxi và các loại hình khác.
Đối với xe đưa đón học sinh, việc trang bị ghế an toàn phải được xem là yêu cầu bắt buộc trong tương lai gần, bởi đặc thù chở số lượng lớn trẻ em, di chuyển theo tuyến cố định và chịu trách nhiệm trực tiếp trước phụ huynh và nhà trường. Trong lộ trình đó, trước tiên là rà soát, hướng dẫn kỹ thuật; tiếp theo là khuyến khích triển khai thông qua hỗ trợ tài chính hoặc ưu đãi thuế với doanh nghiệp; và cuối cùng là áp dụng chế tài khi đã đầy đủ điều kiện.
Triển khai ghế an toàn không chỉ là biện pháp kỹ thuật, mà là thay đổi một chuẩn mực an toàn trong vận tải hành khách. Tuy nhiên, mọi thay đổi chỉ bền vững khi được chuẩn bị thấu đáo. Một lộ trình khoa học, các hướng dẫn kỹ thuật rõ ràng, cơ chế hỗ trợ hợp lý và truyền thông mạnh mẽ sẽ tạo ra nền tảng vững chắc giúp chính sách đi vào cuộc sống.
Sự an toàn của trẻ em không thể trì hoãn, nhưng chỉ khi mọi chủ thể đều hiểu, có điều kiện thực hiện và thấy rõ lợi ích, việc trang bị ghế an toàn mới thực sự trở thành chuẩn mực trên mọi hành trình.