Vẫn chưa công bố giá cơ sở xăng RON95 là sai quy định?

Ông Nguyễn Tiến Thỏa, Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam (nguyên Cục trưởng Cục quản lý giá, Bộ Tài chính) không đồng tình với việc chậm trễ công bố giá cơ sở mặt hàng xăng RON95. (Ảnh: Trí thức trẻ)

Tại kỳ điều hành xăng dầu hôm 7/4 vừa qua, Liên Bộ Công Thương - Tài chính vẫn chưa công bố giá cơ sở mặt hàng xăng RON95, trong khi nhu cầu tiêu thụ loại xăng khoáng RON 95 là khá cao. Theo thống kê của một số đầu mối kinh doanh xăng dầu, lượng tiêu thụ xăng RON95 trong 3 tháng đầu năm đạt từ 35%-65% tổng lượng xăng dầu do các đầu mối này bán ra.

Ông Nguyễn Tiến Thỏa, Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam (nguyên Cục trưởng Cục quản lý giá, Bộ Tài chính) khẳng định, việc không công bố giá cơ sở đối với mặt hàng xăng khoáng RON95 là chưa tuân thủ yêu cầu của Chính phủ và thị trường.

Bởi theo phân tích của ông Thỏa, Nghị định về kinh doanh xăng dầu đã quy định, quản lý nhà nước phải công bố giá cơ sở của các loại xăng, dầu không loại trừ chủng loại nào. Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đầu tháng 1/2018 cũng đã chỉ đạo Liên Bộ phải công bố giá cơ sở các mặt hàng xăng dầu.

Nhưng trong công bố điều hành giá xăng, dầu ngày 7/4 vừa qua, Bộ Công Thương chưa công bố giá cơ sở xăng RON95, chỉ khuyến nghị doanh nghiệp nên điều chỉnh tối đa không quá mức 526 đồng/lít xăng RON95. Như vậy là chưa minh bạch, chưa đáp ứng được đòi hỏi của người dân, chưa đáp ứng được chỉ đạo cũng như Nghị định về kinh doanh xăng dầu của Chính phủ đề ra.

Hơn nữa, trong kỳ điều hành lần này, giá etanol E100 đã tăng tới 659,9 đồng/lít dẫn đến giá xăng E5RON92 tăng gần 600 đồng/lít. Ông Nguyễn Tiến Thỏa cho rằng, việc tăng giá etanol đã từng xảy ra một vài lần. Những lần trước, bản thân ông Thỏa cũng đã có khuyến nghị, "ở nước ta hiện nay mới chỉ có 1 đơn vị sản xuất etanol (đó là doanh nghiệp Tùng Lâm). Để tránh việc nâng giá đầu vào bất hợp lý, cần phải kiểm soát chi phí của việc sản xuất etanol dùng pha trộn với xăng khoáng. Nếu cứ để doanh nghiệp muốn tăng tùy ý mà không biết có hợp lý hay không là chưa ổn".

Hiện nay, "nếu xét theo tiêu chí về độc quyền, nếu cả nước chỉ có 1 doanh nghiệp sản xuất etanol thì rõ ràng đây là trường hợp đang có sự độc quyền trên thị trường. Doanh nghiệp đã độc quyền thì Nhà nước phải có sự kiểm soát nhất định, kiểm soát về chi phí, lợi nhuận để làm sao doanh nghiệp sản xuất etanol cũng được hưởng một mức chi phí và lợi nhuận hợp lý. Không thể với vị thế độc quyền để định giá độc quyền"- ông Thỏa nhấn mạnh.

Có ý kiến cho rằng, do cách tính giá cơ sở đối với mặt hàng xăng RON95 phức tạp nên gây khó khăn cho việc công bố giá cơ sở đối với mặt hàng này. Ông Nguyễn Tiến Thỏa khẳng định đây không phải là nguyên nhân. Bởi vì mỗi loại xăng nhập thì dù chất lượng khác nhau, tiêu chuẩn EURO2, EURO3, 4 hay 5… đều có những chi phí rõ ràng và gắn với chất lượng riêng, không phải vì lý do cách tính phức tạp mà không công bố giá cơ sở xăng RON95.

Vì thế, ông Nguyễn Tiến Thỏa đề xuất Liên Bộ cần tính toán lại theo công thức, nguyên tắc đã có sẵn. Chi phí các doanh nghiệp xăng dầu phải nhập ở thị trường nào là chủ yếu và các chi phí vận chuyển, bảo hiểm, lưu thông trong nước… Chắc chắn là Liên Bộ đã tính toán được điều này, vì thế mới yêu cầu các doanh nghiệp chỉ được điều chỉnh giá RON92 đến mức này, không được cao hơn mức kia. Họ cũng phải có cơ sở nếu không sẽ không thể ra một quyết định chủ quan như vậy.

"Tôi nghĩ rằng, từ kỳ điều hành tới, Liên Bộ nên công bố công khai giá cơ sở xăng RON95 để đảm bảo đúng chỉ đạo của Phó Thủ tướng cũng như các quy định về quản lý giá đối với mặt hàng này"- ông Thỏa khuyến nghị.