Tháo gỡ điểm nóng đăng kiểm bằng Nghị định 30 và Thông tư 08

"Những vụ việc xảy ra trong hoạt động đăng kiểm thời gian qua là hết sức nghiêm trọng, gây ra những hệ luỵ rất lớn. Nhân dân và doanh nghiệp phải chờ đợi rất vất vả trong hoạt động đăng kiểm, đi ngược đi xuôi mà vẫn không đăng kiểm được. Có đến 600 cán bộ lãnh đạo, công chức viên chức, đăng kiểm viên bị khởi tố khiến cho 106/281 trung tâm đăng kiểm phải đóng cửa", Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng chia sẻ vào chiều ngày 7/6 vừa qua trong phiên trả lời chất vấn của các đại biểu Quốc Hội.

Người đứng đầu ngành giao thông đã thẳng thắn chỉ ra những lỗ hổng sai phạm trong công tác đăng kiểm cũng như đề ra các giải pháp khắc phục.

Trên cơ sở tham mưu của Bộ GTVT, ngày 8/6 vừa qua, Chính phủ đã quyết định ban hành Nghị định 30 sửa đổi, bổ sung 1 số điều của Nghị định 139 năm 2018 quy định về kinh doanh dịch vụ kiểm định xe cơ giới. Đáng chú ý trong Nghị định 30 lần này chính là cho phép các cơ sở bảo hành, bảo dưỡng ô tô, các đơn vị vận tải có thể tham gia hoạt động cung cấp dịch vụ kiểm định xe cơ giới.

Khi được hỏi về nội dung này, một số lái xe bày tỏ:

"Nếu chuyển ra các gara ô tô thì mình sẽ có thêm nhiều nơi để đăng kiểm được, việc này sẽ tạo ra sự cạnh tranh và tôi tin rằng sẽ tốt hơn. Nếu chuyển sang được như vậy sẽ rất tiện lợi".

"Hiện tại mình đi đăng kiểm rất khó khăn và mất thời gian, nếu được chuyển ra các gara thì sẽ rất tiện cho các khách hàng. Dù ở bất kỳ khu vực nào cũng có thể di chuyển đến gara gần nhất để đăng kiểm, vừa nhanh nhất vừa tiện nhất".

Qua khảo sát của phóng viên, hầu hết các chủ cơ sở sửa chữa, bảo trì xe ô tô tại TPHCM đều không tỏ ra mặn mà trước thông tin này bởi họ cho rằng không dễ để có thể biến cơ sở, nhà xưởng hiện nay trở thành trung tâm đăng kiểm.

Ông Đoàn Văn Baú - chủ gara Cobra Auto (phường Hiệp Bình Chánh, tp.Thủ Đức) cho rằng việc này khó khả thi: "Việc đầu tư ban đầu để thực hiện dịch vụ đăng kiểm như các tiêu chí hiện nay là rất tốn kém vì phải đầu tư rất nhiều tiền bạc cho máy móc, thiết bị và phải chuẩn bị một đội ngũ nhân sự để thực hiện được dịch vụ đăng kiểm theo các tiêu chí thế này. Với những cái khó này thì các hãng xe có thể làm được nhưng họ sẽ không đồng ý đăng kiểm cho xe của hãng khác mà chỉ ưu tiên cho xe họ bán ra. Hiệu quả kinh tế vẫn là số 1, không ai dại gì ôm rơm cho nặng bụng".

Không chỉ đồng tình khi đề cập đến các yếu tố về cơ sở vật chất, hạ tầng cũng như các quy chuẩn kỹ thuật khi chuyển đổi từ garage bảo dưỡng, sửa chữa ô tô thông thường thành cơ sở đăng kiểm phương tiện, anh Nguyễn Thanh Phong - chủ cơ sở Phong Nguyễn Auto (số 270A, Lý Thường Kiệt, quận 10) cho biết thêm: "Em nghĩ có thể mọi thứ sẽ trở nên rối hơn. Đơn giản như 1 cơ sở đăng kiểm nhà nước, trung tâm lớn đã kiểm tra rồi thì gần như không có việc đổ thừa do đăng kiểm không kỹ dẫn đến việc tai nạn, mất thắng… nhưng với 1 gara hay doanh nghiệp nhỏ thì không có gì chắc chắn, sẽ xảy ra việc đổ lỗi. Cần phải có hướng dẫn cụ thể, rạch ròi từng bước một".

Ở góc nhìn ngược lại, ông Huỳnh Minh Châu – Phó tổng giám đốc Huyndai Đông Sài Gòn cho rằng việc Chính phủ cho phép cơ sở bảo hành, bảo dưỡng ô tô, các đơn vị vận tải có thể tham gia hoạt động cung cấp dịch vụ kiểm định xe cơ giới là phù hợp với tình hình hiện nay:

"Một đại lý muốn trở thành 3S, 4S thì phải đạt được chứng nhận do Cục Đăng Kiểm cấp về đủ điều kiện kinh doanh, bảo dưỡng, sửa chữa xe ô tô, đảm bảo được cơ sở vật chất, máy móc trang thiết bị cũng như đội ngũ nhân viên lành nghề. Ngoài ra, đội ngũ kỹ thuật viên cũng có tay nghề cao vì được đào tạo chuyên nghiệp, hàng ngày thực hiện sửa chữa bảo dưỡng thường xuyên nên có tay nghề cao và hoàn toàn có thể đáp ứng được việc đăng kiểm xe".

Phó giáo sư tiến sĩ Phạm Xuân Mai – thành viên Ban tư vấn giao thông đô thị TPHCM, giảng viên Khoa công nghệ ô tô, kỹ thuật hàng không trường đại học Công nghệ Miền Đông phân tích rõ thêm về nội dung này: "Theo tôi, tiêu chuẩn của 1 cơ sở có thể tham gia dịch vụ đăng kiểm thì trước hết phải là cơ sở 4S. Đầu tiên phải là cơ sở bán hàng, thứ 2 phải là cơ sở bảo trì bảo dưỡng, thứ 3 là phải có đầy đủ phụ tùng và thứ 4 là phải có hệ thống toàn cầu để biết được lai lịch của xe trên hệ thống toàn cầu. Chỉ có các cơ sở 4S thì mới được làm chứ không phải bất kỳ garage nào cũng được làm đăng kiểm".

Một trong những điểm nhấn cần quan tâm khi xã hội hoá dịch vụ đăng kiểm phương tiện cơ giới chính là phải tháo gỡ các vướng mắc về cơ chế tài chính cũng như cần sớm ban hành những hướng dẫn cụ thể để có thể thu hút nhiều hơn nữa nguồn lực xã hội vào công tác đăng kiểm.

Ông Nguyễn Trường Giang – Phó chủ nhiệm Uỷ ban pháp luật của Quốc hội, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đắc Nông nói: "Trong thời gian tới, chúng ta cần phải đổi mới về cơ chế tài chính. Vì bản chất ở đây là việc cung cấp dịch vụ đăng kiểm là dịch vụ công, Xã hội làm được mà Nhà nước không làm thì phải tạo điều kiện để cho các doanh nghiệp ngoài Nhà nước làm. Đây là một giải pháp bảo đảm tính lâu dài, chứ còn nếu như chúng ta vẫn giữ các cơ chế tài chính như hiện nay thì rất khó có thể tồn tại các trung tâm đăng kiểm do các doanh nghiệp ngoài Nhà nước thực hiện như hiện nay".

Nghị định 30 và Thông tư 08 - Cần nhưng chưa đủ

Dù đã có khá nhiều giải pháp được đưa ra song cho đến giữa năm nay, điểm nóng về đăng kiểm ở nước ta vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Hàng trăm cán bộ, lãnh đạo, nhân viên, đăng kiểm viên bị khởi tố bắt giam, hơn 100 trung tâm đăng kiểm vẫn chưa hoạt động trở lại vì chưa đủ điều kiện và hàng chục ngàn phương tiện vẫn phải xếp hàng lũ lượt chờ được vào chuyền đăng kiểm mỗi ngày.

Đứng giữa những cơn bão bức xúc, vô vàn ý kiến trái chiều cũng như không ít ý kiến đóng góp xây dựng, Bộ GTVT đã ban hành thông tư 08 cũng như tham mưu để Chính phủ ban hành Nghị định 30 để có thể hoàn thiện hơn khung pháp lý cho hoạt động đăng kiểm. Không khó để nhận ra rằng thông tư 08 và Nghị định 30 là sản phẩm kết tinh từ nhiều trăn trở của các hiệp hội vận tải, chất xám của các chuyên gia đầu ngành và tinh thần tiếp thu rất chủ động của ngành giao thông vận tải.

Nghị định 30 cũng như thông tư 08 giúp cải cách hoạt động của hệ thống đăng kiểm theo hướng vừa siết chặt khâu quản lý của Nhà nước nhưng cũng nới quy định về thời hạn cũng như huy động tối đa nguồn lực phục vụ kiểm định, nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu kiểm định phương tiện từ phía người dân và doanh nghiệp.

Chủ trương cho phép các cơ sở bảo hành, bảo dưỡng ô tô, các đơn vị vận tải có thể tham gia hoạt động cung cấp dịch vụ kiểm định xe cơ giới là cần thiết, song để hiện thực hoá chủ trương này thì đơn vị chủ quản là Bộ Giao thông vận tải, Cục Đăng kiểm vẫn còn nhiều việc phải làm.

Cần nhanh chóng ban hành các thông tư, hướng dẫn chi tiết để các địa phương cũng như các cơ sở bảo trì, sửa chữa ô tô, cửa hàng 3S, 4S chủ động cân đối triển khai bởi việc chuẩn bị mặt bằng, đầu tư cơ sở hạ tầng, máy móc thiết bị cũng như đội ngũ nhân sự chuyên môn không thể là việc trong “một sớm một chiều”.

Bên cạnh đó là phải triệt để đổi mới cơ chế tài chính để vừa đảm bảo thu nhập chính đáng cho các đăng kiểm viên vừa là tiền đề để các cơ sở đăng kiểm tư nhân có thể cân đối bài toán kinh tế khi tham gia dịch vụ đăng kiểm. Đồng thời thực hiện thật tốt công tác kiểm tra, giám sát; tránh tình trạng có cơ sở bảo dưỡng nhận đăng kiểm cho có để trục lợi hay tự ý thay phụ tùng không cần thiết nhằm hợp thức hóa các lợi ích cá nhân của mình; quên đi trách nhiệm chữ “ tín” với khách hàng.

Ai cũng biết “quyền lợi phải đi kèm với trách nhiệm” và việc các chủ cơ sở bảo trì, sửa chữa ô tô hoặc các cửa hàng 3S 4S còn e dè, chưa mặn mà với chủ trương xã hội hoá đăng kiểm khi chưa nhận thấy các ưu đãi hay quyền lợi là điều dễ hiểu. Do vậy, Bộ GTVT và Cục Đăng kiểm cần nêu rõ phạm vi trách nhiệm cũng như các quyền lợi, ưu đãi nếu có dành cho các cơ sở này để họ có thể toàn tâm toàn ý đầu tư cho dịch vụ đăng kiểm.

Đăng kiểm phương tiện là một loại hình dịch vụ được thực hiện theo nhu cầu của thị trường, vì thế các bên liên quan cần tạo điều kiện để thu hút tối đa các nguồn lực xã hội tham gia đầu tư. Chỉ có vậy mới hạn chế được tình trạng tiêu cực và nhanh chóng hạ nhiệt được điểm nóng mang tên “đăng kiểm”.