Thiết bị an toàn trên ô tô cho trẻ em (Bài 3): Lộ trình nào triển khai quy định bắt buộc

Tuy nhiên, để quá trình triển khai quy định bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô từ 1/1/2026 phát huy hiệu quả trong thực tế, nhiều ý kiến cho rằng, cần xác định một lộ trình với những bước đi phù hợp.

Thiết bị an toàn trên ô tô cho trẻ em (Bài 2): Cần sớm ban hành Quy chuẩn, tiêu chuẩn

Thiết bị an toàn trên ô tô cho trẻ em (Bài 1): Chỉ có 2,6% phụ huynh sử dụng

Chỉ còn hơn 1 năm nữa sẽ chính thức thực hiện quy định bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô, Đại diện Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng chính sách này sẽ tác động tới các doanh nghiệp sản xuất, doanh nghiệp vận tải hành khách và người tiêu dùng:

"Chính sách này sẽ tác động đến toàn bộ xã hội và nó sẽ tiêu tốn một nguồn lực xã hội rất lớn. Tôi quan tâm đến việc Nhà nước có chính sách hỗ trợ phù hợp ví dụ như hỗ trợ giá đối với sản xuất sản phẩm, chính sách hỗ trợ khi mà tiêu dùng sản phẩm".

Theo bà Nguyễn Hoàng Yến, Giám đốc Trung tâm tư vấn sức khỏe và phát triển cộng đồng, giá cả của thiết bị an toàn là một trong những yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến quyết định mua của người sử dụng. Do vậy, các giải pháp đưa ra phải giải quyết được những băn khoăn này:

"Cần tuyên truyền các thiết bị đó có sẵn ở Việt Nam, một số điểm bán sản phẩm chất lượng để bà con có sự chuẩn bị trước. Nếu có chính sách trợ giá cho các công ty phân phối, sản xuất, thì họ được giảm giá thành. Thứ hai là tạo thị trường cho thuê, cho mượn dùng chung sẽ giảm giá thành rất nhiều, chỉ sử dụng những lần ta đi thôi sẽ giảm bớt cản trở".

Một số nghiên cứu đã chỉ ra, sử dụng thiết bị an toàn, dây an toàn trên ô tô có thể giảm 70% chấn thương nghiêm trọng và 40% khả năng tử vong cho người ngồi trên xe ô tô nhưng ở Việt Nam chưa thực hiện nghiên cứu sâu về nội dung này. Để từng bước nâng cao nhận thức của người dân về sự cần thiết của thiết bị an toàn cho trẻ em, bà Hoàng Na Hương, Phó Chủ tịch Quỹ Phòng chống thương vong Châu Á kiến nghị:

"Chúng ta cần xây dựng những chiến dịch về truyền thông nâng cao nhận thức, tuyên truyền cho mọi người về sự cần thiết phải trang bị thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô, dây đeo an toàn cho trẻ em trên 10 tuổi hoặc chiều cao trên 1,35m".

Theo PGS.TS Phạm Việt Cường, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu chính sách và phòng chống chấn thương, Đại học Y tế Công cộng, điều kiện tiên quyết để thực thi quy định bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em là sớm ban hành các quy định, tiêu chuẩn quy chuẩn về kỹ thuật về trang thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô.

"Thứ nhất là đẩy mạnh tuyên truyền để người dân hiểu thiết bị quan trọng như thế nào. Thứ hai là tạo ra thị trường ghế trẻ em, thiết bị an toàn, để vừa đảm báo giá thành của thiết bị an toàn phù hợp và đảm bảo được tiêu chuẩn về mặt chất lượng, an toàn cho thiết bị trên xe ô tô. Bộ GTVT hiện đang soạn thảo quy chuẩn này và sắp tới sẽ đưa ra. Chúng ta cố gắng đạt tiêu chuẩn UNCCG hoặc các chuẩn quốc tế mà người ta đã ban hành mới nhất".

Quá trình triển khai thực thi pháp luật, kiểm tra, giám sát và đi kèm với đó nếu người dân không chấp hành, lực lượng chức năng cũng phải nhắc nhở nghiêm minh. Bộ Công an đang trong quá trình soạn thảo các văn bản dưới Luật để thực thi Luật TTATGT đường bộ trong đó có tính đến nội dung này.

Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ quy định lộ trình áp dụng là từ 1/1/2026. Tuy nhiên, để triển khai thực hiện quy định này, theo TS Trần Hữu Minh, Chánh văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, cần có một lộ trình cụ thể, xác định những nhóm phương tiện ưu tiên triển khai trước:

"Chúng ta phải xem ở thị trường Việt Nam có bao nhiêu xe cũ và xe mới. Đối với xe mới tương đối đơn giản vì phần lớn những xe xuất xưởng những năm gần đây đều có đầu chờ đthiết bị an toàn rồi. Chúng ta vẫn còn một lượng ô tô cũ đang lưu hành trên thị trường, đối với những xe đó ban hành hướng dẫn như thế nào, chúng ta dùng những thiết bị an toàn chưa có đầu chờ thì dùng ra sao".

Trong thời gian từ nay đến thời điểm áp dụng, ông Nguyễn Văn Thạch, Phó Chủ tịch Hiệp hội an toàn giao thông Việt Nam cho rằng, các cơ quan chức năng cần sớm ban hành các quy định dưới Luật, Nghị định, Thông tư quy chuẩn, tiêu chuẩn có liên quan, trên cơ sở đó thực hiện công tác tuyên truyền và tổ chức thực hiện:

"Theo tôi, muốn có hiệu quả, chúng ta phải làm công tác tuyên truyền giáo dục, người sử dụng hiểu nắm được và tự giác thực hiện. Thứ hai là các cơ quan thực thi pháp luật, Cục đăng kiểm đưa ra các tiêu chuẩn, và khi đăng kiểm  kiểm tra luôn các thiết bị như vậy. Thứ ba là các cơ quan thực thi pháp luật làm sao cưỡng chế, xử phạt được những trường hợp không sử dụng hoặc sử dụng không đúng cũng phải nhắc nhở"

Thắt dây an toàn và sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em là một trong những vấn đề chính cần được chú trọng trong mục tiêu kế hoạch toàn cầu về An toàn giao thông đường bộ giai đoạn 2021 – 2030 của Liên Hợp Quốc. Bởi vậy, nhiều ý kiến ý kiến cho rằng, từ kinh nghiệm triển khai quy định bắt buộc đội mũ bảo hiểm cho thấy, các cơ quan chức năng cần sớm xây dựng hệ thống khung chính sách, quy định và tiêu chuẩn, quy chuẩn rõ ràng về thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô.  Nếu như có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, có lộ trình thực hiện rõ ràng, phù hợp. Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội triển khai thực hiện quy định hiệu quả, từ đó giảm tỷ lệ trẻ em tử vong, chấn thương khi ngồi trên ô tô và giúp Việt Nam thực hiện mục tiêu đề ra trong giảm TNGT liên quan đến trẻ em.      

Với ưu tiên hàng đầu bảo vệ tính mạng và sự an toàn của trẻ em, các quy định pháp luật Việt Nam về bảo vệ trẻ em nói chung và bảo vệ trẻ em trong giao thông nói riêng đang ngày càng được hoàn thiện. Trong đó Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ được xem là một bước tiến lớn, với quy định bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô từ 1/1/2026.

Tuy nhiên, như VOVGT đã đề cập, để quy định này có thể sớm triển khai và phát huy hiệu quả trong thực tế, cần sự vào cuộc của các bộ ngành, cụ thể hóa bằng các văn bản dưới Luật, trong đó xây dựng Bộ quy chuẩn, tiêu chuẩn về thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô, nghiên cứu áp dụng một lộ trình thực hiện cụ thể rõ ràng. Có như vậy, các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh và các bậc phụ huynh mới có thời gian để chuẩn bị, đảm bảo quy định được thực thi và phát huy kết quả ngay khi áp dụng.