Khi lý do… to hơn mục đích

Thẻ hành nghề xe ôm, cấp rồi làm gì?

Hiện Hà Nội chưa có thống kê số lượng xe ôm hành nghề trên địa bàn.

Theo Sở GTVT, thành phố hiện có trên 8,1 triệu phương tiện, trong đó ô tô khoảng 1,1 triệu, mô tô khoảng 7 triệu, chưa kể khoảng 1,2 triệu phương tiện từ các tỉnh thành khác.

Trước tình trạng một bộ phận lớn xe ôm, shipper thường xuyên vi phạm luật giao thông, quản lý là cần thiết, chấn chỉnh cần sớm thực hiện, song việc triển khai cần nhiều giải pháp đồng bộ chứ không đơn giản là một chiếc thẻ hoạt động vận chuyển.

Đầu tiên, cần ghi nhận nỗ lực của TP. Hà Nội và các cơ quan chức năng với mong muốn quản lý người hành nghề chở khách, hàng hóa bằng mô tô, xe máy, xe thô sơ trên địa bàn. Tuy nhiên, đề xuất thẻ hành nghề cho xe ôm vấp phải phản ứng của dư luận là điều dễ hiểu bởi nó còn mơ hồ về cả mục tiêu và cách triển khai thực hiện.

Về mục tiêu, nếu chỉ đơn thuần để thống kê số lượng xe ôm thì rõ ràng quá lãng phí thời gian, công sức và tiền bạc cho cả cơ quan cấp thẻ và người được cấp. Hiện phần lớn người làm nghề xe ôm, shipper đang hợp tác với các công ty vận tải, vận chuyển lớn như: Grab, Be, Shopee,…

Khi đăng ký hoạt động, người lái xe phải cung cấp đầy đủ cho công ty căn cước, GPLX, đăng ký xe và các giấy tờ liên quan. Cơ quan quản lý có thể yêu cầu các đơn vị vận chuyển cung cấp số liệu để thống kê; phần còn lại là lái xe ôm truyền thống, những người lớn tuổi ít tiếp xúc công nghệ thì có thể thống kê qua tổ dân phố hoặc các cuộc điều tra khác.

Còn nếu cấp thẻ hành nghề để quản lý xe ôm thì cần xem tiếp cách triển khai thực hiện như thế nào. Theo dự thảo của UBND Thành phố, không có bất cứ chế tài hay biện pháp xử phạt nào với những lái xe không đăng ký thẻ.

Đăng ký chẳng được lợi gì, mà không đăng ký thì cũng chẳng sao, nhiều lái xe sẽ nghĩ rằng chẳng hơi đâu mà mất thời gian, mất công mất việc để đi đăng ký. Như vậy, cả mục tiêu quản lý lẫn mục tiêu thống kê đều không thực hiện được.

Đó là còn chưa kể điều kiện để được cấp thẻ là gì? Nếu cấp thẻ rồi thì người lái xe ôm, shipper có phải mang theo khi hành nghề không? Khi vi phạm, họ có phải xuất trình thẻ hành nghề không?

Lực lượng nào chịu trách nhiệm giám sát, kiểm tra vi phạm này? Có tổ chức tuyên truyền pháp luật về giao thông và tập huấn kỹ năng cho lái xe được cấp thẻ không?…

Có quá nhiều câu hỏi được đặt ra và nếu không được trả lời thỏa đáng thì có lẽ, đề xuất này không khả thi và không phù hợp thực tế.

Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, nhiều người phải chạy xe ôm, shipper để mưu sinh, với một số người khác lại chỉ là nghề phụ, chạy thêm. Họ là những lao động phổ thông, không cần kiến thức, kỹ năng cao siêu như bác sĩ, luật sư,… mà phải cấp thẻ hành nghề. Còn còn cơ quan được đề xuất xác nhận đóng dấu là UBND xã, phường, thị trấn thì vốn đã có rất nhiều thủ tục hành chính khác cần thực hiện.

Do đó, một chiếc thẻ giấy dễ hư hỏng, thất lạc là không cần thiết và lãng phí trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ như hiện nay. Cơ sở dữ liệu dân cư quốc gia đang được hoàn thiện, cơ quan quản lý có thể sử dụng để yêu cầu người chở khách, chở hàng hóa bằng xe máy khai báo trên ứng dụng.

Còn để chấn chỉnh hoạt động giao thông của xe ôm, shipper, quan trọng nhất là việc xử phạt của các lực lượng chức năng, cả trực tiếp lẫn phạt nguội.

Những khó khăn trong việc phạt nguội xe máy đã đề cập nhiều rồi, nhưng hãy cứ làm đi, cứ xử phạt đi, vì không cần xử lý quá nhiều, chỉ cần một vài trường hợp bị xử lý nghiêm và đẩy mạnh truyền thông trên mạng xã hội thì chắc chắn sẽ tạo tính răn đe, sẽ tạo ra sự thay đổi lớn trong ý thức tham gia giao thông của người dân nói chung và xe ôm, shipper nói riêng.

Và thay vì tự mình quản lý, cơ quan giao thông có thể phối hợp các công ty vận chuyển. Trách nhiệm của họ ở đâu khi để “đối tác” thản nhiên vi phạm luật giao thông? Tại sao lại dung túng cho shipper mang theo thùng nọ, tải kia để chở hàng cồng kềnh?…

Cơ quan hữu quan cần bổ sung hành lang pháp lý để có cơ chế phối hợp các công ty, đơn vị vận chuyển, từ đó có biện pháp nâng cao ý thức người lái xe ôm, shipper như: dựa vào phản ánh của khách hàng, số liệu xử lý vi phạm giao thông và các vi phạm khác để phạt tiền công của lái xe, tổ chức tập huấn nâng cao kiến thức, nghiệp vụ,…

Với những vi phạm đã trở nên phổ biến thì cần nhiều thời gian, nhiều biện pháp mới có thể chấn chỉnh, và một chiếc thẻ hành nghề xe ôm là quá nhỏ bé để thay đổi thực trạng.

Mỗi đề xuất cần được nghiên cứu, cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đưa ra, bởi không phải cứ đề xuất là xong, không phù hợp thì thôi, nó còn là hình ảnh của cơ quan quản lý, ảnh hưởng niềm tin của người dân vào năng lực của các ban, ngành chức năng./.