Vì sao số lượng công viên ở TP.HCM chưa đáp ứng nhu cầu của người dân?

Có thể thấy, để đạt được các chỉ tiêu này thành phố cần đặt ra nhiều nội dung về công tác quản lý khai thác công viên cây xanh hiện hữu, công tác quy hoạch, các giải pháp thực hiện của cơ quan chức năng.

Và đăc biệt, ngoài phát triển hạ tầng giao thông, hạ tầng kỹ thuật, cần phát triển ưu tiên có mảng xanh trong đô thị.

Nhà ở quận 10 nhưng sáng nào ông Nguyễn Văn Nhân (60 tuổi) cũng đạp xe đạp đến công viên Tao Đàn (thuộc quận 1) để tập thể dục và có được không gian xanh, hít thở không khí trong lành. Theo ông Nhân, khu vực quanh nhà ông sinh sống, rất ít những nơi có mảng xanh như công viên Tao Đàn:

“Gần chỗ tôi sống thì có công viên Âu Lạc nhưng mà ngay chỗ đó thì cây cối nó không được nhiều. Với lại tôi thấy chỗ đó vấn đề an ninh nó không được tốt lắm, thấy phức tạp. Thành ra tôi thích ra ngoài này, nó nhờ cây xanh nhiều”.

Cứ đều đặn mỗi buổi sáng, vợ chồng ông Vinh (ngụ quận Bình Thạnh) đều chở nhau đi mấy cây số để đến công viên Gia Định (quận Phú Nhuận) tập thể dục, đi bộ. Đối với vợ chồng ông Vinh, việc thành phố có được mảng xanh như ở công viên Lê Văn Tám là rất ít và nên phát triển thêm:"Tôi thấy đất đai bây giờ rất là quý hiếm, cũng có giá, thành ra tìm ra để xây 1 mảng xanh như vậy thì rất là khó".

"Thành phố rất là lớn, dân rất là đông nhưng mà nhu cầu về mảng xanh hiện nay thì chưa có đủ. Tôi muốn thành phố sẽ có nhiều mảng xanh hơn, các khu dân cư nếu mà có thể có những khoảng sân để cho người dân tập này kia để cho khỏe và an toàn hơn”.

Theo đánh giá của Bộ Xây dựng, tỷ lệ đất cây xanh công cộng tại TP.HCM là thấp nhấp trong các đô thị của cả nước. Một trong những nguyên nhân là do TP.HCM hiện nay có tốc độ đô thị hóa và tỉ lệ tăng dân số ở mức cao.

Trong khi đó, việc đầu tư xây mới công viên có quy mô lớn trong những năm vừa qua còn khá hạn chế. Bên cạnh đó theo tiến sỹ Đinh Quang Diệp (giảng viên Đại học Nông Lâm TP.HCM), việc phân bố mảng xanh của thành phố không đồng đều. Tiến sỹ Diệp chỉ rõ các quận, huyện ngoại thành ở TP.HCM có quỹ đất nhiều nhưng công viên phục vụ người dân hiện nay lại rất ít.

“Hiện nay cái phân bố mảng xanh của thành phố chúng ta là không đồng đều, các quận nội thành, trung tâm là nơi có số lượng và diện tích công viên lớn. Trong khi các quận mới, hay quận huyện ngoại thành thì có diện tích quỹ đất dành cho công viên rất lớn. Đây là 1 nghịch lý của đô thị tại TP.HCM”.

Thừa nhận về vấn đề nay, ông Nguyễn Thanh Nhã (Giám đốc Sở Quy hoạch và Kiến trúc TP.HCM) cho rằng quy hoạch hiện nay đã xác định đầy đủ các tiêu chí dân số của thời kỳ quy hoạch. Phân bố công viên, cây xanh đã quy hoạch trải đều khắp các quận, huyện.

Có tổng cộng 600 đồ án quy hoạch phân khu toàn TP đều chú ý yếu tố công viên cây xanh. Tuy nhiên, hiện nay chưa triển khai được những quy hoạch này ra thực địa, nên thực tế có thể thấy chưa đạt đủ mảng xanh, số lượng công viên chưa đáp ứng được nhu cầu.

“Cái vấn đề ở đây là chúng ta chưa triển khai được những kế hoạch này ra thực địa cho nên số lượng công viên trong những năm qua chúng ta chưa đáp ứng được yêu cầu. Còn cái nghịch lý chúng ta phát triển đến đâu thì cây xanh đến đó thì đúng là có như thế nhưng mà hiện nay sự ưu tiên tập trung dân cư phát triển đến đâu thì chúng ta có hạ tầng đi đến đó, hạ tầng giao thông, hạ tầng xã hội đi đến đó. Cho nên sắp tới là kiến nghị là nên tập trung thêm ngoài ưu tiên cho hạ tầng giao thông, hạ tầng kỹ thuật thì còn có ưu tiên cho mảng cây xanh”.

Trong chương trình Dân hỏi chính quyền trả lời tháng 12.2023 vừa qua, Sở Xây dựng TP.HCM cho biết, theo Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng Bộ TPHCM nhiệm kỳ 2020-2025 đề ra về chỉ tiêu mảng xanh đến năm 2025 của thành phố sẽ đạt không dưới 0,65m2/đầu người và hướng tới năm 2030 thì đạt không dưới 1m2/đầu người.

Bên cạnh đó, UBND TP.HCM cũng đề ra chỉ tiêu đến năm 2025 sẽ tăng thêm 150ha công viên công cộng, diện tích công viên công cộng sẽ được tăng lên 0,65m2 trên đầu người và tăng thêm 10ha mảng xanh công cộng nói chung.

Ông Đặng Phú Thành (Phó giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM) cho biết, Thành phố cũng sẽ trồng mới 10 triệu cây xanh giai đoạn 2021-2025 nhằm tăng tỷ lệ phủ xanh và tạo cạnh tranh môi trường xanh - sạch - đẹp giữa các địa phương.

“Trong thời gian sắp tới thì Sở Xây dựng sẽ kết hợp với Sở Kế hoạch đầu từ, cũng như các địa phương để tham mưu cho ủy ban thực hiện đầu tư, phát triển công viên công cộng trên địa bàn thành phố, cũng như là đôn đốc các chủ đầu tư ây dựng khu dân cư mà có đầu tư công viên để đầu tư và bàn giao cho nhà nước quản lý.

Ngoài ra, Sở Xây dựng phối hợp với Thành đoàn để thực hiện công tác về trồng cây xanh trên địa bàn thành phố và tuyên truyền, vận động người dân trong việc bảo vệ cây xanh trên địa bàn thành phố”.

Chủ trương này đã nhận được sự đồng tình của các cơ quan, tổ chức, chuyên gia. Tuy nhiên, để đạt chỉ tiêu này thì cũng đặt ra nhiều nội dung về công tác quản lý khai thác công viên cây xanh hiện hữu, công tác quy hoạch rõ ràng, cũng như các giải pháp thực hiện của cơ quan chức năng.

Công viên cây xanh mảng xanh muốn có phải chung tay

TP.HCM để có nhiều mảng xanh, đạt mức 1m2/người vào năm 2030 cần nhiều việc phải làm. Trước tiên, thành phố vận dụng sáng tạo Nghị quyết 98 về cơ chế đặc thù cho thành phố để tìm cách đưa 600 đề án quy hoạch cây xanh công viên vào thực tế.

Vì hiện nay, đến nhiều quận, huyện của thành phố, đất quy hoạch công viên cây xanh khá nhiều nhưng phần lớn đều bỏ hoang hoặc cây cối mọc um tùm. Người dân khu vực thì mong ngóng nhưng các dự án đều trôi hết năm này qua năm khác; không sao hiện thực hóa được ước mơ về các công viên rợp bóng cây xanh xuất hiện trong lòng phố thị.

Nguyên nhân là quy hoạch đều chung chung, chưa chi tiết, cụ thể nên không thể triển khai đầu tư hoặc không tìm đâu ra nguồn vốn. Vướng mắc này cũng kéo theo hệ lụy là không tìm được cơ chế để thu hút các nguồn vốn ngoài nhà nước đầu tư.

Một thực tế nữa là nhiều khu đô thị mọc lên liên tục, khi quy hoạch được duyệt thì có công viên cây xanh nhưng chủ đầu tư làm mang tính tạm bợ, để dây dưa mà không trồng thêm cây cũng không làm thêm các hạng mục giúp người dân được thụ hưởng như cam kết.

Cá biệt, có dự án được sang tên, đổi chủ nên công viên chỉ là quy hoạch trên giấy.

Do vậy, ngay lúc này, các đơn vị quản lý của thành phố nên rà soát toàn bộ quy hoạch công viên đã có để xem xét bố trí quy hoạch chi tiết, cụ thể, đề xuất hướng xử lý cho từng dự án. Phân cấp, phân kỳ đầu tư theo hướng ưu tiên công viên làm nào trước công viên nào làm sau, có lộ trình rõ ràng và đeo bám cho ra bằng được sản phẩm.

Đối với đất công viên đã quy hoạch chưa làm ngay cũng cần quản lý và huy động người dân khu vực hỗ trợ để bảo đảm sạch sẽ, phong quang; tránh để hoang phế, um tùm vừa mất vẻ mỹ quan, lại có nguy cơ là điểm tập kết của các tệ nạn xã hội.

Đồng thời không để các hành vi lấn chiếm đất công, đất công viên cây xanh vào mục đích kinh doanh, tư lợi.

Ở các khu đô thị, dự án dân cư, yêu cầu các chủ đầu tư thực hiện đúng cam kết; triển khai các khu vực đã quy hoạch làm công viên, không đùn đẩy, né tránh kéo dài. Xử lý nghiêm khắc các đơn vị cố tình thay tên, đổi chủ rồi thôn tính thu hẹp diện tích đất công cộng; biến đất công viên khu dân cư thành đất ở để bán,chia chác.

Với các công viên hiện hữu nên có cơ chế chăm sóc, duy tu thường xuyên; bảo đảm thực sự là  điểm đến với môi trường sạch đẹp để người dân khắp nơi lui tới nơi vui chơi, giải trí, thể dục thể thao, thư giãn.

Cái khó nhất trong phát triển công viên và mảng xanh ở TP.HCM, Hà Nội và nhiều đô thị lớn khác trong cả nước đó là nguồn lực đầu tư. Vốn nhà nước có giới hạn nên cần phải xây dựng các chính sách phù hợp để thu hút các nguồn vốn từ bên ngoài tham gia. Trong đó cần có các ưu đãi vượt trội để các tổ chức, cá nhân khi tham gia đều thấy được ích nước, lợi nhà.

Cơ quan quản lý cũng cần truyền thông để mọi người đều hiểu, phát triển công viên, mảng xanh ở đô thị không chỉ là của nhà nước mà còn chính là đời sống của mỗi người dân. Mỗi người, mỗi gia đình chung tay có ý thức trồng thêm một cây xanh trong nhà, ngoài phố, từng con đường chính là bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình mình.

Từ đó, đưa phong trào trồng cây xanh, bảo vệ mảng xanh, phát triển công viên được lan tỏa trong cộng đồng cũng như toàn xã hội. Trồng thêm cây để xanh hóa môi trường đang sống chính là sự đầu tư cho phát triển bền vững và lâu dài.