Thành phố tôi yêu: Xử lý rác thải sai cách, chỉ thêm ô nhiễm

Xử lý rác thải sai cách, chỉ thêm ô nhiễm

Tại ĐBSCL, nhiều gia đình vẫn xử lý rác sinh hoạt cũng như rác thải từ sản xuất nông nghiệp theo thói quen từ trước đến nay.

- Không có mùi nhiều, do mình ở vườn mà, đốt rồi chút xíu là cháy hết trơn luôn à.

- Rác ít như lá mít lá xoài thì đổ xuống hố. Còn bọc (ni lông) thì đốt, đem ra vườn đốt, sạch sẽ hết. Nếu mà cháy xém xém thì đem bỏ xuống hố.

Rõ ràng, có nhiều cách để xử lý rác thải sinh hoạt hàng ngày. Trong những cách mà quý vị và các bạn vừa nghe, có cách làm được khuyến khích nhưng cũng có những cách xử lý được đánh giá là có “tác động ngược”, khiến môi trường thêm ô nhiễm.

Thực tế trong thời gian qua, nhiều mô hình như thu gom, phân loại rác; thùng rác công cộng;… đã phát huy hiệu quả. Nhưng nhìn chung, không ít mô hình chỉ mang tính phong trào, được thực hiện trong khoảng thời gian ngắn hoặc chỉ được triển khai ở một số địa bàn trọng điểm, việc cải thiện thói quen của đa số người dân thì vẫn còn hạn chế.

Thế nên, một số cách thông dụng được bà con thực hiện để xử lý rác hàng ngày có thể kể đến như: bán ve chai, gom lại đốt, đào hố chôn xuống đất. 

Nếu chai nhựa được thu gom để bán ve chai, rác thải hữu cơ được chôn xuống đất làm phân bón cho cây trồng thì có lẽ không cần phải bàn cãi. Nhưng trong trường hợp chai nhựa, túi ni lông cũng được chôn xuống đất hay rác được gom lại thành đống to rồi đốt, khói bay mù mịt thì lại khác.

Chị Đỗ Thị Xuyến, quê ở Tiền Giang chia sẻ:

- Hồi nhỏ em hay thấy hàng xóm quét rác trong vườn rồi chất đống đốt, hồi đó thấy thì cảm thấy bình thường vì ai cũng làm vậy. Tới khi em lớn, đi học ở thành phố đông người rồi mới để ý, ai mà đốt rác khói bay mù mịt là khó chịu lắm, nhựa cháy hôi, ô nhiễm. 

“Đốt rác cho sạch sẽ”, “ở đây thông thoáng lắm, không ảnh hưởng ai” hay “ai cũng đốt nên mình thấy bình thường”,… đó là một số cách lý giải mà phóng viên ghi nhận được qua chia sẻ của một số người dân.

Chính xác thì mục đích của bà con là để dọn sạch sẽ môi trường quanh nhà. Tuy nhiên, việc đốt rác dễ gây mùi khó chịu, nhất là mùi hôi từ rác thải nhựa; khói bụi phát sinh là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm bầu không khí. Trong nhiều khí độc được tạo ra trong quá trình đốt rác, có cả dioxin và furan, những khí gây nguy hại cho sức khỏe con người. 

Không chỉ rác sinh hoạt mà phế phẩm nông nghiệp cũng bị đem đốt… Cụ thể, vào những thời điểm cuối vụ thu hoạch lúa, thỉnh thoảng tổng đài của Mekong FM ghi nhận thông tin thính giả phản ánh về tình trạng bà con đốt rơm rạ ở khu vực gần đường cao tốc hoặc các tuyến quốc lộ, khiến nhiều bác tài lo ngại về an toàn giao thông, bởi tầm nhìn bị khói bụi che khuất.

Mới đây, tại tỉnh Cà Mau, nhằm tăng cường kiểm soát ô nhiễm không khí và xử lý triệt để các điểm nóng về ô nhiễm bụi, khí thải, Chủ tịch UBND tỉnh Lê Quân đã yêu cầu các địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân không đốt chất thải rắn, rơm rạ sau thu hoạch để giảm các nguồn phát sinh khí thải gây ô nhiễm môi trường.

Trong khi đó, một cách xử lý khác được nhiều bà con lựa chọn là chôn lấp, nếu rơi vào trường hợp rác thải được xử lý là chai nhựa, túi ni lông, ống hút nhựa,.v.v… thì chẳng khác nào chúng ta đang “đầu độc” môi trường đất.

Chai nhựa mất từ 500 – 1.000 năm để phân hủy, trong khi ống hút nhựa tưởng chừng bé nhỏ nhưng thời gian phân hủy cũng mất từ 100 – 500 năm. Cây trồng sẽ khó có thể phát triển trên một mảnh đất toàn rác thải không phân hủy. 

Nghị định 155/2016/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 18 tháng 11 năm 2016 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường cũng đã có những quy định cụ thể về xử lý vi phạm hành chính đối với hành vi xử lý rác thải không đúng quy định.

Nói về những lưu ý dành cho mỗi gia đình trong việc xử lý rác, ông Nguyễn Hoàng Dẫn – Phó trưởng Phòng Kiểm soát ô nhiễm, Chi cục bảo vệ môi trường Đồng Tháp khuyến cáo:

Chôn hoặc đốt rác sinh hoạt gia đình không có phân loại thì có một số tác động. Đốt thì khi trong rác có lẫn lộn những rác thải khác như bọc ni lông chẳng hạn, sẽ phát sinh ra khói bụi, những chất độc cho môi trường. Còn những loại này khi chôn vào đất thì sẽ không phân hủy, để thời gian lâu thì sẽ ảnh hưởng đến môi trường đất.

Rác thải sinh hoạt - cần phân loại tại nguồn 

Liên quan đến câu chuyện xử lý rác, ông Nguyễn Hoàng Dẫn – Phó trưởng Phòng Kiểm soát ô nhiễm, Chi cục bảo vệ môi trường Đồng Tháp chia sẻ:

Khuyến cáo người dân nên phân loại rác tại nguồn, trong đó lưu ý là chỉ chôn những loại rác nào dễ phân hủy, rác hữu cơ. Còn riêng những loại rác khó phân hủy như bọc ni lông, các chai nhựa thì nên thu gom, xử lý bằng những phương pháp khác như bán lại cho các cơ sở mua phế liệu, chuyển cho đơn vị có chức năng xử lý.

“Phân loại tại nguồn” là lưu ý đầu tiên trong việc bà con xử lý rác, kể cả rác sinh hoạt và rác thải nông nghiệp. Việc này không tốn quá nhiều thời gian cũng không làm phát sinh chi phí trong gia đình. Chỉ cần một thùng rác hữu cơ (rau cải bỏ đi, vỏ trái cây, vỏ trứng…) và một thùng rác vô cơ (chai lọ, túi ni lông,…), bà con đã có thể thực hiện dễ dàng việc phân loại. Trong điều kiện tốt hơn nữa, mỗi gia đình có thể chia thùng rác ở nhà thành 3 phần: rác hữu cơ dễ phân hủy, rác khó phân hủy và rác tái chế (thùng carton, hộp giấy cũ,…).

Bước tiếp theo, chúng ta sẽ tiến hành thu gom: đối với rác thải hữu cơ dễ phân hủy, bà con có thể sử dụng làm phân compost, phân bón cho cây trồng; rác vô cơ khó phân hủy, bà con có thể mang đến điểm tập kết rác gần nhất để được đưa đến nơi xử lý; trong khi với một số loại rác thải tái chế, bà con có thể bán lại cho các vựa thu mua phế liệu để đưa vào các nhà máy tái chế.

Riêng với chai lọ thuốc trừ sâu đã qua sử dụng, một số địa phương cũng đã áp dụng mô hình thùng rác công cộng để phân loại và thu gom, xử lý đúng quy cách. Mong rằng mô hình này sẽ được nhân rộng, để người dân có nơi tập kết rác an toàn, hợp vệ sinh. 

Còn về việc đốt hay chôn lấp, thực tế đây cũng là giải pháp được nhiều nhà máy xử lý rác áp dụng. Tuy nhiên, việc này được thực hiện theo quy trình kỹ thuật đảm bảo an toàn, tránh khói bụi hay nước rỉ ra để hạn chế đến mức thấp nhất những ảnh hưởng đến đất, nước và không khí.