Dự thảo trên tay: Chất lượng nào, học phí đó

Dự thảo nghị định về học phí đang được dư luận xã hội rất quan tâm, bởi có ảnh hưởng mạnh mẽ đến hầu hết các gia đình có con, em đang theo học từ mầm non đến nghiên cứu sinh.

Về mặt kết cấu, dự thảo  có 6 chương, 33 điều gồm: những quy định chung; Quy định về học phí; Giá dịch vụ giáo dục, đào tạo và giao nhiệm vụ, đặt hàng, đấu thầu dịch vụ giáo dục đào tạo; Quản lý và sử dụng học phí; Chính sách miễn giảm học phí và phương thức cấp bù học phí, hỗ trợ chi phí học tập…

Cụ thể, về đối tượng áp dụng, Điều 2 dự thảo quy định áp dụng đối với học sinh của tất cả các cấp học, từ mầm non, học sinh, đến nghiên cứu sinh (gọi chung là người học).

Đáng chú ý, Điều 9 dự thảo Nghị định quy định khung học phí từ năm học 2022-2023 đối với giáo dục mầm non, tiểu học cao nhất đối với khu vực thành thị từ 300-540 nghìn đồng/học sinh/ tháng; học sinh THCS và THPT cao nhất ở thành thị từ 300-650 nghìn đồng/học sinh/tháng (mức cũ từ năm học 2015-2016 tịnh tiến đến năm học 2020-2021 dao động từ 250 – 500 nghìn đồng). Từ năm học 2023-2024, mức học phí có thể tăng, nhưng mức tăng không quá 7,5%/năm.

Đối với bậc đại học, Điều 11 dự thảo quy định mức trần học phí từ 980 nghìn đến hơn 5 triệu đồng/người/ tháng, trong đó, các khối ngành đào tạo về sức khỏe, y dược có mức trần học phí cao nhất là 5,05 triệu đồng/người/tháng.

Đối với giá dịch vụ đào tạo, Điều 13 dự thảo quy định mức trần giá dịch vụ đào tạo bậc mầm non, phổ thông, đối với khu vực thành thị từ 540-650 nghìn đồng. Con số này với cấp học đại học từ 1,25 -1,85 triệu đồng.

Mức giá dịch vụ đào tạo được xác định làm cơ sở để Nhà nước đặt hàng, giao nhiệm vụ, đấu thầu cho các cơ sở giáo dục đào tạo cũng như công khai, giải trình với xã hội và người học đối với mức giá các dịch vụ do đơn vị tự xác định.

Về đối tượng được miễn giảm học phí, Điều 19 dự thảo Nghị định quy định 19 đối tượng được miễn học phí, trong đó, ngoài trẻ em, học sinh con em gia đình chính sách, hộ nghèo... dự thảo Nghị định đã bổ sung một số đối tượng mới như: Trẻ em mầm non 5 tuổi (được hưởng từ ngày 1/9/2023); Học sinh trung học cơ sở (được hưởng từ ngày 1/9/2025)...

Dự thảo Nghị định đang được gửi lấy ý kiến các Bộ, ngành Trung ương, UBND các tỉnh, thành phố, các trường học và ý kiến nhân dân. Sau khi hoàn thiện theo ý kiến đóng góp của các bên liên quan, dự thảo sẽ được gửi xin ý kiến thẩm định của Bộ tư pháp trước khi trình Chính phủ ban hành.

Theo Tờ trình dự thảo, sau hơn 6 năm thực hiện nghị định 86/2015 quy định về cơ chế thu, quản lý học phí sẽ hết hiệu lực vào tháng 9 năm nay. Bên cạnh đó, mức trần học phí theo Nghị định 86 đã không còn phù hợp; mức thu học phí chưa đáp ứng lộ trình tính đúng, tính đủ giá dịch vụ sự nghiệp công, nên không bù đắp được chi phí đào tạo.

Mặt khác, Nghị định 86 cũng chưa có khung học phí cho các trường đã thực hiện tự đảm bảo chi thường xuyên hoặc tự đảm bảo chỉ thường xuyên và chi đầu tư nên chưa khuyến khích các cơ sở giáo dục đào tạo đầu tư, đổi mới nâng cao chất lượng giảng dạy.

Bộ GD-ĐT – đơn vị soạn thảo Nghị định cũng biết, kết quả tổng hợp  kiến nghị của các bộ, ngành, địa phương trong quá trình thực hiện Nghị định  86 cho thấy, việc xây dựng và ban hành Nghị định thay thế Nghị định 86/2015 để áp dụng từ năm học 2021-2022 trở đi là rất cần thiết và cấp bách.

Vậy, việc ban hành Nghị định mới sẽ làm thay đổi khung học phí các cấp học như thế nào; góp phần cải thiện chất lượng giáo dục ra sao?

PV VOVGT có cuộc trao đổi với PGS.TS Dương Đức Lân, Chủ tịch Hiệp hội Giáo dục nghề nghiệp và nghề Công tác xã hội Việt Nam về những nội dung này:

PV: Thưa ông, ông đánh giá như thế nào về tác động xã hội của dự thảo nghị định này?

PGS.TS Dương Đức Lân: Tôi cho rằng dự thảo nghị định này là một bước tiến lớn, tác động các đối tượng rất rộng rãi, tới toàn xã hội. Từ thời tôi làm cách đây 5-6 năm đã thai nghén những cái này rồi và đã đến lúc nghị định này cần phải ra đời.

Bởi vì đất nước ta hiện nay cũng đã thay đổi khá nhiều, chúng ta cần xây dựng một nền giáo dục tiên tiến. Nếu chúng ta vẫn giữ nguyên những cơ chế, chính sách cũ như rất nhiều năm trước đây thì nó sẽ là vật cản để cho giáo dục tiến lên.

Cho nên nghị định này ra đời sẽ mở đường cho giáo dục phát triển, tạo điều kiện để có thể nâng cao chất lượng giáo dục.

PV: Vì sao ông lại có niềm tin như vậy?

PGS.TS Dương Đức Lân:Từ trước đến nay, chúng ta đều nói rằng giáo dục phải tính đúng, tính đủ để bù đắp được chi phí, nhưng mà biết chi phí của nó là bao nhiêu? Chưa thấy ai nói rõ về dịch vụ giáo dục.

Người ta phải biết là dịch vụ giáo dục là bao nhiêu. Tôi thấy lần này là cái mới. Vậy thì để tổ chức ra cái việc giảng dạy học tập, tất cả mọi thứ trong hệ thống giáo dục này thì dịch vụ đó nó phải có giá là bao nhiêu. Phải trên cơ sở giá là bao nhiêu thì người ta mới tính lấy gì để bù đắp cho nó.

Phần ngân sách bù đắp là bao nhiêu, phần xã hội hóa, học phí được bao nhiêu, thì người ta mới tính được. Khi có đủ kinh phí để giảng dạy thì chất lượng nó phải cao hơn. Học phí với trường công, học phí với trường tư.

Học phí với trường công theo mức độ tự chủ, giữa sàn và trần thì người ta xác định nó khác nhau, cũng với mục tiêu tức là để trang trải một phần hoặc là gần như toàn bộ chi phí giáo dục đào tạo.

Như thế có nghĩa là học phí nó sẽ góp phần đáng kể cho nhân dân có thể lựa chọn các dịch vụ giáo dục khác nhau, có những dịch vụ giáo dục thì nó ở mức sàn, mức tối thiểu; nhưng có những loại dịch vụ giáo dục cao và giá của họ khác nhau thì người ta có thể lựa chọn.

Cái đấy là đảm bảo công bằng, vùng núi, vùng sâu, vùng xa, rồi thì nông thôn thành phố mức ấy là nó giống nhau. Đấy là mức đảm bảo công bằng. Anh muốn cho con  vào những chỗ ngành nghề tốt thì nó đòi hỏi chi phí cao, phải chấp nhận, anh phải cân nhắc. Đấy là cái tạo ra sự công bằng trong lựa chọn.

Nhìn chung dự thảo này, nếu xét về mặt tác động, tôi tin là một tác động tốt.

PV: Nhưng ông có lo ngại việc học phí tăng sẽ tác động xã hội một cách rộng lớn?

PGS.TS Dương Đức Lân: Nhất định nó sẽ tác động, ban đầu có thể gặp những phản ứng và đặc biệt là đối với những người ở nông thôn hoặc là các vùng sâu, vùng xa thì có thể đấy cũng là một mức không nhỏ.

Đây cũng là một quá trình mà chắc là Bộ Giáo dục đào tạo, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội cũng sẽ rút kinh nghiệm để làm thế nào đấy để mà nó phù hợp và nó đi vào cuộc sống.

PV: Xin cảm ơn ông!

Các quy định mới nếu được thông qua sẽ ảnh hưởng như thế nào đến mức học phí trong hệ thống giáo dục quốc dân và chất lượng đào tạo? PV VOVGT đã phỏng vấn ông Lê Như Tiến, nguyên Phó Chủ nhiệu Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội:

PV: Ông đánh giá như thế nào về tính cấp thiết của dự thảo Nghị định này?

Ông Lê Như Tiến: Nếu chúng ta không có Nghị định để quy định về việc thu học phí đối với hệ thống giáo dục quốc dân, sẽ dẫn đến rất tùy tiện, trường thì thu ít, trường thì thu nhiều; cơ sở giáo dục này thì lại thu vống lên, cơ sở giáo dục khác thì lại thu không đủ để chi…

Chúng ta phải đưa ra một khuôn khổ pháp lý để các trường căn cứ vào đó để mà thực hiện, thì đó chính là rất cấp thiết. Và không phải chỉ để cho các cơ sở giáo dục đào tạo đâu, mà còn để cho chính học sinh và phụ huynh học sinh cũng biết được là mức thu học phí đối với con em của mình là như thế nào, để họ chủ động.

PV: Với việc quy định một khung học phí, đồng thời có một lộ trình tăng học phí thì ông có lo ngại thời gian tới học phí sẽ tăng lên, tạo gánh nặng cho người dân?

Ông Lê Như Tiến: Các quy định của Chính phủ hoặc của Bộ GD-ĐT hoặc các bộ, ngành khác vẫn phải lấy học sinh là trung tâm, chứ không phải là cứ tăng lên, để rồi gia đình phụ huynh học sinh không chịu đựng được, nhất là các gia đình nghèo, hộ nghèo.

Như ở các nước tiên tiến, họ đưa ra giá dịch vụ giáo dục, đào tạo tương ứng và tương thích với mức độ đào tạo. Giá dịch vụ cao thì cung cấp dịch vụ cao và các đối tượng khá giả trong xã hội. Họ hoàn toàn có thể đáp ứng được giá dịch vụ đó thì họ cho con em mình học.

Tương ứng như thế thì cũng có các điều kiện nó thấp hơn. Cho nên chúng ta cũng phải có quy định rất cụ thể đối với từng đối tượng.

PV: Ông có kiến nghị gì với Ban soạn thảo để việc thực hiện mục tiêu mà dự thảo hướng tới?

Ông Lê Như Tiến: Khi thực hiện, phải có thành phần là đại diện của phụ huynh học sinh, đại diện cho Hội đồng trường, đại diện cho các cơ quan, các tổ chức trong các cơ sở giáo dục và đào tạo. 

Thậm chí, có đại diện học sinh để kiểm tra, giám sát làm sao để việc thu học phí hoặc thu các dịch vụ giáo dục và đào tạo công khai, minh bạch; lúc ấy hiệu quả mới tốt được. 

Và họ thấy đồng tiền họ bỏ ra có được sử dụng đúng mục đích không.

PV: Theo ông, nếu như dự thảo nghị định được ban hành thì nó sẽ có tác động xã hội như thế nào?

Ông Lê Như Tiến: Nếu thu đúng, thu đủ, nếu như công khai, minh bạch thì nó sẽ tác động tốt đến hiệu quả giáo dục và đào tạo.

Còn nếu không như thế thì ngược lại, nó sẽ tác động tiêu cực vì nếu thu không công khai, minh bạch, chi không công khai, minh bạch thì chắc chắn sẽ phản tác dụng.

PV: Xin cảm ơn ông!

Sau hơn 6 năm thực hiện, Nghị định 86/2015 quy định về cơ chế thu, quản lý học phí sẽ hết hiệu lực vào tháng 9/2021. Đồng thời, nhu cầu tính đúng, tính đủ chi phí đào tạo để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục là rất cần thiết và cấp bách hiện nay.

Dự thảo Nghị định mới quy định về chính sách học phí, giá dịch vụ giáo dục đào tạo do Bộ Giáo dục và Đào tạo đang soạn thảo được cho là sẽ giải quyết được những bất cập này.

Nếu dự thảo Nghị định được thông qua, có khiến mức học phí trong hệ thống giáo dục quốc dân tăng lên? Bạn kỳ vọng gì vào dự thảo Nghị định này trong việc góp phần cải thiện chất lượng giáo dục?

Mời bạn chia sẻ qua Cổng thông tin điện tử của Bộ Giáo dục và Đào tạo; hoặc qua hotline 02437.919191, Fanpage VOV giao thông.

--

Đừng quên đón nghe và tương tác với “Dự thảo trên tay” lúc 13h15, thứ Hai và thứ Tư hàng tuần trên FM91, trên Spotify, Apple Podcast (đối với iOS) và Google Podcast (đối với hệ điều hành Android)