Nghỉ hè, cha mẹ đến hẹn lại… lo

Có thể có giải pháp nào khác hơn, để trẻ em thực sự được tận hưởng kỳ nghỉ hè ý nghĩa, thay vì là một hình thức nối dài năm học?

Giống như nhiều phụ huynh khác, chị Hoàng Khánh Huyền, ở Hoàn Kiếm, Hà Nội, khá lo lắng khi con chuẩn bị bước vào kỳ nghỉ hè. Dù công việc không gò bó về thời gian nhưng chị Huyền vẫn cần nhờ thêm bà ngoại trông cháu và tìm các lớp học cho con:

"Mình có nỗi lo như là bé nhà mình hơi tròn người một chút, nên mình muốn bé hoạt động thật nhiều để không bị thừa cân. Mình cũng đang tìm hiểu một vài khóa học hè, chẳng hạn như bơi lội, bóng rổ, dancesport,… Chi phí hơi cao một chút nhưng mình nghĩ là xứng đáng".

Trẻ con nghỉ học dài ngày nhưng người lớn vẫn phải đi làm, mỗi gia đình có giải pháp riêng tùy theo điều kiện kinh tế và người thân có thể nhờ vả:

"Mình cho các cháu nghỉ một tháng, đến đầu tháng 7 là bắt đầu ôn luyện".

"Gia đình tôi thường cho các con về quê nội hoặc ngoại. Tôi rất lo lắng vì về quê ao, hồ nhiều, rồi là đường sá cũng rất là lo ngại".

"Cho cháu chơi các môn thể thao, sau đó là đầu tư học thêm tiếng Anh. Phải có người đi theo cháu giám sát thì mới đỡ, chứ nếu mà chỉ cho cháu đến đấy và đón về thì cũng rất là lo".

Lo lắng của các bậc phụ huynh là điều dễ hiểu khi tai nạn thương tích với trẻ em vẫn thường xảy ra trong mùa hè, trong bối cảnh sân chơi vẫn thiếu hụt nghiêm trọng.

Anh Nguyễn Tiêu Quốc Đạt, Phó giám đốc, thành viên sáng lập Think Playground - dự án xây dựng hàng trăm sân chơi miễn phí cho trẻ em, đánh giá, số lượng công viên, không gian công cộng ở các thành phố có tăng nhưng rất nhỏ so với sự gia tăng dân số, chưa kể những không gian hiện có đang xuống cấp và quá tải.

Còn ở nông thôn, quy hoạch không gian công cộng rất sơ khai, chưa có định nghĩa sân chơi miễn phí cho trẻ em, hoặc nếu có thì thiếu “tiếng nói” của trẻ. Hơn nữa, quá trình đô thị hóa nhanh khiến không gian trước đây mà ông bà, cha mẹ từng chơi như sân đình, bãi đất trống,… có thể không còn, và trẻ em phải đi xa hơn để tìm chỗ chơi, dẫn đến những tai nạn đáng tiếc:

"Chúng ta không thể chờ đợi vào các công viên mới được xây vì nó có quá trình. Tôi nghĩ cấp chính quyền địa phương có thể linh hoạt, tận dụng các nguồn ngân sách vốn có để xây dựng các khu vui chơi ngay trong khu dân cư, hoặc những nơi là đất công cộng bị bỏ trống, nơi an toàn, có người lớn hoạt động, sinh hoạt và được thiết kế với sự tham gia của trẻ em.

Ở những nơi dân cư dày đặc thì chính những ngõ, đường cụt có thể được sử dụng thành khu vui chơi di động, những thiết bị chơi ở nhà của mọi người có thể góp chung vào ngày cuối tuần", anh Nguyễn Tiêu Quốc Đạt nói.

Theo bà Nguyễn Thị Việt Nga, ủy viên Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, kỳ nghỉ hè là khoảng thời gian rất quan trọng cho học sinh nghỉ ngơi thoải mái giữa hai năm học, đặc biệt trong thời tiết nắng nóng.

Tuy nhiên, khi cha mẹ thiếu thời gian, không gian sống thiếu sân chơi và nhiều tai nạn rình rập thì không ít em đã bị tước đi mùa hè đúng nghĩa.

Bà Nguyễn Thị Việt Nga nói: "Có phụ huynh cho con đi học thêm kỹ năng sống, các bộ môn nghệ thuật, thể thao, nhưng cũng có không ít phụ huynh cho con tiếp tục đi học văn hóa, và kỳ nghỉ hè của các em biến thành “học kỳ III” vô cùng vất vả. Khóa tu mùa hè hay học kỳ quân đội cũng là một trong những hoạt động các em có thể tham gia.

Tuy nhiên, phụ huynh nên tìm hiểu thật kỹ đơn vị tổ chức và cách thức tổ chức, vừa đảm bảo an toàn tuyệt đối, vừa thực sự mang lại trải nghiệm bổ ích cho các em. Còn nếu không, tôi đã từng chứng kiến một số em khóc như “mưa” khi bố mẹ ép đi hoạt động này.

Gốc rễ của vấn đề là chúng ta cần sự chung tay của toàn xã hội, ví dụ chúng ta phải có nhiều sân chơi cho trẻ em hơn nữa. Thứ hai là cần sự thay đổi nhận thức của phụ huynh".

Đồng tình với quan điểm này, chuyên gia giáo dục, TS. Nguyễn Thụy Anh cho rằng, trẻ em có một mùa hè ý nghĩa hay không phụ thuộc vào sự quan tâm của người lớn. Sự khác biệt của kỳ nghỉ hè là các em cần có một không gian mới lạ thay vì chỉ loanh quanh từ nhà đến trường: "Các gia đình có thể tổ chức cùng nhau, mỗi một tuần giao cho một gia đình lên kế hoạch cho các cháu. Thứ nhất là nhu cầu nghỉ ngơi, thứ hai là nhu cầu vui chơi, thứ ba là nhu cầu được giao tiếp với các bạn, thứ tư là khám phá những điều mới mẻ xung quanh. Chẳng hạn có một ngày ở nhà xem phim, có một ngày cùng đi thư viện, có một ngày đi ra thiên nhiên,…  

Cách thứ hai, các bạn có thể về quê cùng ông bà, và mùa hè ở quê rất là tuyệt vời. Còn các bạn nhỏ ở nông thôn cũng có thể có trải nghiệm lên thành phố. Trại hè thì tôi nghĩ cha mẹ phải thảo luận với con để không bị bất ngờ trước các vấn đề phải đối mặt khi con đến một nơi lạ.

Tôi cùng thường đề xuất với các bạn nhỏ là hãy lên kế hoạch riêng cho mùa hè của mình thì dựa trên kế hoạch đó, cha mẹ có thể đề xuất thêm các hoạt động khác nữa để chúng ta cùng nhau thực hiện".

Số vụ tai nạn thương tích ở trẻ em, từ đuối nước đến những rủi ro tại nhà như bỏng, điện giật, ngộ độc,… thường có chiều hướng gia tăng vào mỗi kỳ nghỉ hè.

Bên cạnh những nỗi lo “truyền thống”, xã hội hiện đại còn mang đến những nguy cơ mới như các nội dung xấu, độc trên Internet, các loại thực phẩm nhiều đường, chất béo,… mà trẻ có thể sử dụng thiếu kiểm soát khi ở nhà dài ngày.

Do vậy, để kỳ nghỉ hè không còn là cơn “đau đầu” với cha mẹ và không uổng phí với con trẻ thì mỗi gia đình cần có kế hoạch chỉn chu, hài hòa giữa mong muốn của cha mẹ và con cái.

Góc nhìn của VOV Giao thông: “Để kỳ nghĩ hè không còn là… nỗi sợ của cả gia đình”

Kỳ nghỉ hè kéo dài 3 tháng (về lý thuyết) là một trạng thái thay đổi đột ngột nề nếp sinh hoạt trong gia đình, khi cha mẹ vẫn đi làm bình thường nhưng các con không phải đến trường, không học tập, vui chơi theo thời gian biểu thường lệ dưới sự giám sát của thầy cô giáo.

Trẻ con vốn hiếu động, nghỉ hè lại có nhiều thời gian rảnh rỗi nên nguy cơ tai nạn thương tích gia tăng, nhất là khi các sân chơi vẫn thiếu hụt nghiêm trọng ở cả thành thị lẫn nông thôn. Kể cả trường hợp trẻ an toàn thì mùa hè cũng có thể trôi qua nhàm chán nếu như chỉ lặp đi, lặp lại các hoạt động ăn, ngủ, nghỉ và xem TV, chơi thiết bị điện tử,…

Với không ít phụ huynh, cách đối phó đơn giản là giao con cho ông bà, người thân chăm sóc, lấp đầy thời gian của con bằng vô số lớp học, khiến nhiều trẻ “sợ” nghỉ hè, khoảng thời gian bị biến thành “học kỳ III”, hoặc bị “giam lỏng” trong các trại hè, khóa tu mà con không mong muốn.

Vì vậy, các con có kỳ nghỉ hè đúng nghĩa và bổ ích hay chỉ là hình thức nối dài năm học hoàn toàn phụ thuộc vào cha mẹ. Nếu phụ huynh thực sự muốn con có trải nghiệm ý nghĩa thì không hề khó khăn với những kế hoạch được xây dựng chi tiết, phù hợp với điều kiện gia đình.

Kế hoạch này cần được xây dựng từ trước khi nghỉ hè, với nguyên tắc hàng đầu và luôn cần được tôn trọng là quyền được bày tỏ ý kiến, nguyện vọng của trẻ về các vấn đề liên quan đến mình.

Việc thảo luận của cha mẹ với con cái thể hiện sự tôn trọng quyền trẻ em, tránh áp đặt chủ quan suy nghĩ của người lớn, giúp trẻ bày tỏ mong muốn chính đáng và giải quyết các vướng mắc nếu như cha mẹ không đủ điều kiện đáp ứng, từ đó giúp các con thực hiện kế hoạch với tâm lý thoải mái nhất.

Kế hoạch hè phải giải quyết hai vấn đề cốt lõi là người trông trẻ và chương trình học tập, vui chơi. Với người trông trẻ, phụ huynh có thể gửi con về quê với ông bà, hoặc nhờ ông bà, người thân đến chăm sóc.

Cha mẹ cần hướng dẫn cụ thể cho người thân về thời gian biểu, đặc biệt là những nguy cơ mất an toàn, tai nạn thương tích trên môi trường thực và nội dung xấu độc trên môi trường mạng để có biện pháp giám sát, ngăn ngừa phù hợp, kịp thời.

Gửi con cho người thân không có nghĩa là phó mặc hoàn toàn, cha mẹ cần thường xuyên thăm hỏi, nhắc nhở để tạo nề nếp cho con, tránh trường hợp ông bà chiều chuộng hoặc các con không chịu thực hiện.

Với nội dung học tập, vui chơi, phụ huynh sẽ lựa chọn dựa trên nhu cầu thực tế và mong muốn của trẻ như: những lớp học kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp, các hoạt động thể thao, nghệ thuật hay những trại hè,…

Tuy nhiên, như đã đề cập, những lựa chọn này cần được thảo luận và có sự đồng thuận của các con để nó không trở thành cơn “ác mộng”.

Dù bận rộn đến đâu nhưng nếu đủ tình yêu thương và sự quan tâm thì cha mẹ hoàn toàn có thể sắp xếp thời gian để cùng con học, cùng con chơi, tạo nên một mùa hè bổ ích. Bởi kế hoạch nào cũng có giới hạn về thời gian và được ở nhà với cha mẹ vẫn là mong muốn của hầu hết trẻ nhỏ.

Bên cạnh sự chủ động của các bậc phụ huynh thì việc đồng hành, tạo điều kiện của các cơ quan, công sở, người sử dụng lao động là rất quan trọng để mùa hè bớt đi phần tất bật.

Việc áp dụng công nghệ để làm việc online, làm việc từ xa đã được triển khai rất tốt trong mùa dịch, và nay hoàn toàn có thể áp dụng với một số công việc, ít nhất là trong 3 tháng hè, để phụ huynh có thêm thời gian quan tâm, chăm sóc con trẻ một cách tốt nhất.

Và cuối cùng, kỳ nghỉ hè của trẻ sẽ trở nên trọn vẹn hơn khi có sự quan tâm của chính quyền các cấp, chung tay với các tổ chức cộng đồng để tổ chức những chương trình sinh hoạt, từng bước khắc phục tình trạng thiếu hụt sân chơi, không gian công cộng bằng cách đặt người dân, đặc biệt là trẻ em, vào trung tâm của mọi kế hoạch hoạt động.