Tranh cãi về cấp quyền lái xe cho người già

Trước đó, vấn đề này gặp phải phản ứng dữ dội của công chúng vì vi phạm quyền đi lại của con người đối với người cao tuổi.

Tối ngày 01/7, một tài xế 68 tuổi đã đâm vào những người đang chờ đèn sang đường gần tòa thị chính Seoul khiến ít nhất 9 nạn nhân đã thiệt mạng và 4 người khác bị thương. Trước đó, nam tài xế lái xe ngược chiều và cũng đã đâm vào hai xe khác.

Park Sung-il, nhân chứng có mặt tại hiện trường, cho biết: "Đó không phải là con đường thường có ô tô đi qua, nhưng đột nhiên có một âm thanh lớn trên con đường một chiều này. Tôi nghĩ nó tông vào lan can. Nhưng thực ra nó đã tông vào người dân. Mặc dù có người gục xuống (sau khi bị xe tông) nhưng người ngồi ghế phụ chỉ lo lắng cho tài xế và nói rằng trong cốp xe có quần áo dùng để ép vết thương. Giá như họ nhanh chóng sơ cứu cho những người bị xe tông, ít nhất một người có thể đã được cứu."

Vụ tai nạn này đang làm dấy lên sự ngờ vực về khả năng lái xe của người cao tuổi và nhiều người ủng hộ cấp giấy phép lái xe có điều kiện cho những người từ 65 tuổi trở lên.

Vào tháng 11/2023, một người đàn ông 82 tuổi ở Chuncheon, tỉnh Gangwon, đã đâm tử vong 3 người đi bộ. Ông này khai với cảnh sát rằng ông không nhìn thấy đèn đỏ.

Trong một vụ việc khác xảy ra vào tháng 12/2023, một tài xế ngoài 70 tuổi đã tông vào một cặp vợ chồng, khiến người vợ tử vong và người chồng bị thương nặng. Cuộc điều tra của cảnh sát xác nhận, đây là lỗi phản ứng tình huống của tài xế.

Theo thống kê của Hàn Quốc, số vụ tai nạn giao thông do người từ 65 tuổi trở lên gây ra ngày càng tăng. Khoảng 13,2% tổng số tài xế ở Hàn Quốc ở độ tuổi 65 trở lên vào năm ngoái. Với dân số già đi nhanh chóng, số lượng tài xế cao tuổi dự kiến sẽ tăng từ 4,74 triệu hiện tại lên 7,25 triệu vào năm 2030.

Theo Tổng công ty Đường cao tốc Hàn Quốc, các trường hợp tai nạn do người cao tuổi gây ra đã đạt mức cao kỷ lục là 39.614 vụ vào năm 2023, tăng 4.962 vụ so với năm 2022; chiếm 20% trong tổng số các vụ tai nạn giao thông.

Hồi tháng 5, giới chức Seoul đề xuất cấp giấy phép lái xe có điều kiện nhằm hạn chế việc đi lại trên đường cao tốc và lái xe vào ban đêm đối với những người từ 65 tuổi trở lên vào năm 2025.

Tuy nhiên, dư luận phản ứng dữ dội, cho rằng đề xuất này có sự phân biệt, vi phạm quyền tự do đi lại Chính quyền sau đó cam kết sẽ thực hiện một cuộc khảo sát trước khi quyết định.

Ông Lee Jun thuộc Viện Giao thông Hàn Quốc nêu quan điểm: "Chúng ta mới kiểm tra tầm nhìn trong điều kiện tĩnh, nhưng người lái xe cần kiểm tra thị lực khi di chuyển nhiều hơn. Đây là lý do tại sao những người lái xe lâu năm cần phải trải qua các quy trình cấp phép nghiêm ngặt hơn với các bài kiểm tra thị lực".

Tại Hàn Quốc, từ 75 tuổi trở lên phải gia hạn giấy phép lái xe 3 năm một lần. Để được gia hạn, họ phải trải qua bài kiểm tra nhận thức và giáo dục an toàn giao thông. Người lái xe trên 65 tuổi cũng được khuyến khích tham gia giáo dục về an toàn giao thông.

Chính phủ cũng khuyến khích người lớn tuổi từ bỏ quyền lái xe để đổi lấy các ưu đãi, chẳng hạn như thẻ giao thông công cộng trị giá 100.000 won (72 USD) ở Seoul.

Nghị viên thành phố Seoul Jang Tae-yong, thuộc Đảng Quyền lực Nhân dân cầm quyền, đã đề xuất tăng các ưu đãi từ thẻ 100.000 won lên 300.000 won (210 USD), trong phiên họp toàn thể của hội đồng vào ngày 12/6 vừa qua.

Mặc dù chính phủ khuyến cáo những người lớn tuổi không nên lái xe nữa nhưng dữ liệu của NPA cho thấy trong số 4,38 triệu người từ 65 tuổi trở lên được cấp giấy phép lái xe vào năm 2022, chỉ có 2,6% từ bỏ giấy phép của họ.

Cuộc khảo sát năm ngoái của Cơ quan Giao thông Đường bộ cho thấy chỉ có 31,7% cân nhắc việc từ bỏ bằng lái. Trong một cuộc khảo sát với trên 1.400 tài xế hồi tháng 2 của công ty bảo hiểm ô tô AXA Direct, chỉ có 22,9% cho biết họ sẵn sàng từ bỏ bằng lái khi đến tuổi 65.

Một phụ nữ khoảng 40 tuổi cho biết cô đã 5 lần thuyết phục bố cô ngừng lái xe ô tô vì tuổi đã cao nhưng thực sự không dễ dàng.“Tôi muốn bố tôi từ bỏ bằng lái xe. Ông không phải là một tài xế tệ nhưng ông lái xe rất đáng sợ. Việc đưa ra các ưu đãi, voucher khá hấp dẫn nhưng so với những bất tiện khi phải đi xe buýt hay xe lửa thì có lẽ không nhiều người sẵn sàng từ bỏ bằng lái”.

Đồng quan điểm, bà Sung Hye-jin, chủ một công ty ở Seoul, lo lắng về người cha 73 tuổi của mình phải lái xe trên đường cao tốc 40 phút mỗi ngày. Cô cho biết ông có xu hướng bám đuôi xe khác và quá phụ thuộc vào hệ thống lái tự động.

Tuy nhiên, cô Yoon Min-yeong sống tại thành phố Sejong phản đối việc cấp giấy phép lái xe có điều kiện chỉ vì tuổi già. Những người lái xe liều lĩnh mới là nguyên nhân gây ra hầu hết các vụ tai nạn, bất kể tuổi tác của họ.  

Theo cô Yoon, nhiều người ở các vùng nông thôn cần phải lái xe vì thiếu hệ thống giao thông công cộng.

Những người khác lại nhấn mạnh rằng với sự tiến bộ của y tế, người cao tuổi ngày càng khỏe mạnh hơn và họ đặt câu hỏi liệu 65 tuổi có được coi là già hay không.

Giáo sư luật Lee Jae-min từ Đại học Quốc gia Seoul cho rằng, 65 tuổi theo truyền thống được coi là cao tuổi; nhưng ngày nay, với điều kiện sức khoẻ tốt hơn, có một cuộc tranh luận đang diễn ra về việc tăng lên 70 hoặc thậm chí 75.

Còn tại Việt Nam, hiện nay, Luật Giao thông đường bộ chưa có quy định giới hạn độ tuổi tối đa để lái xe ôtô.  Người cao tuổi vẫn được phép lái xe ô tô nếu đảm bảo về sức khỏe và thời hạn của giấy phép lái xe.

Còn đối với xe máy, mặc dù là phương tiện phổ biến nhưng việc kiểm soát độ tuổi lái xe vẫn gặp nhiều khó khăn. Như đối với giấy phép lái xe máy không yêu cầu về giới hạn tuổi tác hay sức khỏe dành cho những người trên 55 tuổi, chỉ cần người lái thi sát hạch đạt là sẽ được tiếp tục lái xe.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, việc để người cao tuổi điều khiển phương tiện giao thông tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ mất ATGT.

Về lâu dài, Chính phủ cần sớm xây dựng những tiêu chuẩn sức khỏe cho người lái xe cao tuổi phù hợp với tình hình thực tế; nghiên cứu bổ sung quy định độ tuổi tối đa được điều khiển đối với tất cả các loại phương tiện giao thông.