Hà Nội hiện chỉ có khoảng 63 công viên, vườn hoa, 24 bảo tàng, 6 tuyến phố đi bộ và một số danh lam thắng cảnh khác.
Cơn “khát” điểm vui chơi được thể hiện rõ qua hình ảnh chật ních ở nhiều trung tâm thương mại, điểm tham quan trong dịp cuối tuần, lễ tết. Cơn “khát” ấy có lẽ chỉ được giải nhờ tâm huyết của chính quyền các cấp bằng việc tăng cả lượng và chất cho không gian công cộng.
Tình trạng thiếu điểm vui chơi công cộng tại Hà Nội và một số đô thị lớn là hệ quả sau nhiều thập kỷ diễn ra quá trình đô thị hóa, bê tông hóa nhanh. Không chỉ thiếu về số lượng mà chất lượng của các địa điểm vui chơi cũng chưa có nhiều cải thiện, dẫn đến nghịch lý: nơi thiếu, nơi thừa, mà chính xác hơn là thừa vì không biết tận dụng, sử dụng đúng cách.
Tệ hại hơn, những địa điểm công cộng vốn đã ít nay lại bị chiếm dụng cho mục đích kinh doanh. Điển hình là sân chơi trong các khu tập thể thường bị biến thành bãi gửi xe, nơi buôn bán.
Không gian công cộng ễn phí là vậy, còn những địa điểm có thu phí của doanh nghiệp, tư nhân như: thủy cung, công viên trò chơi,… thì lại có giá khá cao, có thể lên tới vài trăm nghìn đồng, không thể phục vụ nhu cầu giải trí thường xuyên của đại đa số người dân.
Phát triển kinh tế là một mục tiêu quan trọng, tuy nhiên, nếu thiếu phúc lợi xã hội, thiếu không gian công cộng cho người dân thụ hưởng thì đó là một thiếu sót nghiêm trọng, và đô thị ấy không thể trở thành một nơi đáng sống.
Vì vậy, ngay từ khâu quy hoạch, các nhà quản lý cần xác định điểm vui chơi công cộng là không gian có vai trò đặc biệt quan trọng, không thể thiếu để phục vụ cộng đồng; từ đó tạo cơ chế về quỹ đất và nguồn lực cho việc xây dựng.
Các khu đô thị mới muốn được cấp phép xây dựng phải có đủ không gian công cộng, tiện ích cho cư dân. Quỹ đất tại các huyện ngoại thành với cự ly di chuyển không quá xa có thể được xem xét đến. Còn tại nội đô, có thể bổ sung quỹ đất xây dựng thiết chế văn hóa bằng cách di dời đơn vị sản xuất, kinh doanh đang sử dụng đất tại các khu giáp ranh dân cư hay đất xen kẽ.
Bên cạnh việc đầu tư những địa điểm vui chơi lớn, tạo điểm nhấn thì cũng cần xây dựng nhiều sân chơi nhỏ trong cộng đồng, tránh quá tải cho giao thông, giúp người dân trong từng khu vực dễ dàng tiếp cận và thụ hưởng hàng ngày.
Việc xây dựng cần thu hút nhiều hơn sự tham gia của các nguồn lực xã hội, cả về kinh phí lẫn ý tưởng sáng tạo,… Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp rất tâm huyết và đã thành công xây dựng các mô hình sân chơi cộng đồng, nhưng chưa có cơ chế để họ tham gia một cách sâu rộng hơn nữa.
Đó là nhiệm vụ về lâu về dài, còn trước mắt, cách nhanh chóng và hiệu quả hơn mà ban, ngành và chính quyền các cấp có thể thực hiện là tận dụng tối đa những không gian công cộng hiện có.
Kế hoạch cải tạo, nâng cấp và xây mới công viên, vườn hoa đã được Thành phố ban hành. Để triển khai đúng tiến độ, Thành phố cần cùng chung tay tháo gỡ khó khăn với chủ đầu tư. Với những chủ đầu tư cố tình làm chậm tiến độ, xây dựng sai thiết kế,…, cần kiên quyết thu hồi, giao cho chủ đầu tư khác để làm gương.
Đối với những diện tích công cộng, cần mở rộng tối đa không gian bằng cách giảm mật độ xây dựng, tăng diện tích cây xanh và khoảng không để phục vụ các hoạt động thể thao, vui chơi cộng đồng.
Với những sân chơi hiện hữu đang bị chiếm dụng thì cần kiên quyết giành lại cho cư dân với lộ trình cụ thể. Tiếp đó, trong quá trình tổ chức, chính quyền có thể tham khảo ý kiến, mô hình mà các doanh nghiệp xã hội đã thực hiện thành công để bố trí không gian, dụng cụ, thiết bị tập luyện thể thao, trò chơi,… phù hợp nhiều lứa tuổi.
Sức hút của bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam cũng là kinh nghiệm quý cho các bảo tàng và những địa điểm tham quan, vui chơi khác trong việc lựa chọn địa điểm xây dựng, thiết kế cảnh quan, sắp xếp hiện vật thành câu chuyện hay tổ chức các hoạt động hấp dẫn. Đặc biệt là việc tạo xu hướng mới cho người dân, tận dụng lợi thế của Tiktok, Facebook Reels hay YouTube Shorts để tạo ra những đoạn video ngắn thịnh hành, thu hút khách tham quan.
Tất cả phụ thuộc vào tâm huyết của các nhà quản lý, các cấp chính quyền Thành phố với những kế hoạch cụ thể, sớm triển khai để giải cơn “khát” điểm vui chơi công cộng cho người dân thủ đô./.