Những năm gần đây, trong các đô thị của chúng ta có thêm khái niệm “khu đô thị mới”. Thông thường là một dự án về phát triển bất động sản do các doanh nghiệp bất động sản xây dựng.
Bên cạnh các căn hộ, nhà cao tầng, chung cư, trong các dự án này, thường sẽ có một cấu phần quan trọng, đó là công trình công cộng, gồm công viên, vườn hoa, đặc biệt là đường xá.
Theo quy định của pháp luật, với các hạ tầng như điện, đường, công viên, tiện ích công cộng, sau khi doanh nghiệp xây dựng hoàn tất, cần phải bàn giao lại cho chính quyền sở tại và chính quyền sẽ quản lý, duy tu, sử dụng các tiện ích này cho các hoạt động công cộng. Nói một cách dễ hiểu là những con đường, công viên ở trong các khu đô thị mới là tài sản công cộng và người quản lý sẽ phải là chính quyền địa phương.
Ví dụ như cách đây không lâu, ở một khu đô thị lớn và hiện đại đầu tiên của Hà Nội là Ciputra, có một con đường đôi theo quy hoạch, nhưng trong rất nhiều năm, con đường đã bị đóng 1 làn và tất cả mọi người phải đi vào làn ngược chiều. Lý do vì con đường đó không được bàn giao nên cư dân trong đó đã chặn một làn đường như là đường dành riêng để đi vào một nhóm nhà chung cư trong đó.
Không chỉ ví dụ vừa nêu, mà đã và đang xuất hiện rất nhiều vụ việc dân cư trong các khu đô thị nhận được lời cam kết, quảng cáo về tiện ích từ doanh nghiệp. Nhưng sau đó, doanh nghiệp không thực hiện đúng cam kết, rồi phát sinh mâu thuẫn, tranh chấp.
Nhưng bên cạnh câu chuyện không công bằng, luật pháp quy định, doanh nghiệp phát triển dự án và những người mua nhà, đất, căn hộ trong các khu đô thị đó cũng không được phép sở hữu riêng các tiện ích như vậy. Các con đường được quy hoạch trong các khu đô thị hoặc là được tính vào giá bán, đã được trừ khỏi thuế mà doanh nghiệp đó phải đóng và đó cũng là một khoản tiền có thể coi như là được đầu tư từ ngân sách, vì thực ra là chính quyền không thu thuế cho các khoản đó.
Và những con đường, đó tiện ích công cộng đó sau khi xây dựng xong, sau khi hoàn tất là phải có nghĩa vụ bàn giao cho chính quyền địa phương, chính quyền địa phương thì có nghĩa vụ phải tiếp nhận và sau đó vận hành các công trình đó để phục vụ cho lợi ích công cộng.
Đó cũng là một câu chuyện không chỉ liên quan đến lãng phí, mà là một sự bất công. Tôi nghĩ, ở bất kỳ đâu, các khu đô thị, đặc biệt là các khu đô thị mới cần phải thực hiện một cách nghiêm túc vấn đề này. Không có lý gì mà những công trình được xây dựng bằng các nguồn tiền công cộng, bằng ngân sách công cộng lại có thể bị hạn chế sử dụng và chỉ dành riêng cho một nhóm nhỏ nào đó.
Đôi khi, sự xung đột, mâu thuẫn có thể xảy ra chỉ vì một lời hứa mà có tính chất quảng cáo và lời hứa đó là lời hứa không thực tế, không trung thực và không phù hợp với pháp luật./.