Số hóa ngân hàng, tạo thuận lợi cho người nghèo và đối tượng chính sách

Tại kỳ họp bất thường tháng 1/2024, Quốc hội đã thông qua Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024, có hiệu lực ngày 1/7/2024. Trong đó, Chương II quy định về thẩm quyền của Chính phủ đối với ngân hàng chính sách. Việc xây dựng Nghị định phù hợp với nhiệm vụ, thẩm quyền của Chính phủ đã được giao tại Luật Các tổ chức tín dụng và các văn bản pháp lý liên quan.

Nghị định quy định về tổ chức và hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội được Ngân hàng Nhà nước dự thảo gồm 8 chương, 61 điều: Những quy định chung; Cơ cấu tổ chức của ngân hàng chính sách xã hội; Hoạt động của ngân hàng chính sách xã hội; Tài chính, hạch toán, báo cáo, kiểm toán; Giải thể, thanh lý; Thông tin và bảo mật; Trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức có liên quan; Tổ chức thực hiện.

Theo dự thảo, Nhà nước là chủ sở hữu của Ngân hàng Chính sách xã hội. Các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan liên quan thuộc Chính phủ thực hiện chức năng quản lý nhà nước theo thẩm quyền được giao. Ngân hàng Chính sách xã hội thực hiện cho vay đối với người nghèo và các đối tượng chính sách theo quy định tại Nghị định này và pháp luật có liên quan.

Đáng chú ý, việc hỗ trợ người nghèo và các đối tượng chính sách khác được đề cập tại Điều 5: Nguyên tắc, mục tiêu hoạt động. Cụ thể, Nhà nước tập trung nguồn lực cho Ngân hàng Chính sách xã hội để thực hiện các chương trình tín dụng phù hợp các chương trình mục tiêu quốc gia, Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong từng thời kỳ.

Ngân hàng Chính sách xã hội thực hiện có hiệu quả các chương trình tín dụng chính sách xã hội, phát triển đa dạng các sản phẩm, dịch vụ hỗ trợ đem lại tiện ích cho người nghèo và các đối tượng chính sách khác, nhằm thực hiện mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội, giảm nghèo bền vững, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân.

Nâng cao năng lực hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội để phát triển theo hướng ổn định, bền vững, đủ năng lực để thực hiện tốt tín dụng chính sách xã hội.

Ngân hàng Chính sách xã hội được ngân sách nhà nước cấp bù lãi suất tín dụng ưu đãi, phí quản lý, được Chính phủ bảo đảm khả năng thanh toán, được miễn nộp thuế và các khoản phải nộp ngân sách nhà nước, không phải thực hiện dự trữ bắt buộc và không phải tham gia bảo hiểm tiền gửi.

Dự thảo Nghị định quy định về tổ chức và hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội đang được gửi xin ý kiến các bộ, ngành, địa phương. Dự thảo sẽ được gửi, xin ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp trước khi trình Chính phủ xem xét, ban hành.

PHÁT TRIỂN KINH TẾ GẮN VỚI XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO, ĐẢM BẢO AN SINH

Ngân hàng Chính sách xã hội được tổ chức, hoạt động ra sao? Có nhiệm vụ, quyền hạn gì? PV VOV Giao thông có cuộc trao đổi với TS. Bùi Sỹ Lợi, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội về nội dung này.

PV: Ông đánh giá thế nào về sự cần thiết ban hành dự thảo Nghị định này?

TS. Bùi Sỹ Lợi: Ngân hàng Chính sách xã hội là một trong những công cụ đòn bẩy kinh tế của nhà nước Việt Nam, giúp cho hộ nghèo và đối tượng chính sách có điều kiện tiếp cận vốn tín dụng ưu đãi nhằm phát triển sản xuất, tạo việc làm và nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống nhân dân. Trên cơ sở đó, các hộ gia đình vươn lên thoát nghèo, góp phần thực hiện chính sách phát triển kinh tế gắn với xóa đói giảm nghèo và đảm bảo an sinh xã hội.

Ngân hàng Chính sách xã hội được thành lập nhằm tách tín dụng chính sách ra khỏi tín dụng thương mại, nhằm cung cấp các dịch vụ và các sản phẩm tài chính đa dạng, có chất lượng; cung cấp lãi suất rất hợp lý đến tất cả khách hàng gọi là “bên lề”, không được hoặc ít được ngân hàng thương mại phục vụ; hỗ trợ tích cực cho hộ nghèo và các đối tượng chính sách; đồng thời giáo dục, nâng cao năng lực tài chính cho khách hàng.

Thực tế, Ngân hàng Chính sách xã hội đã đạt được nhiều kết quả đáng kể, là một đơn vị hoạt động có hiệu quả, điển hình là tỷ lệ nợ xấu thấp so với các ngân hàng thương mại. Chính vì những lý do đó, việc ban hành Nghị định về tổ chức và hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội là cần thiết, khách quan.

PV: Ông có thể chia sẻ về những nội dung đáng chú ý trong dự thảo Nghị định?

TS. Bùi Sỹ Lợi: Nhà nước là chủ sở hữu của Ngân hàng Chính sách xã hội, Thủ tướng Chính phủ thành lập ngân hàng này, và Chính phủ thống nhất quản lý nhiệm vụ, quyền hạn. Ngân hàng Chính sách xã hội hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, nhằm thực hiện nhiệm vụ tín dụng chính sách xã hội của nhà nước.

Nhà nước tập trung các nguồn lực cho Ngân hàng Chính sách xã hội, phù hợp các chương trình, mục tiêu quốc gia và các nội dung chiến lược phát triển kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ.

Do đó, về tổ chức và hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội phải quy định rất cụ thể để đảm bảo công khai, minh bạch, và có đặc tính như doanh nghiệp nhà nước về cung ứng vốn, mục tiêu phi lợi nhuận.

Vấn đề cơ bản trong Nghị định là quy định rõ trách nhiệm, quyền hạn của hội đồng quản trị và từng thành viên, cũng như các cơ quan của ngân hàng chính sách theo cơ cấu tổ chức.

Qua nghiên cứu dự thảo nghị định, tôi thấy cơ bản bảo đảm tính pháp lý, khoa học, vì chúng ta đã có kinh nghiệm thực hiện ngân hàng chính sách trong thời gian dài.

PV: Ông có kỳ vọng gì nếu dự thảo Nghị định được ban hành?

TS. Bùi Sỹ Lợi: Theo tôi, nếu nghị định này được ban hành thì sẽ có tác động rất hiệu quả đến các chương trình mục tiêu quốc gia, thông qua việc đảm bảo nguồn lực để chúng ta thực hiện các mục tiêu đặt ra.

Đặc biệt, Ngân hàng Chính sách xã hội được ví như “bà đỡ” cho các hộ nghèo, các đối tượng chính sách, tạo cơ hội cho họ có điều kiện sinh kế, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Và mục tiêu cơ bản, quan trọng cuối cùng là đảm bảo sự công bằng, tiến bộ xã hội.

PV: Xin cảm ơn ông!

SỐ HÓA LÀ NHIỆM VỤ QUAN TRỌNG

Các sản phẩm, dịch vụ hỗ trợ của Ngân hàng Chính sách xã hội cần được phát triển thế nào để đem lại tiện ích cho người nghèo và các đối tượng chính sách khác? PV VOV Giao thông phỏng vấn PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh - giảng viên cao cấp Học viện Tài chính về vấn đề này.

PV: Ông có đánh giá thế nào về các nội dung được đề cập trong dự thảo Nghị định này?

PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh: Đây là văn bản cụ thể hóa hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội, thực hiện đúng Luật Các tổ chức tín dụng 2024 vừa được ban hành, có ý nghĩa quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề trong hoạt động tín dụng và huy động vốn. Nó là định hướng, quy định mang tính chất nguyên tắc về cơ cấu tổ chức, hoạt động; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của từng thành viên cũng như bộ máy từ trên xuống dưới.

Ngân hàng Chính sách xã hội chính thức thành lập từ năm 2002, ban đầu chỉ có 3 nội dung, chương trình hỗ trợ. Đến nay, sản phẩm cho vay của ngân hàng này đã lên tới hơn 140. Từ năm 2002 đến năm 2023 vừa qua, nguồn vốn ngân hàng chính sách cho vay ra đã tăng khoảng 48 lần.

Nguồn vốn chủ yếu cấp từ ngân sách nhà nước. Ngoài ra, còn có nguồn vốn từ các tổ chức xã hội đóng góp tự nguyện, và cũng có thể từ những tổ chức quốc tế trong quá trình tài trợ theo mục tiêu. Ví dụ, phát triển bình đẳng giới, cho người phụ nữ vay vốn để lập nghiệp.

PV: Ông có góp ý gì về các sản phẩm, dịch vụ hỗ trợ để đem lại tiện ích cho người nghèo và các đối tượng chính sách khác?

PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh: Trong điều kiện chúng ta đang phát triển nền kinh tế số thì việc số hóa Ngân hàng Chính sách xã hội là một trong những nhiệm vụ quan trọng, để từ đó chúng ta có thể tuyên truyền, quảng bá trên các mạng xã hội một cách rộng rãi nhất. Như vậy, các đối tượng sẽ biết được rằng họ có quyền vay vốn từ ngân hàng chính sách xã hội hay không, nếu có thì vay bao nhiêu, lãi suất như thế nào, các điều kiện ra sao, họ cần hồ sơ, giấy tờ như thế nào,…

Với môi trường số, các Ngân hàng Chính sách xã hội ở địa phương hoàn toàn có thể cho vay online với các chủ thể, đối tượng đã thẩm định, có cơ sở dữ liệu. Nó vừa giảm được chi phí cho hoạt động ngân hàng, vừa giảm được chi phí tiếp cận của các chủ thể, đối tượng.

Thứ hai, đối với từng chương trình, chúng ta cần cụ thể hóa các điều kiện, đối tượng, mục tiêu, cách thức thực hiện: cơ quan tiếp nhận hồ sơ, thời gian tiếp nhận và xử lý hồ sơ,… Lúc đó, các khoản hỗ trợ sẽ đến đúng đối tượng và đảm bảo công bằng.

Thứ ba, hiện nay có rất nhiều chương trình, vì thế xem xét lồng ghép các nội dung, chương trình đảm bảo không chồng chéo và tạo điều kiện cho các chủ thể thực hiện một cách tốt nhất, giúp cho những đối tượng ở các vùng sâu, vùng xa, địa bàn biên giới, hải đảo có thể phát triển kinh tế - xã hội một cách tốt nhất.

PV: Nếu dự thảo này được ban hành thì sẽ có những tác động xã hội nào, thưa ông?

PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh: Khi nghị định này được ban hành thì hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội sẽ đi vào nền nếp, ổn định, từ chế độ, cơ chế báo cáo đến kiểm tra, giám sát, kiểm toán nội bộ và các hoạt động khác liên quan. Từ đó, góp phần làm cho hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội công khai, minh bạch.

Đồng thời, trên cơ sở hoạt động trôi chảy của Ngân hàng Chính sách xã hội thì các chương trình phát triển kinh tế - xã hội mà Quốc hội và Chính phủ đã đề ra sẽ được thực hiện một cách tốt nhất, đảm bảo sự phát triển công bằng, bình đẳng giữa các vùng miền, đặc biệt là đảm bảo phát triển bền vững.

PV: Xin cảm ơn ông!

Qua hơn 20 năm hoạt động, Ngân hàng Chính sách xã hội cung cấp nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội đến 100% xã, phường, thị trấn trên cả nước với hơn 40,8 triệu lượt hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác được vay vốn; doanh số cho vay đạt trên 742.800 tỷ đồng; góp phần giúp hơn 6,1 triệu hộ nghèo vượt qua ngưỡng nghèo, tạo việc làm cho gần 5,2 triệu lao động, giúp gần 3,8 triệu lượt học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn được vay vốn học tập; xây dựng hơn 15,6 triệu công trình nước sạch và vệ sinh môi trường ở nông, gần 747 nghìn căn nhà ở cho các đối tượng chính sách.

Việc xây dựng, ban hành Nghị định mới quy định về tổ chức và hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội là cần thiết nhằm tiếp tục phát huy những ưu điểm, khắc phục bất cập phát sinh trong thực tế, tạo điều kiện thuận lợi cho người nghèo và các đối tượng chính sách dễ dàng tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi, góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội theo định hướng của Đảng và Nhà nước.

Bạn kỳ vọng gì vào dự thảo Nghị định này? Nếu được ban hành thì các quy định mới của dự thảo sẽ có những tác động xã hội như thế nào? Mời các bạn cùng chia sẻ ý kiến, đóng góp cho dự thảo qua hotline: 024.37.91.91.91, fanpage VOV Giao thông, hoặc có thể góp ý trực tiếp trên Cổng thông tin điện tử Chính phủ.

---

Đừng quên đón nghe và tương tác với “Dự thảo trên tay” trong khung giờ “FM91 chiều, thứ Hai, thứ Tư và thứ Bảy hằng tuần trên VOV Giao thông FM 91MHz, vovgiaothong.vn, hoặc trên các nền tảng Podcasts dành cho di động: Spotify, Apple Podcasts và Google Podcasts.