Con dâu khai tử bố mẹ chồng đang còn sống: Nhiều quy định bị bỏ qua?

Dù còn sống khỏe mạnh nhưng vợ chồng ông Hợp, bà An đã bị "khai tử" từ năm 2006 trên hồ sơ công chứng thừa kế di sản - Báo Dân Việt

Trong chương trình Tiếng nói cộng đồng ngày 21/11/2017, Kênh VOVGT Quốc gia có đề cập đến vụ việc đau lòng xảy ra ngay giữa Thủ đô, đó là “Con dâu khai tử bố mẹ chồng đang còn sống để nhận tài sản thừa kế”. Người trong cuộc và luật sư bình luận gì về vụ việc trái với luân thường đạo lý này.

>>>Con dâu 'khai tử' bố mẹ chồng đang còn sống để nhận tài sản thừa kế

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Cách đây gần 3 năm, Ông Hợp, bà An ở quận tây Hồ, Hà Nội rất bức xúc và phẫn nộ khi biết mình bị con dâu khai tử, rồi bị công khai niêm yết tại UBND phường từ năm 2005. Không chỉ vậy, công chứng viên Nguyễn Thanh Tú – nguyên cán bộ phòng công chứng số 3 đã “thản nhiên” xác nhận vào bản khai nhận tài sản thừa kế mà không xác minh, hay đối chiếu giấy chứng tử của ông bà, dẫn đến hậu quả là tài sản bị tranh chấp nghiêm trọng.

Nhận định về vấn đề này, luật sư Nguyễn Phú Thắng – Trưởng VP Luật sư Intercode – Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng:

"Về nguyên tắc, khi thiếu giấy tờ khai tử của người được hưởng thừa kế, chưa có đủ căn cứ khẳng định có sự kiện chết xảy ra, công chứng viên có thể yêu cầu cán bộ tư pháp hộ tịch nơi người để lại tài sản chết cung cấp thông tin về việc khai tử của người để lại tài sản. Tuy nhiên trong trường hợp này, công chứng viên lại không thực hiện điều này dẫn đến hậu quả đáng tiếc xảy ra".

Nghị định 75 năm 2000 về công chứng chứng thực quy định rõ trách nhiệm của người thực hiện công chứng là tiếp nhận, kiểm tra các giấy tờ do người yêu cầu công chứng xuất trình, giải thích cho người yêu cầu công chứng để hiểu rõ quyền, nghĩa vụ lợi ích hợp pháp, ý nghĩa và hậu quả pháp lý xảy ra của việc công chứng. Thế nhưng, tại buổi đối thoại với gia đình ông Hợp, bà An cùng phòng công chứng số 3 và Sở Tư pháp thành phố Hà Nội, bà Nguyễn Thị Mai Lan, đại diện phòng công chứng số 3 lại quả quyết rằng vì quá tin người yêu cầu công chứng nên mới dẫn đến hậu quả này.

"Bản thân anh Tú là công chứng viên, anh ấy ký cái văn bản này, thật sự là ái ngại về cái việc này, vì cái sơ suất của mình quá tin người trong cái trường hợp này. Còn để mà nói về lý, tại cái thời điểm đấy, chúng cháu chỉ được phép làm đến như thế thôi. Gây khó dễ quá cho dân là bị theo cái tội khác. Còn cái quyền phán xét là của gia đình".

Cũng theo đại diện Sở Tư pháp, ngoài lý do trên, một nguyên nhân khác khiến công chứng viên tin tưởng thực hiện công chứng là việc niêm yết thông báo khai nhận tài sản thừa kế tại UBND phường Nhật Tân trong vòng 30 ngày nhưng không nhận được khiếu nại.

Tuy nhiên, theo luật sư Nguyễn Phú Thắng, việc niêm yết thông báo như vậy vốn là việc bắt buộc nên công chứng viên không thể lấy đó làm yếu tố loại trừ trách nhiệm pháp lý. Bởi lẽ, điều 6 của Nghị định 75 về công chứng chứng thực đã quy định rất rõ, trong trường hợp biết hoặc phải biết việc công chứng, chứng thực hoặc nội dung công chứng, chứng thực là trái pháp luật, đạo đức xã hội, thì công chứng viên không được thực hiện công chứng, chứng thực. Thế nhưng, trong tình huống này này, công chứng viên Nguyễn Thanh Tú vẫn thực hiện hành vi công chứng, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.

"Quan điểm của tôi cho rằng cách lý giải như vậy là chưa thuyết phục. Bởi lẽ, công chứng viên là người hiểu biết pháp luật, có khả năng nhận biết và pháp luật buộc công chứng viên phải biết rằng là việc công chứng có thể gây ra hậu quả cho xã hội, gây thiệt hại cho các tổ chức cá nhân, tuy nhiên vẫn thực hiện".

Tuy nhiên, ông Nguyễn Xuân Quỳnh, Phó phòng nghiệp vụ Sở Tư pháp Hà Nội lại phủ nhận trách nhiệm thuộc về cán bộ của Sở Tư pháp và cho rằng cần chờ phán quyết của Tòa án.

"Trong trường hợp nếu mà các bên có yêu cầu và có tài liệu chứng minh là cái văn bản công chứng có dấu hiệu vi phạm pháp luật thì công dân có quyền yêu cầu đến tòa án để xem xét. Cái vấn đề kết luận văn bản công chứng, ai sai ai đúng, đúng thế nào sai thế nào, trách nhiệm của mỗi người đến đâu, theo quan điểm của tôi thì không phải trách nhiệm của Sở".

Do chưa có kết luận chính thức của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền nên chưa thể khẳng định có hay không có hành vi vi phạm pháp luật của công chứng viên Nguyễn Thanh Tú. Tuy nhiên, theo điều 72 Nghị định 75 quy định về xử lý vi phạm trong lĩnh vực công chứng thì tùy mức độ vi phạm mà công chứng viên có thể bị xử lý kỷ luật, truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.

Vậy còn trường hợp bà V., người con dâu đã khai tử ông Hợp bà An sẽ phải chịu trách nhiệm như thế nào về hành vi gian dối nhằm vụ lợi của mình?